Tysiące osób bez operacji zaćmy, limity do specjalistów, zmiany w refundacji leków. Planowane oszczędności w NFZ!

Wczoraj ujawniono korespondencję między Ministerstwem Zdrowia a Ministerstwem Finansów dotyczącą planu finansowego NFZ na lata 2025 i 2026, którego minister finansów nie zatwierdził.

W piśmie z 29 października Ministerstwo Zdrowia przedstawiło propozycje ograniczenia wydatków Funduszu. Przewidują one oszczędności rzędu ok. 213 mln zł w 2025 r. oraz blisko 10,4 mld zł w 2026 r., a także dodatkowe 4,5 mld zł wynikające ze zmian systemowych planowanych na 2026 r.

Po urealnieniu wpływów ze składki zdrowotnej oraz wdrożeniu proponowanych działań deficyt NFZ w 2026 r. wyniósłby około 12,9 mld zł. Bez tych korekt niedobór środków w budżecie Funduszu sięgnąłby natomiast około 23 mld zł.

Plan zakłada wprowadzenie limitów na badania TK i MRI, ustalonych na poziomie wartości umów z pierwszego kwartału 2025 r. W praktyce oznacza to, że każda placówka otrzyma środki z NFZ tylko do wysokości kwoty wykonanej w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku.

Po wyczerpaniu tego budżetu szpitale i pracownie diagnostyczne będą zmuszone ograniczyć liczbę badań finansowanych ze środków publicznych — tworzyć kolejki, przesuwać terminy lub czasowo wstrzymywać zapisy. To rozwiązanie, mające przynieść około 1,3 mld zł oszczędności, może istotnie wydłużyć dostępność tak kluczowych badań obrazowych dla pacjentów.

Dokument przewiduje nieprzedłużenie programu „Dobry posiłek w szpitalu”, który pozwalał placówkom korzystać z dodatkowych środków NFZ na poprawę jakości żywienia pacjentów i edukację w zakresie zdrowego odżywiania.

Decyzja ta ma przynieść około 900 mln zł oszczędności, ale w praktyce może pogorszyć jakość wyżywienia w szpitalach i odbić się negatywnie na procesie rekonwalescencji pacjentów.

Ograniczenie operacji zaćmy to nie tylko kwestia liczb i oszczędności. Cofnięcie bezlimitowego finansowania oznacza, że tysiące osób po 60. roku życia znowu mogą napotkać wielomiesięczne kolejki albo być zmuszone do ponoszenia wysokich kosztów prywatnych zabiegów – często rzędu 5–6 tys. zł. Dla wielu emerytów jest to po prostu nieosiągalne.

Eksperci słusznie podkreślają, że to krok wstecz względem reformy, która realnie poprawiła jakość życia starszych pacjentów i ograniczyła wyjazdy na zabiegi za granicę. W praktyce oszczędności NFZ mogą oznaczać realne ograniczenie dostępu do podstawowej opieki okulistycznej dla seniorów. Zmiana ta ma zapewnić prawie 280 mln zł oszczędności.

Planowane ograniczenie wydatków na refundowane leki z listy „D” dla seniorów (65+) oraz dzieci i młodzieży do 18. roku życia oznacza wprowadzenie twardych limitów finansowania. Dotychczas, gdy koszty darmowych leków przekraczały zaplanowany budżet NFZ, środki były uzupełniane np. z rezerw państwowych, co zapewniało nieprzerwany dostęp do leków dla osób uprawnionych.

Po wprowadzeniu limitów placówki i apteki będą musiały mieścić się w określonym budżecie – a jeśli limity się wyczerpią, część leków może stać się trudniej dostępna lub wymagająca dopłat. Resort zdrowia szacuje, że ograniczenie wydatków może przynieść ponad 1,5 mld zł oszczędności, jednak w praktyce może to oznaczać realne utrudnienia w dostępie do podstawowych leków dla seniorów i dzieci.

Planowane wprowadzenie limitów do lekarzy specjalistów nie obejmie pierwszych wizyt ani świadczeń zabiegowych, ale dotknie wszystkie kolejne konsultacje. To jedno z najbardziej radykalnych cięć w systemie, które ma przynieść 3,36 mld zł oszczędności.

W praktyce oznacza to, że miliony pacjentów będą miały utrudniony dostęp do kolejnych wizyt u endokrynologów, kardiologów, neurologów czy diabetologów. Obecnie średnio każdy pacjent odbywa około pięciu wizyt rocznie — po wprowadzeniu limitów liczba ta może znacząco spaść. Skutkiem będą dłuższe kolejki, opóźnienia w diagnostyce i leczeniu oraz pogorszenie stanu zdrowia dla osób, które codziennie potrzebują specjalistycznej opieki. Cięcie uderzy w 18 mln Polaków korzystających z ambulatoryjnej opieki specjalistycznej.