Spis treści
Czy papryka chili jest szkodliwa?
Chili to jeden z rodzajów ostrej papryki (łac. Capsicum), a także potoczna nazwa pikantnego warzywa, który zawiera charakterystyczny związek – kapsaicynę. Jej działanie to kwestia dawki i związanej z nią tolerancji. Jedzona w umiarkowanych ilościach chili jest uznawana za produkt prozdrowotny.
Kapsaicyna jest alkaloidem o palącym smaku, który wynika z aktywowania receptorów bólu o nazwie TRPV1. Choć po zjedzeniu wywołuje ból i w pewnych warunkach może przyczyniać się do neurogennego zapalenia skóry i błon śluzowych, typowe dla kapsaicyny jest działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.
Ostrość papryczek określa się według częściowo subiektywnej skali Scoville’a w jednostkach o tej samej nazwie (SHU, Scoville Hotness Units). Może sięgać milionów, np. najostrzejsza Papryczka „X” ma prawie 2,7 mln SHU, podczas gdy wcześniejsza rekordzistka Carolina Reaper to 1,6-2,2 mln SHU.
Maksymalna „moc” najczęściej dotyczy jednak ekstraktów z papryki i czystej kapsaicyny (16 mln SHU). Tych na szczęście nikt nie je samodzielnie, ale często dodawane są do sosów chili i innych produktów. Właśnie te ostatnie stwarzają największe ryzyko dla spożywających.
Czy papryczki chili mogą zabić?
Śmierć od papryki chili jest możliwa, ale brakuje opisanych przypadków związanych z jej spożyciem. Inaczej ma się sprawa z produktami doprawianymi kapsaicyną, takimi jak niesławny pojedynczy chrupek „One Chip Challenge” czy „Hot Chip Challenge”. Ważący 3 g chips ma do 2,2 SHU. Zjedzenie go jest wyzwaniem, któremu uległo wiele osób, w tym tragicznie zmarły Harris Wolobah z Massachusetts.
We wrześniu 2023 r. ten zdrowy 14-latek zjadł w szkole produkt marki Paqui zawierający papryczki Carolina Reaper i Naga Viper, który przeznaczony jest tylko dla osób dorosłych. Cierpiał na silny ból brzucha, a po powrocie do domu zemdlał, po czym zmarł w szpitalu. Jak później się okazało, doznał zatrzymania krążenia i oddechu. Zgon nastąpił na skutek zawału mięśnia sercowego. W wyniku autopsji ustalono, że miał wrodzoną wadę serca.
Ze względu na reakcje, jakie wywołuje w organizmie, nawet niższe dawki kapsaicyny papryki chili, sosów czy czipsów są dla większości osób niejadalne. Mogą wywołać też drastyczne zmiany fizjologiczne, w tym zagrażający życiu wstrząs anafilaktyczny w przypadku uczulonych osób, co jest jednak ekstremalnie rzadkie. To jednak właśnie jedzenie ich na siłę, by się sprawdzić, może spowodować liczne szkody w organizmie.
Czy chili jest trujące? Ile kapsaicyny zabija?
Papryczki chili i inne pikantne rodzaje, z których najmniej ostre to jalapeno, habanero, tabasco, serrano czy cayenne, nie są trujące.
Co więcej, wbrew krążącym opiniom kapsaicyna nie jest neurotoksyną. Działa natomiast jak antyoksydant i czynnik zwiększający produkcję tlenku azotu (NO), który rozszerza naczynia krwionośne i wspiera krążenie.
Niemniej każdy związek ma swoją dawkę śmiertelną. Szacuje się, że dla ludzi to 500-5000 mg na kilogram masy ciała.
Jak obliczono już ponad 40 lat temu, dla osoby ważącej ok. 68 kg zabójcze byłoby spożycie naraz ponad 1,3 kg proszku z najostrzejszej papryki, takiej jak np. Bhut Jolokia. Jest to scenariusz po prostu niemożliwy. W przypadku gryzoni zabójcza dawka powodowała śmierć w wyniku niewydolności płuc. Rozwinęły się m.in. niedociśnienie, duszność, sinica, drgawki, konwulsje i paraliż oddechowy.
Skutki uboczne chili i kapsaicyny
Kapsaicyna jest silnym środkiem drażniącym dla ssaków – co ciekawe, ptaki są całkiem nieczułe na jej działanie. Powoduje pieczenie, podrażnienie i ból skóry oraz błon śluzowych.
Przy spożyciu kapsaicyna wywołuje nieprzyjemne objawy takie, jak:
ból w jamie ustnej i utrata czucia,
zaczerwienienie skóry twarzy, szyi i ciała,
intensywne pocenie się,
wodnisty katar,
zimne poty,
zgaga,
refluks,
ból w klatce piersiowej,
ból brzucha,
nudności i wymioty,
paląca biegunka.
