Jak stosować ostropest plamisty na wątrobę? Poznaj właściwości nasion i sprawdź, dlaczego lepiej jeść mielone niż pić herbatę z ostropestu

Ostropest plamisty (Silybum marianum) to roślina lecznicza, z której pozyskuje się surowiec leczniczy głównie w postaci nasion (nazywa się je też owocami, gdyż są nimi botanicznie). Porcja 100 g tego produktu dostarcza 376 kcal, 24 g zdrowego tłuszczu, 4 g węglowodanów, 12 g białka i 25 g błonnika.

Nasiona ostropestu posiadają wiele cennych właściwości leczniczych, determinowanych obecnością w łupinach nasiennych rośliny sylimaryny. To kompleks flawonolignanów zawierających sylibininę, sylidianinę i sylikrystynę.

Sylimaryna wykazuje wielokierunkowe działanie ochronnie i wspomagające funkcje wątroby. Stymuluje syntezę białek w tym narządzie, przyczyniając się do regeneracji i odnowy jego komórek nazywanych hepatocytami. Zapobiega odkładaniu się w nich kolagenu, hamując w ten sposób zmiany martwicze wątroby.

Sylimaryna jest powszechnie stosowana w leczeniu ostrych i przewlekłych chorób wątroby, takich jak stłuszczenie, czy marskość.

Ochronne właściwości ostropestu związane są także z aktywnością antyoksydacyjną, przeciwzapalną i przeciwwirusową sylimaryny. Uszczelniając błony komórkowe chroni wątrobę przed działaniem czynników toksycznych. Ostatnie badania wskazują, że sylimaryna to składnik leków przeciwwirusowych stosowanych w przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu C (HCV).

Wątroba to narząd odpowiedziany za wytwarzanie oraz rozkład cholesterolu. Sylimaryna wpływa na ten proces w sposób bardzo korzystny. W badaniu klinicznym z udziałem 40 osób stosowanie sylimaryny w dawce 140 mg trzy razy dziennie po 45 dniach suplementacji, u uczestników zaobserwowano niższy poziom cholesterolu aterogennej frakcji LDL, wyższy poziom „dobrego” cholesterolu frakcji HDL, a także obniżenie poziomu glukozy we krwi na czczo. Właściwości te wykorzystać mogą osoby z cukrzycą, insulinoopornością oraz zaburzeniami lipidowymi.

Choć ostropest najlepsze działanie wykazuje stosowany regularnie, działa również doraźnie, np. pomaga na niestrawność spowodowaną spożyciem ciężkostrawnego dania. Usprawnia procesy trawienie, ponieważ wzmaga wydzielanie soków i enzymów odpowiadających za ten złożony i skomplikowany proces. Działa delikatnie żółciopędnie, wspomagając trawienie ciężkostrawnych potraw zasobnych w tłuszcz, smażonych i pieczonych.

Są to najważniejsze, lecz nie jedyne wartościowe właściwości tego ogólnodostępnego na rynku ziela. W literaturze naukowej zawarta w ostropeście sylimaryna określana jest jako obiecujący środek o działaniu przeciwnowotworowym i ochronnym na drugi narząd detoksykujący, czyli nerki. Związek ten wpływa na syntezę materiału genetycznego RNA i DNA.

W Polsce ostropest plamisty ma status produktu ziołowego, natomiast w Niemczech jest lekiem oficjalnie stosowanym pomocniczo w leczeniu stanów przewlekłego zapalenia wątroby oraz marskości tego organu.

To właśnie w Niemczech przeprowadzono wiele badań, które udowodniły skuteczność ostropestu w regeneracji komórek wątroby.

Ostropest plamisty jest rośliną o szerszym spektrum działania, które obejmuje nie tylko wątrobę. Wielu niezależnych badaczy uznaje jego skuteczność w leczeniu również takich chorób jak cukrzyca typ 2, czy powikłanie nieleczonej cukrzycy w postaci nefropatii cukrzycowej.

