Na czym polegają zwyrodnienia kręgosłupa?
Zwyrodnienia kręgosłupa stanowią przewlekłą chorobę krążków międzykręgowych i chrząstek stawowych kręgosłupa. Uszkodzenia struktur układu kostno-więzadłowego skutkują zbyt wczesnym ich zużyciem i zwyrodnieniem w obrębie tkanek, które tworzą połączenia kręgów kręgosłupa. Zmiany tego typu mogą powstać w odcinku szyjnym, piersiowym lub lędźwiowym kręgosłupa. Zwyrodnienia kręgosłupa są przyczyną zaburzenia stabilności i patologii krążków, w postaci na przykład przepuklin. Może także dojść do stenozy, która polega na uciśnięciu kanału kręgowego, przez co u pacjenta pojawiają się dolegliwości neurologiczne o różnorodnym nasileniu. Co więcej, zwyrodnienie kręgosłupa wpływa również negatywnie na funkcje ruchowe zarówno kręgosłupa, jak i kończyn.
Przyczyny zwyrodnień kręgosłupa
Zwyrodnienia kręgosłupa powstają na skutek zmniejszania się ilości mazi stawowej, co z kolei prowadzi do degeneracji chrząstki stawowej. Staje się ona przez to znacznie cieńsza i pojawiają się na niej różnego typu nierówności czy rysy. W momencie, gdy dojdzie do jej całkowitego zaniku, kość zaczyna ocierać o kość, a to wywołuje uciążliwy ból u chorego praktycznie przy każdym ruchu. Przyczyną może być także spłaszczenie dysków, ale ból u niektórych pacjentów jest wywoływany również przez chrzęstne i kostne narośla powstające na startych kręgach. Nie tylko powodują one zniekształcenie stawu, ale dodatkowo uciskają na nerwy i wywołują dolegliwości bólowe w momencie, gdy chory zaczyna się ruszać.
Czynniki, które sprzyjają zwyrodnieniu kręgosłupa, to między innymi:
- Wiek - z czasem dochodzi do zużywania się kręgów, które spełniają funkcję amortyzującą w kręgosłupie, dlatego zwyrodnienia kręgosłupa najczęściej występują u osób starszych, choć zdarzają się przypadki rozwoju tego schorzenia u młodszych pacjentów.
- Urazy – na przykład w wyniku wypadku komunikacyjnego lub upadku na plecy, które przyczyniają się do degeneracji stawów międzykręgowych.
- Brak aktywności fizycznej.
- Nadwaga i otyłość – zbyt duża masa ciała prowadzi do nadmiernego obciążenia kręgosłupa, który w ten sposób szybciej się zużywa.
- Wady postawy – takie jak na przykład skolioza czy kifoza, które są przyczyną niewłaściwego rozkładu obciążenia w stawach kręgosłupa, co prowadzi do jego szybszego zużywania się.
- Nadmierna eksploatacja organizmu – na przykład poprzez pracę fizyczną lub wyczynowe uprawianie sportu, które prowadzą do przeciążenia kręgosłupa.
- Nieprawidłowa postawa podczas podnoszenia ciężkich przedmiotów – kiedy schylamy się i podnosimy ciężkie rzeczy na wyprostowanych nogach.
- Choroby autoimmunologiczne wywołujące stany zapalne w obrębie stawów – na przykład zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK), reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) czy młodzieńcze idiomatyczne zapalenie stawów.
- Osteoporoza – może być przyczyną kompresyjnego złamania kręgów co przyśpiesza proces powstawania zmian zwyrodnieniowych.
- Zmiany hormonalne – zwłaszcza w wieku pomenopauzalnym u kobiet i poandropauzalnym u mężczyzn.
Zobacz też:
Jak objawiają się zwyrodnienia kręgosłupa?
