Spis treści
- Co powoduje brak witaminy D3 u dorosłych?
- Czy niedobór witaminy D3 może być groźny? Objawy i skutki są niebezpieczne
- Jak sprawdzić niedobór witaminy D? Badanie 25(OH)D
- Witamina D3 – norma stężenia we krwi
- Czy lekarz rodzinny może dać skierowanie na poziom witaminy D3?
- Cena badania witaminy D prywatnie
- Jak szybko uzupełnić niedobór witaminy D3?
- Lek z witaminą D czy suplement diety?
Co powoduje brak witaminy D3 u dorosłych?
Witamina D należy do składników odżywczych, których brakuje większości Polaków. Jej niski poziom we krwi, czyli poniżej 30 ng/ml, ma 9 na 10 zdrowych osób dorosłych. Wynika to ze zbyt małej ekspozycji skóry na promienie słoneczne, których składowa UVB może zapewniać nawet 80-100 procent dawek wymaganych dla zdrowia. Dostateczne ilości z syntezy skórnej można zapewnić sobie tylko w godzinach 10-15 od maja do września pod warunkiem, że odkrywa się min. 18 proc. powierzchni ciała i nie stosuje kosmetyków z filtrem UV.
Drugim czynnikiem przyczyniającym się do powszechnych niedoborów wit. D w Polsce jest niskie spożycie źródeł pokarmowych wit. D – tłustych ryb (nie tylko morskich, bo także węgorza), oraz dobrej jakości pełnotłustego nabiału czy wątroby zwierzęcej.
Na niski poziom witaminy D3 w organizmie wpływają też m.in. z przyjmowanie leków (m.in. sterydowych, antywirusowych, immunosupresyjnych) oraz choroby: jelit, wątroby i nerek, a także metaboliczne, jak cukrzyca typu 2, zaburzenia trawienia i wchłaniania, schorzenia autoimmunologiczne czy endokrynologiczne.
W przypadku niedostatecznego zaopatrzenia organizmu w wit. D i występowania opisanych wyżej czynników, a także przy osłabienia kości, starszego wieku czy otyłości wskazana jest kontrola stężenia tego składnika za pomocą badania krwi.
Czy niedobór witaminy D3 może być groźny? Objawy i skutki są niebezpieczne
Niedobór wit. D3 według nowych badań sprzyja rozwojowi demencji, a także zwiększa ryzyko przedwczesnej śmierci nawet o 25 procent. Zwiększa też zagrożenie rakiem i chorobami z autoagresji.
Niedobór witaminy D powoduje niedostateczną mineralizację kości i rozwój ich krzywicy u dzieci i dorosłych, przy czym w tym drugim przypadku jest nią osteomalacja nazywana też rozmiękaniem kości.
Konsekwencje zdrowotne niskiego poziomu witaminy D3 to rozwój osteopenii i osteoporozy, zwiększenie ryzyka złamań i zwyrodnień w układzie kostnym, zaburzeń nerwowych i mięśniowych. Objawy to bóle kostne zwłaszcza nóg i złamania kości długich nawet bez urazu, a także bóle mięśni, obniżenie odporności i częste zakażenia, osłabienie, brak apetytu, przewlekłe biegunki, zaburzenia snu.
Dowiedz się więcej na temat skutków niedostatku witaminy D z artykułu: Niedobór witaminy D w organizmie.
Sprawdź też:
Jak sprawdzić niedobór witaminy D? Badanie 25(OH)D
Niedobór witaminy D3 w organizmie można wykryć w badaniu poziomu 25(OH)D w osoczu krwi. Pod tą nazwą kryje się metabolit wit. D – 25-hydroksy witamina D, inaczej kalcydiol.
Warto jednak wiedzieć, że we krwi można oznaczać także najbardziej aktywny i nietrwały 1,25-hydrokscholekalcyferol, czyli kalcytriol o wzorze 1,25(OH)2D. Jego stężenie bada się ponadto wraz z kalcydiolem w teście 25(OH)D total.
Do badania należy przystąpić z rana na czczo, przy czym minimalnie na 10 dni przed pobraniem krwi należy przerwać przyjmowanie suplementów diety z witaminą D.
Wynik badania witaminy D jest dostępny po jednym do trzech dni. Należy skonsultować go z lekarzem, zwłaszcza, że laboratoria stosują różne kryteria do jego opisu.
