Drętwienie nóg – co może oznaczać mrowienie w nogach i stopach? Przyczyny drętwienia kończyn dolnych związane z chorobami

Drętwienie nóg, opisywane także jako cierpnięcie, objawia się odczuwaniem charakterystycznego mrowienia lub kłucia w kończynach dolnych, czemu może też towarzyszyć utrata czucia. Czasami równolegle pojawia się obrzęk, pieczenie, a w niektórych przypadkach również ból.

Problem może mieć charakter czasowy lub ciągły i postępujący. Nieprzyjemne uczucie jest wywołane przez parestezje, czyli niewłaściwe odczuwania bodźców związane z zaburzeniami przewodnictwa nerwowego. Najczęstszą przyczyną jest niedostateczny dopływ krwi do kończyny, który może mieć różne podłoże.

Sprawdź: Noga drętwieje od siedzenia? Oto, co robić

Problem drętwienia, mrowienia i cierpnięcia nóg często pojawia się u osób, które ze względu na wykonywaną pracę lub przyzwyczajenie do pasywnego wypoczynku prowadzą siedzący tryb życia.

Długie siedzenie w jednej pozycji, zwłaszcza nieprawidłowej, doprowadza do wystąpienia ucisku na naczynia krwionośne i nerwy, skutkując zmniejszeniem dopływu krwi do kończyn i wystąpieniem powyższych objawów. Warto więc zadbać o to, żeby w miejscu pracy móc zajmować ergonomiczną pozycję, które nie wymusza garbienia się czy pochylania głowy. Złych nawyków warto unikać też w domu, m.in. oglądając filmy czy śpiąc – potrzebny będzie materac o odpowiedniej twardości i sprężystości, a także wyprofilowana poduszka.

Jeśli nieprzyjemne objawy są odczuwane regularnie i niezależnie od przyjmowanej pozycji, lub gdy równolegle występują inne niepokojące dolegliwości, należy zasięgnąć konsultacji lekarskiej. Właściwi specjaliści to w tym przypadku ortopeda, angiolog i neurolog. Drętwienie i cierpnięcie nóg może bowiem wynikać ze stanu chorobowego.

Drętwienie i mrowienie nóg, które wymaga konsultacji lekarskiej, często jest wywołane przez:

• uszkodzenie nerwu, np. w następstwie urazu samego nerwu lub kończyny dolnej, bądź złamania kości,
• zaburzenie przewodnictwa nerwowego w wyniku oparzenia, odmrożenia lub pod wpływem ekspozycji na działanie substancji chemicznych i toksycznych,
• ucisk na nerw wywołany przez zmianę nowotworową lub krwiak,
• zaburzenie ukrwienia nerwów, co jest charakterystyczne m.in. dla miażdżycy czy choroby Buergera,
• niedostateczne ukrwienie centralnego systemu nerwowego, które pojawia się m.in. przy udarze mózgu,
• choroby zapalne i o podłożu autoimmunologicznym, m.in. reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane, układowy toczeń trzewny czy zespół Guillaina-Barrego,
• niewłaściwe nawyki żywieniowe, zwłaszcza niedobór witaminy B6, magnezu lub wapnia.

Jeżeli zachodzi podejrzenie, że drętwienie nóg jest wywołane nieprawidłową dietą, należy wzbogacić jadłospis w produkty będące źródłem niedoborowych witamin i składników mineralnych, ew. sięgnąć po odpowiedni suplement diety.

Przyczyna drętwienia nóg jest diagnozowana na podstawie wywiadu, w trakcie którego lekarz zadaje pytania na temat objawów, charakteru dolegliwości i występujących schorzeń. Konieczne może okazać się wykonanie badań laboratoryjnych, obrazowych i przewodnictwa nerwowego. Niestety, w niektórych przypadkach nie da się ustalić pierwotnej przyczyny występowania problemu.

Drętwienie nóg jest jednym z objawów występujących w przebiegu dyskopatii, czyli zwyrodnienia jednego z krążków międzykręgowych, czyli dysku. Powodem jest przyspieszone zużycie jego do którego przyczynia się przede wszystkim siedzący tryb życia.

W wyniku postępujących zmian zwyrodnieniowych dochodzi do ucisku elementów kostnych kręgu na nerwy kręgosłupa, co skutkuje zaburzeniem ich przewodnictwa i pojawianiem się mrowienia w nogach oraz uczucia ich drętwienia. Objaw ten jest charakterystyczny dla zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa w jego odcinku lędźwiowym lub krzyżowym.

