Wszystko cię boli? Masz obniżony nastrój, czujesz osłabienie? Uważaj, skutkiem niedoboru witaminy D mogą być nawet problemy kardiologiczne

Objawy niedoboru witaminy D manifestują się głównie w postaci obniżenia odporności na infekcje, zaburzeń neurologicznych i psychicznych, a także związanych z upośledzonym formowaniem i regeneracją kości. To jednak tylko część problemów, jakie może wywoływać deficyt wit. D3, bo konsekwencje dotyczą nawet zdrowia kardiologicznego i stanu skóry.

Do objawów witaminy D3 w organizmie należą m.in.:

• nasilone zmęczenie,
• osłabienie mięśni,
• zwiększona wrażliwość na ból,
• bóle mięśniowe, drżenia i kurcze,
• bóle stawów i kości, w tym kręgosłupa,
• bóle głowy,
• spowolnione gojenie się ran,
• łuszczenie się i suchość naskórka,
• nasilenie objawów chorób zapalnych skóry, takich jak AZS czy łuszczyca,
• wypadanie włosów,
• pogorszenie stanu błon śluzowych,
• spadek apetytu,
• nasilone stany zapalne i poziom markerów zapalenia,
• dysfunkcja naczyń krwionośnych i sztywność tętnic,
• przerost lewej komory serca,
• obniżona mineralizacja kości i osteomalacja (rozmiękczenie kości),
• zwiększone ryzyko złamań osteoporotycznych,
• nieprawidłowy wzrost kości, rozwój krzywicy i wad koścca u dzieci,
• przyspieszone zmiany degeneracyjne i starzenie organizmu.
• zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego,
• obniżony nastrój, brak motywacji i niepokój,
• częstsze infekcje wirusowe, zwłaszcza wirusami grypy, COVID-19, WZW i HIV.

Sprawdź też: Witamina D na cenzurowanym. Nowe zalecenia odn. suplementacji diety

Objawy niedoboru witaminy D mogą dotyczyć układu nerwowego i manifestować się w postaci zaburzeń neurologicznych i psychicznych.

W badaniach połączono niedobór witaminy D z rozwojem chorób takich, jak:

• stwardnienie rozsiane,
• choroba Parkinsona,
• choroba Alzheimera,
• migreny,
• neuropatia cukrzycowa,
• stwardnienie zanikowe boczne,
• zaburzenia ze spektrum autyzmu.

Sprawdź: Ile witaminy D brać na wiosnę? Zalecenia polskich ekspertów na 2024 rok

Do objawów związanych z zaburzeniami w układzie nerwowym należą m.in.

• zmiany nastroju,
• zaburzenia snu,
• depresja,
• zespół lęku uogólnionego,
• mrowienie w kończynach.

Ciężki niedobór witaminy D, czyli stężenie we krwi poniżej wartości 10 ng/ml, jest przyczyną poważnych zaburzeń, których objawy mogą spowodować trwałe zmiany, zwłaszcza w przypadku dzieci. Może to być opóźnione ząbkowanie, ale też skrzywienia kości kończyn i kręgosłupa. Również i starszych osób z niedoborem wit. D mogą rozwinąć się choroby kości i zębów, prowadzące do ich demineralizacja i osłabienia. To sprzyja uszkodzeniom, które przy braku cennego składnika są trudne do wyleczenia.

Ciężki deficyt witaminy D sprzyja rozwojowi chorób skórnych i dotyczących oczu, m.in. zespołu suchego oka, zapalenia spojówek, degeneracji plamki żółtej oka i jaskry. Skutkiem mogą być ponadto częstsze choroby układu sercowo-naczyniowego, w tym nadciśnienie i udary, a także rozwój cukrzycy typu 2.

Duże braki witaminy D są też groźne dla kobiet w ciąży, ponieważ jej niedobór może doprowadzić do trwałych uszkodzeń układu nerwowego dziecka i wywołać u malucha opóźnienie umysłowe. Suplementacja powinna być stosowana zgodnie z zaleceniami lekarza.