Witamina D3 – norma stężenia we krwi
Wyniki badania poziomu witaminy D w formie metabolitu 25(OH) są podawane w nanogramach na mililitr osocza krwi.
Przy interpretacji tych wyników stosuje się następujące normy:
- niedobór witaminy D – poniżej 20 ng/ml,
- niski poziom wit. D – 20-30 ng/ml,
- prawidłowy poziom – 30-50 ng/ml,
- podwyższony poziom – 50-100 ng/ml,
- potencjalnie toksyczny poziom – 100-150 ng/ml.
Zbyt wysokie stężenie wit. D jest zwykle skutkiem przedawkowania suplementów diety lub leków z tym składnikiem, również w długim terminie. Skutkiem jest wysoki poziom wapnia w osoczu krwi (hiperkalcemia) i wydalanym moczu (hiperkalcyuria), co zaburza pracę układu krwionośnego, nerwowego i moczowego. Poziom wyższy od podanego oznacza wartość toksyczną.
Przeczytaj więcej na temat skutków nadmiernej suplementacji wit. D 3 w artykule: Przedawkowanie witaminy D jest możliwe, a skutki zagrażają zdrowiu! Jak rozpoznać objawy nadmiaru wit. D i jakie powinno być jej dawkowanie?
Czy lekarz rodzinny może dać skierowanie na poziom witaminy D3?
Lekarz POZ nie ma uprawnień, by wystawić skierowanie na badanie poziomu witaminy D3 we krwi, co wynika z powszechności niedoborów w społeczeństwie. U niektórych osób refundacja jest jednak możliwa. Oznaczenie 25(OH)D na koszt NFZ zlecić może lekarz specjalista w poradni endokrynologicznej albo poradni zaburzeń metabolicznych, w której bada się zaburzenia gospodarki kostnej.
Cena badania witaminy D prywatnie
Cena badania poziomu witaminy D bez refundacji wynosi zwykle 80-100 zł. Taki koszt wyznaczenia stężenia 25(OH)D w surowicy krwi dotyczy zwłaszcza sieci laboratoriów i szpitali. Za test na wit. D w innych miejscach może być jednak konieczny wydatek rzędu nawet 120 zł.
Jak szybko uzupełnić niedobór witaminy D3?
Braki witaminy D nie są łatwe do szybkiego uzupełnienia za pomocą zmian w stylu życia, dlatego zalecana jest suplementacja diety tym składnikiem. Eksperci zaznaczają, że w zalecanych dawkach wit. D jest bezpieczna do stosowania każdego dnia, przez całe życie.
Polecaną formą tego składnika jest witamina D3 – cholekalcyferol, która w przypadku żywności występuje tylko w produktach odzwierzęcych. Drugą formą jest wit. D2 – ergokalcyferol. Jest obecny w drożdżach, grzybach i produktach fermentowanych, jednak z badań wynika, że gorzej niż D3 uzupełnia poziom witaminy we krwi i nie ma takiego działania wspierającego odporność.
Profilaktyczna dawka witaminy D dla osób dorosłych wynosi 800-1000 IU/dobę (gdzie IU to jednostki międzynarodowe – j.m.). Natomiast dawka lecznicza to 5000-7000 IU/d (nawet do 10 000), przy czym warto nie przekraczać ilości 50 000 IU/tydzień.
W przypadku zażywania leczniczych dawek witaminy D3 jej optymalne stężenie we krwi rzędu 30-50 ng/ml można osiągnąć w ciągu 1-3 miesięcy. Na koniec każdej kuracji należy powtórzyć badanie poziomu tego składnika.
Lek z witaminą D czy suplement diety?
Witamina D3 w dawkach do 4000 j.m. jest dostępna w formie suplementów diety, które podlegają regulacjom dotyczącym żywności. Wyższe dawki wit. D3 występują już w wyrobach medycznych, które są regulowane przez prawo farmaceutyczne. Leki wydawane są na receptę i mogą zawierać nawet 30 000 j.m. w dawce. Powinny być stosowane tylko pod ścisłą kontrolą lekarza.
Graniczna dawka 4 tys. j.m. wynika z badań, w których stosowana długoterminowo porcja 3,8 tys. j.m. była najniższą dawką, która mogła przyczyniać się do podwyższenia ryzyko rozwoju hiperkalcemii u niewielkiego odsetka zdrowych osób dorosłych.
Źródło: Leczenie niedoboru witaminy D w gabinecie lekarza POZ Termedia