W większości przypadków dyskopatia leczona jest poprzez wdrożenie rehabilitacji i fizjoterapii. Lekarz może ponadto zalecić przyjmowanie środków przeciwbólowych.

Drętwienie nóg może być następstwem postępującej choroby zwyrodnieniowej stawów. W jej przebiegu dochodzi do degradacji chrząstki, czyli gładkiej i elastycznej tkanki, otaczającej kości tworzące staw. W wyniku rozrzedzenia i pęknięcia chrząstki pojawia się tarcie towarzyszące każdemu ruchowi, co wywołuje trwałe uszkodzenia zmienionego stawu.

Nie jest prawdą, że choroba zwyrodnieniowa stawów dotyczy wyłącznie osób, które ukończyły 60. rok życia. W niektórych przypadkach może ona dotykać także ludzi młodszych. Wśród czynników ryzyka rozwoju choroby należy wymienić otyłość, siedzący tryb życia i często pojawiające się urazy, wynikające z uprawiania sportu lub charakteru wykonywanej pracy.

Drętwieniem nóg objawiają się zwyrodnienia stawów kręgosłupa i biodrowych, a często towarzyszą temu inne objawy, których nasilenie postępuje w czasie:

• osłabione czucie,
• zmniejszona siła mięśniowa, co najsilniej odczuwane jest w nocy i w godzinach porannych, zawroty głowy występujące w wyniku nacisku na naczynia krwionośne,
• silny ból nóg,
• nietrzymanie moczu,
• paraliż kończyn dolnych.

Zmiany, które wywołuje choroba zwyrodnieniowa, są nieodwracalne. Leczenie ma zatem charakter objawowy. Choremu przepisywane są leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i o działaniu rozluźniającym mięśnie.

Drętwienie nóg może pojawiać się w przebiegu schorzeń dotyczących kości, m.in. choroby Pageta. Wywołuje ona zaburzenia w procesie tworzenia struktury kostnej, skutkując przerostem niektórych fragmentów kości i zbyt słabym rozwinięciem innych obszarów. Choroba osłabia ich strukturę, co zwiększą podatność na złamania.

Przyczyna rozwoju choroby Pageta pozostaje nieznana, jednak uważa się, że duże znaczenie mają czynniki genetyczne – u niemal połowy pacjentów schorzenie pojawiało się wśród krewnych pierwszego stopnia.

W niektórych przypadkach choroba cechuje się przebiegiem bezobjawowym. W innych występowanie symptomów jest uzależnione od tego, która kość uległa zmianom. Charakterystyczny jest ból będący następstwem mikrozłamań kości i przeciążenia stawów. Schorzenie doprowadza do deformacji kości, jednak w niektórych sytuacjach pierwszym objawem jest złamanie.

Zniekształcone kości mogą wywoływać ucisk na naczynia krwionośne i nerwy, co może objawiać się bólami głowy, osłabieniem słuchu i zaburzeniem widzenia. Pojawia się drętwienie nóg i rąk. U niektórych chorych dochodzi do udaru niedokrwiennego mózgu.

W leczeniu choroby Pageta wykorzystuje się leki antyresorpcyjne, które spowalniają postępujące zmiany i łagodzą dolegliwości bólowe w obszarze kostnym. Jeżeli dojdzie do istotnych powikłań, jak choćby do ograniczenia ruchomości stawu, lekarz może zadecydować o przeprowadzeniu operacji. Całkowite wyleczenie choroby nie jest jednak możliwe.

Drętwienie nóg może ponadto towarzyszyć rozwijającemu się nowotworowi kości. Pojawia się, gdy zmiany zaczynają wywierać ucisk na nerwy i/lub naczynia krwionośne.

Rak kości niezbyt często występuje w formie pierwotnej, bo zazwyczaj jest rezultatem przerzutów z innych narządów. Objawy nowotworu kości są różne i w dużej mierze zależą od rodzaju choroby (kostniak, kostniak kostninowy, guz olbrzymiokomórkowy, chrzęstniak, kostniakomięsak, mięsak Ewinga, szkliwiak, chrzęstnomięsak).

Charakterystycznym symptomem, występującym bez względu na typ nowotworu, jest ból kości nasilający się w godzinach nocnych. Mogą wystąpić także obrzęki i patologiczne złamania. Dolegliwości bólowych nie daje jedynie szkliwiak – nowotwór rozwijający się w szkliwie zębów.

Nowotwory kości podlegają leczeniu operacyjnemu. Wspomagająco stosowana jest radio- i chemioterapia. Nie dotyczy to chrzęstnomięsaków, które nie reagują na ten rodzaj leczenia.