Niedobór witaminy D u niemowląt w Polsce jest dość rzadki, ponieważ już od 3. tygodnia życia noworodkom podaje się witaminę D w formie suplementów. Skutki niedoboru witaminy D w wieku niemowlęcym mogą być bardzo poważne, przez co w przyszłości mogą narazić malucha na wiele problemów związanych z układem ruchu oraz układem nerwowym.

Charakterystyczne objawy niedoboru witaminy D u niemowląt to nadmierne spłaszczenie tylnej części czaszki oraz nadmierne uwypuklenie kości czołowej (tzw. guzy czołowe). Inne objawy braku witaminy D u niemowląt to tzw. żabi brzuszek oraz opóźnienie zarastania ciemiączek.

Niedobór witaminy D u dzieci może skutkować krzywicą żeber i deformacją innych kości, zaburzeniami tempa wzrostu, a także zwiększeniem podatności na złamania. Witamina D3 dla dzieci jest bardzo ważna, ponieważ właśnie w wieku dziecięcym kształtuje się układ nerwowy oraz układ kostno-mięśniowy.

Konsekwencje przewlekłego niedoboru witaminy D można w szczególności zaobserwować u osób starszych. To stan powszechny u osób po 60.-65. roku życia oraz u pensjonariuszy, którzy przebywają w domach opieki społecznej. Niedobór witaminy D3 u seniorów może się objawiać zwiększoną podatnością.

Oprócz szczególnie częstszych złamań kości i inne skutki niedoboru witaminy D w tej grupie wiekowej to:

• mała siła mięśniowa, problemy z chodzeniem i utrzymywaniem równowagi,
• pogłębianie chorób neurodegeneracyjnych,
• przyspieszone procesy chorobowe,
• rozwój reumatoidalnego zapalenia stawów,
• większa skłonność do rzadkich infekcji,
• wtórna nadczynność przytarczyc.

Niedobór witaminy D to wynika z niedostatecznej syntezy skórnej tej witaminy, a w marginalnym stopniu wynika z nieprawidłowej diety – ponieważ witamina ta występuje w żywności w ilościach niedużych (z wyjątkiem ryb).

Tylko niewielka ilość tej witaminy dostarczana jest z pożywieniem i wchłaniana w przewodzie pokarmowym, a 80-90 proc. jest produkowana pod wpływem promieniowania ultrafioletowego, które oddziałuje na dehydrocholesterol znajdujący się w naszej skórze. Dehydrocholesterol jest pochodną cholesterolu i jednocześnie stanowi prekursor dla syntezy witaminy D.

Po przedostaniu się do krwiobiegu zostaje przetransportowana i ulega hydrolizacji do 25-hydroksycholekalcyferolu. Następnie uzyskuje pełną aktywność w nerkach, gdzie związek zostaje przekształcony do metabolitów – głównie 1,25-dihydroksycholekalcyferolu. W dalszej kolejności związek jest rozprowadzany do tkanek, kości i nabłonka jelitowego.

Szerokość geograficzna kraju zamieszkania oraz ilość czasu w ciągu dnia jaką człowieka poświęca na ekspozycję na promieniowanie słoneczne są głównymi czynnikami, które sprawiają, że poziom witaminy D we krwi jest w normie lub od niej odbiega. Poza szerokością geograficzną i ekspozycją na promienie słoneczne, kolejną ze zmiennych, która wpływa na poziom witaminy D w organizmie, jest także pigmentacja skóry. U osób ciemnoskórych badanie poziomu witaminy D wykazało, że jest ona absorbowana wolniej. Z kolei osoby o karnacji jasne, zdecydowanie szybciej wytwarzają w skórze cholekalcyferol.

Mieszkańcy krajów skandynawskich, choć nie narzekają na nadmiar słońca w ciągu roku, uzupełniają niedobory witaminy D właśnie dietą, spożywając dużo tłustych ryb morskich, więc u niech niedobór witaminy D występuje rzadko.

Niedobór witaminy D jest głównie spowodowany niewystarczającą syntezą skórną tego związku. Drugą przyczyna jest zbyt mała podaż witaminy D z pożywienia. Problem ten może często dotyczyć wegetarian, choć niektóre badania pokazują, że dieta wegańska oraz dieta wegetariańska nie przyczynia się do zwiększenia podatności na złamania osteoporotyczne będące konsekwencją niedoboru witaminy D.

