Spis treści
Na co działa fenylefryna?
Fenylefryna to substancja obkurczająca błonę śluzową, którą stosuje się w przypadku nieżytu nosa (alergicznego, infekcyjnego, naczynioruchowego), obrzęku błony śluzowej nosa i zatok przynosowych czy trąbki słuchowej.
Fenylefryna stosowana jest w postaci aerozolu stosowanego na śluzówkę nosa. Występuje także w lekach doustnych, np. kapsułkach, jak i preparatach złożonych. Tych jest całkiem sporo, a zawierają związki o działaniu przeciwbólowym i/lub przeciwzapalnym (takie, jak paracetamol, kwas acetylosalicylowy, ibuprofen) czy antyhistaminowym (dimetynden, mepyramina), a często też kofeinę.
Takie kombinacje zawierają popularne saszetki na przeziębienie (np. Gripex Hot Max czy Polopiryna Complex), a także tabletki na objawy grypy (np. Coldrex Maxgrip C, Gripex Duo, Theraflu Total Grip, Coldrex Complex Grip). Składnikiem, który występuje zamiennie z fenylefryną, jest pseudoefedryna, która budzi obawy specjalistów.
Ta grupa leków szczególnie problematyczna. Z jednej strony saszetki do picia na przeziębienie cieszą się ogromną popularnością w aptekach, z drugiej jednak może nie zapewniać oczekiwanych korzyści.
Problem z fenylefryną w tabletkach na katar i innych lekach doustnych
Wkrótce fenylefryna może zacząć znikać z saszetek i tabletek, ponieważ jako substancja metabolizowana w wątrobie i jelicie jest usuwana z ustroju, zanim dotrze do błon śluzowych nosa. Po obszernym przeglądzie badań na ten temat amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) chce zakończenia stosowania fenylefryny w dostępnych bez recepty doustnych produktach obkurczających błony śluzowe. Podobne propozycje wysuwają specjaliści brytyjscy.
Jak czytamy w stanowisku opublikowanym na początku listopada 2024 r., na podstawie dostępnej wiedzy oceniono, że w tym zastosowaniu fenylefryna nie jest skuteczna. Zalecane dawkowanie przy przeziębieniach, kaszek i alergię nie zapewnia efektywnego działania odtykającego nos.
Jednocześnie eksperci podkreślili, że pacjenci mają do dyspozycji inne leki, które są bezpieczne i skuteczne w przypadku opisanych objawów. Do wyboru alternatywnego środka skłania także wiedza na temat działania fenylefryny w organizmie, ponieważ żadna substancja nie jest pozbawiona działań niepożądanych.
Fenylefrynę można stosować z powodzeniem w środkach do nosa, a podanie miejscowe ogranicza ewentualne działania niepożądane leku.
Saszetka na przeziębienie to nie herbatka rozgrzewająca
Saszetka na przeziębienie to wygodna forma podania kilku leków naraz w przypadku przeziębienia lub grypy, która ma zapewnić ich szybsze działanie, a także rozgrzewa i zwiększa spożycie płynów.
Chociaż saszetki zawierają nieobojętne dla zdrowia związki, wiele osób traktuje je jak herbatkę czy oranżadę w proszku, a nawet łączy ze sobą kilka rodzajów. Nie należy tego robić, bo może to doprowadzić do przedawkowania substancji przeciwbólowych i/lub przeciwzapalnych, a także stać się przyczyną interakcji między lekami.
Czy fenylefryna jest bezpieczna? Czy podnosi ciśnienie krwi?
Fenylefryna jest uważana za bezpieczną dla zdrowia, jednak charakterystyka produktu leczniczego w kapsułkach zawierającego ten związek zawierają liczne ostrzeżenia i ważne informacje. Warto znać je również wtedy, gdy po substancję sięga się także w preparatach wieloskładnikowych.
Przy dawkach powyżej 15 mg fenylefryny odnotowano wzrost ciśnienia krwi i spadek częstości akcji serca, tymczasem w jednej saszetce czy tabletce jest 10-12 mg.
Po fenylefrynę nie powinny sięgać kobiety w ciąży i karmiące, osoby z cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami rytmu serca, nadczynnością tarczycy, przerostem prostaty, jaskrą z zamkniętym kątem przesączania i guzem chromochłonnym nadnerczy. W wielu chorobach substancję trzeba stosować ostrożnie, np. przy astmie oskrzelowej czy niewydolności oddechowej.
Fenylefryny nie powinny przyjmować osoby zażywające pewne leki, z którymi może wywoływać groźne interakcje. To zwłaszcza:
inne leki zawierające sympatykomimetyki,
beta-blokery na serce (antagoniści receptorów beta-adrenergicznych),
antydepresyjne inhibitory MAO,
leki obniżające ciśnienie (guanetydyna, mekamylamina, metyldopa, rezerpina).
Ponadto fenylefryna może wpływać na zdolność do prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn, a także wywoływać działania niepożądane. Częste występowanie (od 1/10 osób do 1/100) dotyczy zaburzeń żołądkowo-jelitowych i objawów takich, jak nudności, wymioty, zaburzenia trawienia, jadłowstręt.
Rzadko (u jednej na tysiąc do 1 na 10. tys. osób) występują natomiast zaburzenia skóry i tkanki podskórnej (reakcje alergiczne z objawami takimi, jak świąd i pokrzywka), zaburzenia układu immunologicznego (reakcje alergiczne i nadwrażliwości do objawów wstrząsu anafilaktycznego i skurczu oskrzeli), z także zaburzenia serca – podwyższenie ciśnienia tętniczego, tachykardia, zaburzenia rytmu serca, kołatanie serca, bladość.
Źródła:
