Łuszczycowe zapalenie stawów: przyczyny, objawy, diagnostyka i sposoby leczenia

Justyna Śmigaruk
Łuszczycowe zapalenie stawów jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną.
Łuszczycowe zapalenie stawów jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną. 123rf.com
Łuszczycowe zapalenie stawów to choroba, która prowadzi do zwyrodnień, powoduje ból i często obniża jakość życia chorego. Objawy łuszczycy stawów należy możliwie szybko poddać diagnozie. Dobrze dobrane i skuteczne leczenie łuszczycy stawowej opiera się na kompleksowych działaniach kilku specjalistów.

Spis treści

Łuszczyca stawowa - na czym polega?

Łuszczycowe zapalenie stawów należy do grupy łuszczyc, ale stanowi całkiem odrębną jednostkę względem częstszej łuszczycy skórnej. Jest to choroba ogólnoustrojowa, należąca do grupy schorzeń o skomplikowanej nazwie - spondyloartropatie seronegatywne. Są to schorzenia, które powodują przewlekły zapalny ból kręgosłupa, wynikający z licznych i długotrwałych stanów zapalnych w stawach krzyżowo - biodrowych, kręgach, krążkach międzykręgowych oraz aparacie więzadłowym. U większości chorych stany zapalne występują także w stawach obwodowych.

Zobacz też: Odkryto przyczynę łuszczycy. To nadzieja dla milionów chorych

Istotną procesów toczących się w przebiegu łuszczycy stawów jest autoagresja układu immunologicznego. Dość często łuszczyca stawów rozwija się u chorych, u których wcześniej stwierdzono łuszczycę skórną. ŁZS nie zalicza się do grupy chorób dziedzicznych, choć pewne antygeny w genotypie mogą oznaczać większą podatność na zachorowanie. Choroba charakteryzuje się nierównym przebiegiem, z okresami remisji i okresami, w których występują objawy. U niektórych pacjentów łuszczyca stawów ma przebieg ciężki, u innych nieco lżejszy, jednak bardzo często utrzymujące się stany zapalne deformują stawy, a u 5 proc. chorych prowadzą do ciężkiego inwalidztwa.

Klinicznie wyróżnia się pięć odmian łuszczycowego zapalenia stawów:

  • Postać klasyczna

Zmiany zapalne obejmują głównie stawy międzypaliczkowe dalsze na palcach stóp i rąk. Występuje charakterystyczny objaw naparstka: paznokieć pokrywa się licznymi wgłębieniami. Ta odmiana dotyka częściej mężczyzn niż kobiet.

  • Arthritis mutilans, czyli postać okaleczająca

W przebiegu tej rzadkiej odmiany łuszczycy stawowej występuje proces osteolizy, czyli powstawania ubytków w kościach palców wskutek procesu zapalnego, który toczy się w towarzyszących im stawach. Charakteryzuje ją bardzo ciężki przebieg i złe rokowania.

  • Zapalenie wielostawowe o układzie symetrycznym

Może stanowić trudność w diagnozie różnicowej, ponieważ prawie nie różni się od objawów powodowanych przez reumatoidalne zapalenie stawów. Ta postać choroby występuje bardzo często razem z łuszczycą skóry. Stawy szybko sztywnieją, a stan zapalny obejmuje także przyczepy ścięgniste. W okolicach okołostawowych wykrywa się także zmniejszoną gęstość kości.

  • Nielicznostawowe zapalenie o układzie niesymetrycznym

Najczęściej występująca postać choroby, charakteryzująca się obecnością wysięków w stawach. Najczęściej obejmuje stawy stóp, choć może dotykać także dłoni czy innych części ciała. Również często współwystępuje z łuszczycą skóry.

  • Odmiana choroby zajmująca stawy kręgosłupa

Atakuje stawy krzyżowo-biodrowe w sposób niesymetryczny, z czasem rozprzestrzenia się także na stawy obwodowe. Sprawia problemy w różnicowaniu z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa.

