Plamy wątrobowe: skąd się biorą i jak wyglądają? Jak pozbyć się plam starczych na dłoniach?

Na początku warto podkreślić, że potoczne nazwy tych plam nie są zbyt adekwatne do ich rzeczywistej natury. Plamy wątrobowe nie mają nic wspólnego z wątrobą. Nazwano je tak ze względu na ciemnobrązowy, przypominający nieco wątrobę kolor. Nie występują też jedynie u osób w podeszłym wieku („plamy starcze”), choć najczęściej pojawiają się po 40-50 roku życia.

Plamy wątrobowe najczęściej występują na dłoniach, twarzy, dekolcie oraz ramionach. Nieco rzadziej na stopach i plecach. Ich najtrafniejsza, choć zarazem najmniej popularna nazwa to plamy pigmentacyjne lub plamy soczewicowate starcze/słoneczne. Przybierają różne odcienie brązu. Plamy na dłoniach lub innej części ciała mają nieregularne kształty i gładką powierzchnię. Występują pojedynczo (jedna plama ma średnicę kilku milimetrów) lub w większych skupiskach — mogą wtedy „zlewać się” i przypominać jedno, duże przebarwienie. Co ważne, plamy na dłoniach nie powinny być wypukłe ani mieć nieregularnej, „chropowatej” struktury.

W przeważającej liczbie przypadków plamy starcze stanowią jedynie defekt kosmetyczny i nie zagrażają zdrowiu. Zawsze jednak warto skonsultować ich wystąpienie z dermatologiem.

Najczęstszym czynnikiem odpowiadającym za brązowe plamy na dłoniach jest promieniowanie słoneczne. Plamy wątrobowe na twarzy, dłoniach i ramionach powstają, gdy w głębokich warstwach naskórka gromadzą się melanocyty – komórki pigmentowe wytwarzające melaninę. Promieniowanie UV jest czynnikiem, który silnie stymuluje melanogenezę, czyli produkcję melaniny. Jej funkcja to ochrona delikatnych, wewnętrznych warstw skóry przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym.

Zrozumieć starość, czyli jak pomóc seniorom w Polsce:
Plamy na dłoniach mogą powstać także wskutek fototerapii metodą PUVA. W ten sposób leczy się między innymi łuszczycę, łysienie plackowate i bielactwo. Powstałe jako skutek uboczny używanego w tej terapii promieniowania plamy wątrobowe znikają w ciągu dwóch lat od zakończenia leczenia.

Dość popularne przekonanie głosi, że częstym zjawiskiem są plamy wątrobowe po alkoholu.Przebarwienia nazywane plamami wątrobowymi nie mają związku ze spożywaniem alkoholu. Nadmierne spożycie napojów wysokoprocentowych może prowadzić do pojawienia się czerwonych wykwitów skórnych, związanych z rozszerzeniem naczyń krwionośnych – nie jest jednak czynnikiem, który wywołuje plamy starcze.

Nie wszystkie przebarwienia na dłoniach to plamy wątrobowe. Pojawiające się żółte plany na dłoniach, szczególnie na wewnętrznej ich stronie, mogą świadczyć o wzroście stężenia bilirubiny we krwi (występuje w przebiegu wirusowego zapalenia wątroby typu A, B, C oraz chorób trzustki) lub nadmiarze karotenoidów (wynika głównie z diety bogatej w zawierające karotenoidy produkty, takie jak marchew, dynia, czerwona papryka).

Z kolei białe plamy na dłoniach po opalaniu świadczą, podobnie jak plamy starcze, o nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Bardzo często powstają u osób, które przyjmują leki fotouczulające (antykoncepcja hormonalna, leki przeciwcukrzycowe i moczopędne, cytostatyki stosowane przy terapii nowotworów, dziurawiec, niektóre leki przeciwalergiczne). Białe plamy na rękach po opalaniu powstają także, gdy skóra zostaje wystawiona na promieniowanie słoneczne po niektórych zabiegach kosmetycznych, jak mikrodermabrazja czy zabiegi z użyciem lasera.