Wysokie dawki kapsaicyny mogą spowodować zmiany ciśnienia krwi i zawroty głowy, a także uczucie oderwania od rzeczywistości. To, jak dana dawka działa na konkretną osobę, jest kwestią indywidualną. Tolerancję na ostrość można zwiększyć, jedząc regularnie paprykę chili i jej przetwory. Nigdy nie należy jednak sięgać po bardziej pikantne rodzaje bez uprzedniego przygotowania.
Jedzenie ostrej papryki a ryzyko zgonu
Chociaż paprykę chili posądza się o szkodliwe działanie, umiarkowana i dobrze tolerowana konsumpcja wiąże się ze znaczącymi korzyściami dla zdrowia. Z analiz danych pochodzących z czterech dużych międzynarodowych badań naukowych wynika, że osoby sięgające po ten produkt mogą żyć dłużej.
Jak dowiodły analizy przeprowadzone w Chinach, efekty regularnej konsumpcji ostrych papryczek to:
obniżenia względnego ryzyka przedwczesnej śmierci ze wszystkich przyczyn o 25 proc.
zmniejszenia prawdopodobieństwa zgonu z powodu chorób sercowo-naczyniowych o 26 proc.,
redukcji zagrożenia śmierci w wyniku choroby nowotworowej o 23 procent.
Kapsaicyna używana jest w leczeniu bólu stawów, mięśni czy newrobólów, poprawia też krążenie i zmniejsza uczucie ciężkich nóg.
Potencjalne zastosowania to leczenie chorób autoimmunologicznych i nowotworów, a takie działanie dotyczy raka płuc, trzustki czy jelita grubego. Antyrakowe działanie polega na opóźnianiu wzrostu nieprawidłowych komórek, ograniczeniu przerzutów i poprawie wskaźników przeżycia.
Papryczki chili wspierają zdrową mikroflorę jelita grubego, pomaga oczyścić zatoki i nos, wspomaga zdrowie mózgu – może spowalniać zmiany neurodegeneracyjne i upośledzenie w rozwoju choroby Alzheimera i Parkinsona, wspomaga leczenie problemów z przełykaniem po wylewie krwi do mózgu, może też łagodzić bóle głowy, w tym migreny.
Kapsaicyna z chili to ponadto skuteczny fatburner, czyli wspomagacz spalania tłuszczu i odchudzania. Oprócz przyspieszania metabolizmu zapewnia redukcję apetytu. Poprawia też nastrój, bo z powodu uczucia bólu w organizmie intensywnie wydzielają się endorfiny.
Kto nie może jeść chili?
Papryki chili i produktów z kapsaicyną nie powinny jeść osoby z wadami serca, a także chorobami układu pokarmowego, w tym żołądka i jelit.
Wzmocniona reakcja na kapsaicynę i wrażliwość na nią może dotyczyć pacjentów z ciężką astmą, ale u osób z łagodną lub umiarkowaną chorobą zwykle nie wywołuje zwężenia oskrzeli prowadzącego do duszności. Może jednak stać się przyczyną zaostrzenia kaszlu, co dotyczy także chorych z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP). W przypadku nasilania się objawów tych czy innych chorób warto zrezygnować z pikantnych potraw.
Duże dawki kapsaicyny mogą rozrzedzać krew i sprzyjać krwotokom u osób stosujących leki o działaniu antykoagulacyjnym. Interakcje mogą też dotyczyć leków na nadciśnienie czy cukrzycę (mogą działać za mocno) czy antybiotyku o nazwie ciprofloksacyna.
Warto też wiedzieć, że w jednym z badań wysokie spożycie kapsaicyny powiązano z o 76 proc. większym ryzykiem rozwoju raka żołądka. Pochodziło ono jednak z Chin, gdzie chili jada się często i dużo, a potrawy zawierają dodatki takie, jak glutaminian sodu. Powszechne są także zanieczyszczenia żywności wody. Efekt dotyczył przewlekłego podrażnienia żołądka, które może doprowadzić do rozwoju stanu zapalnego i późniejszych powikłań.
Źródła:
Spicy Food Probably Doesn’t Cause Long-Term Harm Scientific American
Teen Who Ate Spicy Tortilla Chip Died of High Chile Consumption and Had a Heart Defect, Autopsy Says U.S. News
Acute oral toxicity of capsaicin in mice and rats The Journal of Toxicological Sciences
Spicy Food and Chili Peppers and Multiple Health Outcomes: Umbrella Review Molecular Nutrition & Food Research
People who eat chili pepper may live longer? American Heart Association