Istnieje jeszcze jeden podział typów łuszczycy stawowej, zaproponowany przez grupę GRAPPA (Group for Research and Assessment of Psoriasis and Psoriatic Arthritis). Obejmuje on postać obwodową, a w niej zapalenie asymetryczne kilku stawów, zajęcie stawów przypominające RZS, ale bez czynnika reumatoidalnego, zajęcie dystalnych stawów międzypaliczkowych, postać okaleczająca. W podziale znajduje się także typ osiowy, a w nim postać z zajęciem stawów kręgosłupa. Oba podziały kliniczne są więc podobne.

Łuszczyca stawów - łagodna, umiarkowana, ciężka

Oprócz podziałów klinicznych, opartych głównie na tym, jakie stawy są zajęte chorobą, przeprowadza się także funkcjonalny podział według stopnia zaawansowania objawów. Zakwalifikowanie pacjenta do jednej z grup pomaga w dobraniu właściwego leczenia.

  • Postać łagodna

Stwierdzana, gdy zajęte jest mniej niż 5 stawów obwodowych, w badaniu RTG nie widać zmian, a chory nie odczuwa znacznego spadku jakości życia i dolegliwości. Do tej grupy trafiają pacjenci cierpiący na łagodne bóle kręgosłupa, o towarzyszących niewielkich objawach lub bez objawów łuszczycy skóry.

  • Postać umiarkowana

Kryteria to zajęcie 5 lub więcej stawów z obrzękiem i bolesnością, zmiany widoczne w RTG, a także wyczuwalne pogorszenie sprawności, zmiany skórne niereagujące na leczenie miejscowe, nadżerki i upośledzenie funkcji palca (lub palców), zapalenia przyczepów ścięgnistych w więcej niż dwóch miejscach.

  • Postać ciężka

W tej postaci łuszczycy zajęte jest więcej niż 5 stawów, chory odczuwa bolesność, pojawiają się obrzęki. W badaniu RTG widać nasilone zmiany, rozległe i poważne są także zmiany skórne. Ciężka postać choroby oznacza zaawansowaną niesprawność, liczne zapalenia przyczepów ścięgnistych i obniżenie jakości życia. Chorzy nie reagują też adekwatnie na zastosowane leczenie.

Warto przeczytać także:

Łuszczyca stawów - epidemiologia

Odsetek pacjentów z łuszczycowym zapaleniem stawów w całej populacji ludzkiej szacuje się na 2 proc. Częściej chorują osoby rasy białej niż czarnej. Od 6 do 42 proc. to przypadki połączonej łuszczycy skórnej oraz łuszczycy stawów. Choroba częściej występuje też w Europie Północnej niż w Europie Południowej. Częstość występowania wśród kobiet i mężczyzn jest porównywalna, bez istotnych różnic. U mężczyzn nieco częstsze są postaci z zajęciem stawów kręgosłupa, natomiast kobiety chorują przeważnie na postaci przypominające reumatoidalne zapalenie stawów. Szczyt zachorowań przypada na okres pomiędzy 20. a 40. rokiem życia.

Według danych 70 proc. osób chorych na łuszczycowe zapalenie stawów choruje najpierw na łuszczycę skórną. Objawy skórne mogą wyprzedzić stawowe nawet o 10 lat. Szczególnie duże ryzyko rozwoju ŁZS występuje, gdy zmiany skórne pojawiają się na potylicy, w okolicach międzypośladkowych, w pobliżu paznokci lub są rozległe i obejmują większość ciała.

Przyczyny łuszczycy stawowej

Pierwszym czynnikiem, który znacznie zwiększa ryzyko zachorowania na ŁZS jest łuszczyca skórna. To najczęstsza choroba dermatologiczna o podłożu autoimmunologicznym oraz genetycznym. Nadmierna aktywacja komórek układu odpornościowego powoduje wzmożone wydzielanie cytokin - prozapalnych substancji. Te z kolei wywołują przewlekłe stany zapalne, prowadzące do zwyrodnień stawów i powodujące ból. Istnieją też szczególne antygeny, których obecność w organizmie pacjenta koreluje z zapadalnością na łuszczycowe zapalenie stawów. Są to między innymi antygeny HLA-Cw6, HLA-B27, HLA-B38, HLA-B39.