W latach 1989-1993 rosyjscy naukowcy przeprowadzili ciekawy eksperyment, sprawdzając odporność ostropestu na zatrucia przemysłowe m.in.: kadmem, ołowiem, cynkiem i miedzią. Część roślin poddanych badaniom zasadzono w obszarze działania huty, w którym zarówno ziemia, jak i powietrze skażone były wspomnianymi pierwiastkami.

Część roślin zasadzono w doniczkach z zatrutą ziemią, jednak hodowano je w miejscu, gdzie powietrze było czyste. Okazało się, że ostropest uprawiany w warunkach całkowitego zatrucia oraz ten, który hodowano w zanieczyszczonej chemicznie ziemi, w porównaniu z próbką kontrolną pochodzącą ze środowiska całkowicie wolnego od zanieczyszczeń, różniły się jedynie zmniejszoną liczbą nasion (rośliny z obszarów skażonych miały do 16 procent mniej ziaren). Zawartość sylimaryny, jak i tłuszczu w nasionach wszystkich roślin, była statystycznie jednakowa. Co więcej, ani tłuszcze, ani sylimaryna, nie były w najmniejszym stopniu zatrute żadnymi metalami.

Znane są również wyniki badań innego naukowca, który prowadził doświadczenia z alfa-amanityną i falloidyną, toksynom znajdującym się w muchomorze sromotnikowym, które są jednymi z najsilniejszych toksyn dla wątroby. Pacjentom zatrutym muchomorem sromotnikowym podano w uzupełnieniu terapii konwencjonalnej aktywne substancje z ostropestu plamistego w formie iniekcji. W przypadku leczenia konwencjonalnego wskaźnik umieralności pacjentów, którzy ulegli zatruciu muchomorem sromotnikowym, jest zwykle bardzo duży i wynosi 30-40 procent. Okazało się, że w wyniku zastosowania kuracji eksperymentalnej z udziałem ostropestu plamistego wszyscy pacjenci przeżyli.

Ostropest plamisty stosowany w dawkach terapeutycznych nie wykazuje działań niepożądanych. Szczególną ostrożność w spożyciu produktów zawierających ostropest oraz konsultację lekarską zaleca się jednak:

• kobietom w ciąży,
• matkom karmiącym,
• osobom w podeszłym wieku,
• dzieciom do lat 12.

Przyjmowanie sylimaryny wzmaga wydzielanie żółci, dlatego stosowanie ostropestu nie jest zalecane w przypadku niedrożności kanałów żółciowych. Na czas terapii suplementację ostropestem powinni zawiesić pacjenci przyjmujący metronidazol (lek chemioterapeutyczny) lub indinawir (lek stosowany u osób z niedoborem odporności), a osoby chore na inne poważne schorzenia powinny skonsultować przeprowadzenie kuracji ostropestem plamistym z lekarzem prowadzącym.

Ostropest w postaci gotowych do spożycia herbatek, czy to w formie sypkiej, czy też porcjowany w torebki fix, to na ogół susz z owoców. Choć produkt ten jest dostępny w sprzedaży, nie spełnia przypisywanych mu funkcji, takich jak regeneracja wątroby i obniżanie poziomu cholesterolu we krwi, którego złogi prowadzą do zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych.

Dlaczego ostropest do picia nie działa? Ponieważ jego związki czynne są rozpuszczalne głównie w tłuszczu i alkoholu, ale nie w wodzie. Co więcej, temperatura powyżej 80 stopni Celsjusza powoduje degradację cennych związków obecnych w nasionach.

Z tego powodu polecane są gotowe wyciągi z tej rośliny, suche lub etanolowe, a także specjalne formy sylimaryny występujące w suplementach diety, które mają wysoką biodostępność.

Ponieważ jednak owoce ostropestu zawierają cenne pierwiastki śladowe, takie jak miedź, selen i cynk, można dodawać mielone do potraw, by wzbogacić je w te związki, a także w błonnik i antyoksydanty.