Zwyrodnienia kręgosłupa charakteryzują się przede wszystkim dotkliwym bólem kręgosłupa, który promieniuje do barku, ręki, pośladka, uda, łydki czy stopy. Występuje on podczas wykonywania określonych ruchów, ale także po pozostawaniu w jednej pozycji przez dłuższy czas czy po intensywnym wysiłku lub pracy fizycznej. Dolegliwość ta może się również łączyć z bólem mięśni przykręgosłupowych i osłabieniem czucia głębokiego. Oprócz tego, zwyrodnienia kręgosłupa często wiążą się z odczuwaniem sztywności, zwłaszcza rano zaraz po wstaniu.
Objawy zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego:
- Ból i sztywność karku.
- Zmniejszona ruchomość odcinka szyjnego.
- Mrowienie lub drętwienie rąk.
- Niedowład kończyn górnych.
- Rwa barkowa (ból barku promieniujący do łokcia).
- Zaburzenia widzenia.
- Nudności.
- Zawroty głowy.
- Szumy w uszach.
Objawy zwyrodnienia kręgosłupa piersiowego:
- Ograniczenie ruchomości klatki piersiowej.
- Ból promieniujący między żebra, do łopatek oraz na sąsiednie odcinki kręgosłupa (zwłaszcza podczas kaszlu, ziewania lub kichania).
Objawy zwyrodnienia kręgosłupa lędźwiowego:
- Sztywność dolnego odcinka pleców.
- Napięcie mięśni przykręgosłupowych.
- Spowolnienie ruchowe kręgosłupa lędźwiowego oraz kończyn dolnych.
- Ból lędźwi lub bioder promieniujący do nóg.
- Mrowienie lub drętwienie nóg.
- Zaburzenia funkcji seksualnych.
- Zaburzenia perystaltyki jelit.
Kulisy Zdrowia: ból kręgosłupa
Jak przebiega diagnostyka zwyrodnienia kręgosłupa?
Zwyrodnienia kręgosłupa są przede wszystkim diagnozowane na podstawie szczegółowego wywiadu z pacjentem oraz zbadania ruchomości kręgosłupa przez lekarza. Dla potwierdzenia choroby wykonuje się także badania obrazowe. Najczęściej jest to badanie RTG, ale jeśli jest to konieczne również rezonans magnetyczny, który daje dokładniejszy wynik.
Leczenie zwyrodnienia kręgosłupa
Zwyrodnienia kręgosłupa nie można wyleczyć. Celem leczenia jest zatem zahamowanie postępu choroby oraz jej powikłań, a co za tym idzie również poprawa komfortu życia pacjenta. Wybór najlepszej terapii zależy od rodzaju zwyrodnienia oraz stopnia zaawansowania choroby. Leczenie może obejmować takie metody jak:
- Ćwiczenia - regularna aktywność fizyczna jest kluczowa w przypadku zwyrodnienia kręgosłupa, najlepiej pod okiem profesjonalisty; zalecane są między innymi ćwiczenia w odciążeniu, takie jak pływanie, ale również stretching, ćwiczenia siłowe i izometryczne grzbietu oraz obręczy biodrowej i barkowej.
- Farmakoterapia - przyjmowanie preparatów przeciwzapalnych i przeciwbólowych, zwłaszcza przy nasileniu się odczuwanych dolegliwości.
- Fizykoterapia i rehabilitacja ruchowa - na przykład elektroterapia, magnetoterapia, laseroterapia, krioterapia, masaż pleców czy kinezyterapia.
- Termolezja - małoinwazyjny zabieg leczący ból, polegający na termokoagulacji czuciowych zakończeń nerwowych przy pomocy prądu elektrycznego o częstotliwości fal radiowych.
- Blokada kręgosłupa - również jest sposobem leczenia dolegliwości bólowych i polega na podawaniu pacjentowi sterydowych leków o silnym działaniu przeciwzapalnym; są one podawane miejscowo do przestrzeni nadoponowej, przez co działają wyłącznie lokalnie.
- Operacja - w trakcie zabiegu lekarz odbarcza uciśnięte elementy, a także stabilizuje struktury kręgowe i podaje tzw. blokadę; operacja kręgosłupa jest wykonywana, gdy inne metody nie przynoszą pacjentowi ulgi w bólu albo kiedy stwierdzony zostanie ucisk na struktury nerwowe w kanale kręgowym.