Sprawdź: Najwięksi wrogowie witaminy D. Przez to nie działa!

Inne przyczyny niedoboru witaminy D to:

• alergie np. na słońce lub ryby i owoce morza będące źródłem tej witaminy,
• choroby uwarunkowane genetycznie – celiakia, mukowiscydoza – dochodzi w nich do zaburzeń wchłaniania,
• ciąża i karmienie piersią – kobieta ma wówczas wyższe zapotrzebowanie, co niekoniecznie pokrywa poprzez syntezę skórną,
• otyłość – u osób z nadmierną masą ciała, witamina D, będąca witaminą rozpuszczalną w tłuszczu gromadzona jest w tkance tłuszczowej, co „hamuje” jej wykorzystanie przez organizm,
• niewydolność nerek i wątroby, zespół nerczycowy – wątroba i nerki są narządami, w których witamina D ulega istotnym przemianom,
• stosowanie niektórych leków (np. glikokortykosteroidów lub leków przeciwpadaczkowych),
• dieta bardzo niskotłuszczowa – witamina D wymaga tłuszczu, wraz z którym zostaje wchłonięta w przewodzie pokarmowym.

Na niedobór witaminy D w większym stopniu narażone są osoby starsze, u których obserwuje się zaburzenia w syntezie skórnej tej witaminy. A także osoby które nie wychodzą na dwór w ciepłe dni, w godzinach od 10 do 15 na minimum 15 minut – osoby pracujące na nocnych zmianach. Ponadto osoby, które przed wyjściem z domu stosują filtry przeciwsłoneczne, także są narażone na niedobór witaminy D.

Witamina D odpowiada w organizmie za mocne i zdrowe zęby, jest niezbędna w procesach mineralizacji kości, reguluje także pracę układu krążenia i mięśni. Jej obecność w granicach normy jest konieczna dla prawidłowej gospodarki wapniowej oraz fosforanowej.

Zobacz także: Witamina D spowalnia starzenie się, ale nie u każdego

Witamina D jest niezbędna do wchłaniania wapnia i fosforu w jelicie cienkim, wpływa na regulowanie poziomu tych składników we krwi oraz reguluje procesy zwrotnego wchłaniania ich w nerkach.

Cholekalcyferol pełni też istotne funkcje układzie odpornościowym oraz odgrywa ważną rolę w procesach endokrynologicznych, immunologicznych i przeciwnowotworowych. Uczestniczy bowiem w wytwarzaniu, różnicowaniu i apoptozie (zaprogramowanej śmierci komórki, która jest zużyta lub ma nieprawidłową budowę) komórek całego ciała.

Witamina D, czyli cholekalcyferol, to właściwa forma witaminy D wytwarzana w organizmach zwierzęcych – w skórze, w odpowiedzi na promieniowanie słoneczne. W tkankach drożdży i grzybach kapeluszowych również występuje witamina D, ale w formie ergokalcyferolu (D2) – jednak jest to forma o analogicznej aktywności co witamina D3.

Polecamy: Ile witaminy D brać jesienią i zimą? Nowe normy

Niedobór witaminy D3 grozi przede wszystkim w okresie jesienno-zimowym. Każdorazowo suplementacja musi być poprzedzona badaniem stężenia witaminy D we krwi, oraz kontrolowana. Od września do końca kwietnia wskazana jest suplementacja w następujących dawkach dopasowanych do wieku. W sytuacji, gdy u pacjenta zaobserwowano objawy braku witaminy D, należy się zgłosić do lekarza.

Przeczytaj: Jak sprawdzić niedobór witaminy D3? Zobacz normy badania i dowiedz się, jak szybko podnieść jej poziom w organizmie

Jeśli jest sezon letni, należy koniecznie zadbać o to, by w godzinach od 10.00 do 15.00 przez minimum 15 minut wystawić skórkę przedramion lub nóg na działanie promieni słonecznych. Nie należy przed wyjściem na dwór stosować kremu z filtrem ochronnym – jego użycie jest wskazane po ok 20-30 minutach przebywania na dworze.