Mrowienie w stopach jest jednym z wczesnych objawów neuropatii – najczęściej cukrzycowej. Choroba ta stanowi powikłanie cukrzycy i doprowadza do upośledzenia pracy układu nerwowego. Rozwija się pod wpływem hiperglikemii, czyli zbyt wysokiego stężenia glukozy we krwi, prowadząc do niszczenia włókien nerwowych.

W pierwszej fazie rozwoju neuropatia często przybiera postać utajoną, czyli bezobjawową. Symptomy mogą pojawić się w miarę postępowania choroby, choć intensywność i czas ich wystąpienia zależy w dużej mierze od stopnia kontroli stężenia glukozy we krwi. Pojawianie się konkretnych objawów zależy od rodzaju choroby i obszaru, który zajęła.

Objawy, które obserwuje się w przebiegu neuropatii cukrzycowej, to m.in.:

• drętwienie stóp, czasami pojawia się też uczucie pieczenia,
• zaburzenia czucia – chory nie czuje zimna i ciepła, dotyku, bólu, kontaktu kończyny z podłożem,
• ból w okolicy stopy i podudzia – palący, rwący, tępy, zbliżony do bólu zęba lub kurczu mięśni, powierzchowny lub głęboki, najczęściej pojawiający się w godzinach nocnych,
• zmniejszenie się siły mięśniowej,
• zanik mięśni,
• upośledzenie czynności autonomicznych.

Neuropatia cukrzycowa stanowi powikłanie cukrzycy, zatem terapia polega na leczeniu tej choroby. Wdrażane jest także leczenie objawowe, mające złagodzić przede wszystkim dolegliwości bólowe.

Do innych czynników zwiększających zagrożenie rozwoju neuropatii w obrębie kończyn dolnych należą:

• choroba alkoholowa jako przyczyna neuropatii alkoholowej,
• nałóg tytoniowy,
• uwarunkowania genetyczne,
• hiperlipidemia, czyli nadmierne stężenie trójglicerydów i cholesterolu LDL we krwi.

Drętwienie nóg może być objawem pojawiającym się przy poważnych zaburzeniach krążenia, m.in. przemijającego ataku niedokrwiennego (TIA, transient ischemic attack). To stan przejściowego udaru mózgu, który pojawia się w sytuacji, gdy do tkanki nerwowej nie dociera wystarczająca ilość krwi. W odróżnieniu od udaru mózgu, w którym zaburzenia krążenia mózgowego utrzymują się przez ponad dobę, powstałe w tym przypadku deficyty neurologiczne ulegają w tym czasie samoistnemu cofnięciu.

Przyczyną występowania przemijającego ataku niedokrwiennego są zmiany w obszarze żył o podłożu miażdżycowym. Pod wpływem choroby naczynia krwionośne tracą swoją pierwotną elastyczność, łatwo ulegają też zablokowaniu. W tej sytuacji mózg nie otrzymuje dostatecznej ilości krwi. Objawy neurologiczne ustępują, gdy skrzep blokujący przepływ krwi ulegnie rozpuszczeniu.

Wśród symptomów świadczących o wystąpieniu przemijającego ataku niedokrwiennego, należy wymienić:

• zaburzenia mowy,
• mrowienie i drętwienie niektórych części ciała,
• porażenie kończyn,
• upośledzenie widzenia,
• zaburzenie koordynacji ruchowej,
• zaburzenie równowagi,
• zaburzenie pamięci,
• zawroty głowy.

Chociaż objawy te ustępują, nie należy ich lekceważyć, ponieważ ich pojawienie się wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia pełnego udaru w ciągu kolejnych 3 miesięcy – dotyczy to ok. 10 proc. takich osób, a w ciągu 2 lat pojawia się on na przestrzeni 2 lat.

Drętwienie nóg może wskazywać ponadto na chorobę obwodowych naczyń krwionośnych, która skutkuje zwężeniem naczyń krwionośnych kończyn dolnych i zaburza prawidłowy przepływ krwi. W wyniku wystąpienia stanu zapalnego, który uszkadza naczynia krwionośne, dochodzi do wystąpienia zaburzeń zakrzepowo-zatorowych, czego objawem jest m.in. drętwienie nóg.

Leczenie opisanych schorzeń ma charakter przyczynowy: usuwana jest pierwotna przyczyna jego wystąpienia. Jeżeli stwierdzona zostanie obecność skrzepów, choremu podawane są leki o działaniu rozrzedzającym krew. W niektórych przypadkach konieczne jest poszerzenie zwężonego naczynia krwionośnego. W tym celu wprowadzana jest specjalna rurka, zwana stentem.