Spis treści
Jak uzupełnić żelazo przy niedoborze?
W przypadku niedoboru żelaza jego poziom w organizmie można uzupełnić za pomocą suplementu diety zawierającego jego związki, najlepiej organiczne.
Dzienna dawka preparatu żelaza jest zależna od pacjenta i aktualnych braków, a także formy, w jakiej występuje. W przypadku dorosłych i dzieci od 12. roku życia profilaktycznie przyjmuje się zwykle 50-100 mg czystego żelaza dziennie w jednej lub dwóch dawkach, a leczniczo – 100-300 mg.
Warto zacząć od mniejszej dawki i zwiększać je do tej właściwej w ciągu 4-5 dni.
W większości przypadków poziom żelaza w organizmie powraca zwykle do normy w ciągu 2 miesięcy suplementacji diety tym pierwiastkiem, jednak w celu odbudowy magazynów żelaza w szpiku kostnym konieczne może być jej kontynuacja przez kolejne 6-12 miesięcy.
Zobacz też: 6 produktów na lepsze przyswajanie żelaza
Kiedy brać żelazo: rano czy wieczorem?
Żelazo najlepiej brać rano lub w pierwszej połowie dnia, gdy jego absorpcja jest największa – wieczorem wchłanianie osiąga najniższy poziom, co ma związek z największym stężeniem w organizmie hormonu hepcydyny.
Organizm najlepiej wchłania żelazo z suplementu diety, gdy jest on przyjmowany na pusty żołądek, czyli właśnie rano. Właściwy moment na jego przyjmowanie to 1-2 godziny przed posiłkiem, ewentualnie tyle samo po nim.
Jeżeli jednak żelazo powoduje dolegliwości żołądkowe, lepiej brać je bezpośrednio po posiłku albo w jego trakcie, niż w ogóle zrezygnować z suplementacji.
Jak przyjmować żelazo?
Tabletkę suplementu żelaza należy popić wodą albo sokiem owocowym (szklanka dla osoby dorosłej i pół dla dziecka). Polecany jest zwłaszcza soki kwaśne, jak ten pomarańczowy, ale można też wybrać sok pomidorowy.
W przypadku płynnej postaci suplementu należy pamiętać, że plami na czarno zęby. Z tego powodu lepiej rozcieńczać go (wodą lub sokiem) i pić przez słomkę. W przypadku żelaza w kroplach dobrze jest aplikować je na tył języka, a następnie popijać wodą.
Plamy na zębach od żelaza usunie pasta z wodorowęglanem sodu (można też dodać do zwykłej nieco proszku do pieczenia) albo wybielająca z nadtlenkiem wodoru, ew. zabieg wybielający zęby u dentysty.
Czy żelazo w tabletkach jest szkodliwe?
Żelazo w tabletkach czy płynie jest bezpieczne, gdy zażywa się je w odpowiednich dawkach, a w nadmiarze staje się szkodliwe. Dotyczy to również produktów bogatych w żelazo, np. mięsa, a zwłaszcza wątróbki. Wysoki poziom jest toksyczny, ponieważ jest ono proosydantem. Działa więc tak, jak wolne rodniki, niszcząc składniki komórek i tkanek.
Z tego powodu szczególnie ważne jest dawkowanie, które powinno być wskazane przez lekarza na podstawie stwierdzonego niedoboru żelaza. W przypadku ominięcia jego kolejnej dawki nie należy podwajać, bo stałaby się źródłem nadmiaru składnika.
Podczas doustnej suplementacji żelaza mogą wystąpić skutki uboczne, takie jak:
skurcze i bóle żołądka,
uczucie przepełnienia żołądka,
metaliczny posmak w ustach,
nudności,
biegunki,
zaparcia.
Rzadziej może dojść do poważniejszych reakcji takich, jak:
bóle i zawroty głowy,
częstoskurcz i nieregularna praca serca,
duszności,
zmęczenie,
świąd, rumień i pokrzywka skórna,
kurcze i bóle mięśni,
dreszcze,
uderzenia gorąca,
W takiej sytuacji warto brać mniejsze dawki żelaza (w tym również podzielone na 2-3 porcje w ciągu dnia) lub z jedzeniem, ale z małą jego ilością, a nie całym posiłkiem.
W przypadku zaparć zaleca się przyjmowanie środków zmiękczających masy kałowe z dokuzynianem sodu. Rzeczą normalną przy braniu żelaza jest czarny kolor stolca.
Nudności i wymioty towarzyszą zwykle większym dawkom żelaza i zwykle ustępują wraz z ich zmniejszeniem. Pomocne mogą być wtedy stopniowe budowanie tolerancji lub zmiana formy przyjmowanego suplementu. Na przykład w interakcje ze składnikami pożywienia nie wchodzi kompleks wodorotlenku żelaza III z polimaltozą.
Z czym nie łączyć żelaza?
Żelaza w suplementach diety nie należy łączyć z wieloma składnikami diety i lekami. Ponadto kuracja uzupełniająca w przypadku różnych chorób może nasilać ich objawy i utrudniać leczenie.
Preparatów zawierających żelazo nie należy brać jednocześnie z produktami bogatymi w błonnik, bo zawiera fityniany (np. otręby, pełne ziarna, surowe warzywa), a także napojami i jedzeniem zawierającymi kofeinę ani napojami mlecznymi. Wchłanianie zmniejszają także fosforany i szczawiany.
Wchłanianie żelaza może zmniejszać bardzo wiele leków, a interakcja może być też odwrotna. Dotyczy to m.in. antybiotyków, leków na chorobę Parkinsona i przeciwdrgawkowych czy zmniejszających kwaśność soku żołądkowego, który umożliwia wchłanianie składników mineralnych.
Żelaza nie łącz także lekami z innymi suplentami diety, które zawierają jeden z tych składników:
Dobry pomysł to natomiast przyjmowanie żelaza z witaminą C (jest też w soku owocowym do ew. popicia tabletki). Kwas askorbinowy zwiększa bowiem wchłanianie tego pierwiastka, ułatwia wychwyt w szpiku i wykorzystanie do produkcji czerwonych krwinek. Należy jednak robić to ostrożnie, by uniknąć nadmiernej absorpcji składnika. W przypadku osoby dorosłej właściwa dawka to nie więcej niż 250 g wit. C, a bezpieczniejsza jest ta w postaci soku.
Źródła:
Żelazo (opis profesjonalny) Medycyna Praktyczna
Iron Supplement (Oral Route, Parenteral Route) Mayo Clinic
Taking iron supplements MedlinePlus
