Od czego jest czkawka?
Czkanie jest czynnością odruchową i fizjologiczną, zazwyczaj pojedynczą. Występuje u każdego zdrowego człowieka, przy czym czkawka u noworodka i niemowlęcia jest o wiele częstsza niż u starszych dzieci i osób dorosłych.
Czkanie nazywa się czkawką, gdy powtarza się 2-60 razy na minutę i trwa co najmniej przez kilka minut. Zjawisko polega na niemal jednoczesnym gwałtownym skurczu przepony i zamknięciu głośni, co wywołuje charakterystyczny dźwięk.
Nie jest do końca jasne, czemu służy czkanie. Niektórzy naukowcy twierdzą, że jest to bardzo dawna pozostałość ewolucyjna. Inni upatrują się tu mechanizmu usuwania z żołądka powietrza, które osesek połyka podczas ssania. Dzięki temu może zjeść więcej pokarmu. To tłumaczy, dlaczego czkawka u niemowląt jest tak częsta.
W skład łuku odruchowego czkania wchodzą rozmaite nerwy aferentne (wstępujące – pobudzające do czkania) oraz eferentne (zstępujące – wywołujące odruch czkania). Wśród nich znajdują się między innymi:
- nerw błędny,
- nerw przeponowy,
- nerwy szyjne,
- nerwy międzyżebrowe.
Stopień unerwienia tego łuku jest odmienny u różnych osób, stąd nie każdy ma taką samą skłonność do czkawki. Co więcej, wymienione nerwy odpowiadają za unerwienie wielu struktur ciała, dlatego czkawkę mogą wywołać rozmaite fizjologiczne i chorobowe stany organizmu. Nie do końca określono też położenie ośrodka czkawki w mózgu, choć naukowcy podejrzewają, że leży on w rdzeniu przedłużonym – w pobliżu ośrodków połykania, ssania, oddechowego i wymiotnego.
Jedna z koncepcji dotyczących zjawiska czkawki zakłada, że podlega ona stałemu hamowaniu przez wyższe ośrodki mózgu. Gdy hamowanie zanika, co może zdarzyć zwłaszcza w przebiegu niektórych chorób, na przykład stwardnienia rozsianego, czkawka pojawia się częściej.
Miewasz czkawkę? Sprawdź 8 top sposobów, by pozbyć się jej w...
Czkawka u dziecka – przyczyny u noworodka, niemowlaka i płodu w ciąży
Czkawka u płodu rozwija się szybciej niż właściwe ruchy oddechowe. Mama odczuwa ją jako rytmiczne, delikatne poruszanie się dziecka. Z dużym prawdopodobieństwem towarzyszy okresowi mielinizacji nerwów przeponowych. Dlatego właśnie czkawka u dziecka w ciąży nie powinna niepokoić. Stanowi po prostu jedno z licznych zjawisk towarzyszących normalnemu rozwojowi.
Po 20. tygodniu ciąży może pojawić się częsta czkawka u płodu – jest to związane z połykaniem wód płodowych przez dziecko i całkowicie naturalne, niezależnie od tego, czy występuje kilkukrotnie w ciągu dnia, czy bardzo rzadko. Co więcej, częsta czkawka będzie towarzyszyła dziecku także po narodzinach.
Co robić w przypadku czkawki u noworodka? Nie wolno stosować skutecznej u dorosłych metody wstrzymywania powietrza, można za to:
- nosić dziecko w pozycji pionowej do czasu, aż mu się odbije,
- przykryć dziecko kocykiem i przytulić do siebie, żeby je zagrzać,
- podawać ciepłą wodę w butelce z dobrze dobranym smoczkiem.
Czkawka u noworodka i niemowlęcia występuje o wiele częściej, niż u starszego dziecka czy dorosłego. Badania pokazują, że czkanie zajmuje noworodkowi średnio pół godziny dziennie. Wynika to prawdopodobnie z faktu, że układ nerwowy nie zdążył jeszcze dojrzeć.