Ostropest mielony to po prostu rozdrobnione ziarna, które w domu można przygotować np. w młynku do kawy. Można spożywać je w tej postaci jako dodatek do jogurtu, muesli czy sałatki, a także jako składnik wzbogacający smak i wartość odżywczą domowego chleba czy ciasta. Należy jednak pamiętać, że nasiona nie powinny być poddawane działaniu wysokiej temperatury, więc sprawdza się raczej w nadzieniu niż w mocno wypieczonych ciasteczkach.

Ostropest plamisty mielony to kolejny sposób na wzbogacenie naszej diety o dobroczynne działanie tego ziela. Niestety, gotowy, pakowany i kupowany w sklepie ostropest mielony nie jest tak wartościowy jak ten, którego ziarna zmielimy samodzielnie tuż przed spożyciem, bo z powodu rozdrobnienia szybko ulegają utlenieniu.

Rozdrobnione ziarenka dość szybko tracą swoje cenne właściwości, dlatego powinno się spożytkować je w jak najkrótszym czasie po rozkruszeniu.

Ostropest plamisty można dostać w postaci tabletek. Na rynku dostępne są gotowe preparaty zawierające ostropest najczęściej w postaci zmielonych ziaren. Decydując się na konkretną ofertę, warto przyjrzeć się jaka ilość substancji obecna jest w pojedynczej dawce. Najczęściej jedna tabletka zawiera 80 mg ostropestu, z czego ok. zawartość sylimaryny wynosi 35 mg.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca w terapii chorób wątroby, dzienne spożycie sylimaryny na poziomie 200-400 mg w 2-3 dawkach dobowych podzielonych.

Optymalną kuracją będzie wobec tego przyjmowanie tabletek dostarczających 125 mg sylimaryny trzykrotnie w ciągu dnia lub dawki 200 mg dwa razy dziennie. Ostropest należy do produktów fitoterapeutycznych, szacuje się, że podobnie jak w przypadku innych ziół, zadowalające efekty uzyskać można nie wcześniej, niż po upływie około 3 miesięcy, od momentu rozpoczęcia suplementacji.

Ostropest plamisty jest rośliną, której nasiona mogą być tłoczone na zimno. W ten sposób uzyskuje się zdrowy olej z ostropestu bogaty w witaminy A, D, E oraz K, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) oraz składniki mineralne. Oczywiście ostropest stosowany doustnie w tej postaci wspomaga regenerację wątroby i wspomaga trawienie tłuszczów i ciężkostrawnych potraw.

Olej z ostropestu polecany jest do pielęgnacji przesuszonych, rozjaśnianych i zniszczonych zabiegami fryzjerskimi włosów. Wcierany w skronie, zalecany jest również w przypadku występowania bólów głowy pochodzenia migrenowego.

Najlepszy olej z ostropestu pochodzi z upraw ekologicznych. Forma oleju o najwyższej wartości odżywczej to olej tłoczony na zimno i nierafinowane ani filtrowany.

Filtrowanie napowietrza olej i pozbawia go części korzystnych jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Pozbawia go części antyoksydantów i łatwo ulegających rozpadowi witamin. Oleje nierafinowane, tłoczone na zimno mają dlatego dość krótki (około 4 miesięcy) termin przydatności do spożycia oraz wymagają przechowywania w lodówce w temperaturze około 5-8 stopni Celsjusza.

Ostropest to składnik preparatów kosmetycznych przeznaczonych szczególnie do skóry suchej. Wzmacnia ją i uelastycznia, a kremy i balsamy, w których składzie widnieje ostropest plamisty nawilżają i regenerują skórę. Mają działanie rozjaśniające powstałe skórze przebarwienia, a dzięki związkom antyoksydacyjnym występującym w owocach tej rośliny – spowalniają procesy starzenia. Chronią również przed promieniowaniem UV, dlatego nadają się do stosowania na dzień.