Podłoże genetyczne oraz procesy autoimmunologiczne stanowią podstawę. Oprócz tego istnieje szereg czynników mogących wyzwolić pierwszy atak łuszczycy, w tym łuszczycy stawowej. Należą do nich:

  • Urazy mechaniczne (a także zabiegi chirurgiczne, wypadki).
  • Infekcje bakteryjne i wirusowe.
  • Nieprawidłowe poziomy hormonów (badania wskazują na niedobór estrogenu jako potencjalny czynnik zwiększający ryzyko).
  • Niektóre leki (antymalaryczne, betablokery, lit).
  • Nadużywanie alkoholu, palenie papierosów.
  • Nadmierny stres (powoduje nasilone procesy immunologiczne, które prowadzą do powstania procesów zapalnych).

ŁZS to choroba, którą nie można się zarazić, nie jest też uznawana za chorobę dziedziczną, w przeciwieństwie do łuszczycy stawowej. Jako że te dwie choroby bardzo mocno się ze sobą wiążą, można uznać, że czynnik genetyczny odgrywa istotną rolę także w genezie łuszczycowego zapalenia stawów.

Łuszczycowe zapalenie stawów - objawy

Objawy łuszczycy stawowej różnią się w zależności od jej formy oraz od stopnia nasilenia choroby. Do alarmujących objawów, które powinny skłonić pacjenta do wizyty u lekarza (reumatologia lub dermatologa) należą:

  • Objawy łuszczycy skórnej (swędzące, łuszczące się zmiany skórne, zaczerwienienia pokryte cienką warstwą zrogowaciałego naskórka o szarej lub srebrnej barwie).
  • Obrzęk palców u stóp lub dłoni.
  • Poranna sztywność stawów.
  • Ograniczenie ruchomości stawów.
  • Ból pleców (dolnej lub górnej części) albo szyi.
  • Ból w tylnej części pięty, połączeniu żeber z mostkiem, kręgosłupa (częste lokalizacje zapalenia przyczepów ścięgnistych).
  • Poczucie ogólnego zmęczenia.
  • Zmiany na paznokciach w postaci poprzecznych rowków, plamek, zagłębień, płytki oddzielonej od macierzy.

Bardzo częstym objawem ŁZS różnych typów jest zapalenie palców (dactylitis) i objaw zwany palcami kiełbaskowatymi (palce opuchnięte, bolesne, odstające od innych palców, czasem zaczerwienione).

Postać obwodowa łuszczycy stawów powoduje takie objawy, jak ból i obrzęk objętych zapaleniem stawów wraz z poranną sztywnością. Z kolei postać osiowa wywołuje ból kręgosłupa (najczęściej w odcinku lędźwiowym i krzyżowym), także z uczuciem sztywności stawów. Niekiedy łuszczycowemu zapaleniu stawów towarzyszy dna moczanowa - częściej, gdy współwystępuje ono z łuszczycą skórną. Dna wiąże się z podwyższeniem stężenia kwasu moczowego w stawach i wywołuje objawy podobne do zaostrzenia w przebiegu ŁZS.

Łuszczyca stawowa - badania

Diagnoza łuszczycowego zapalenia stawów o wiele łatwiej i trafniej pada u pacjentów chorujących na łuszczycę skóry. Nieco trudniejsza jest diagnostyka u osób, u których zmiany skórne nie występują. Schorzenie trzeba odróżnić między innymi od zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, reumatoidalnego zapalenia stawów, a także stanu fizjologicznego zużycia stawów. W prostym badaniu fizykalnym lekarz stwierdza zaczerwienienie, obrzęk, tkliwość i ciepłotę.

Diagnoza łuszczycy stawowej obejmuje kilka badań:

  • Badanie RTG

W obrazie RTG u chorego na łuszczycę stawową stwierdza się nadżerki, objawy osteolizy (rozkładu kości), zwężenie lub zarośnięcie szpary stawowej, nowotworzenie kości, objawy zapaleń krążka międzykręgowego.

  • Rezonans magnetyczny

Wykonywany głównie po to, by stwierdzić, czy procesy zapalne zajęły stawy kręgosłupa lub stawy krzyżowo-biodrowe. RM pomaga wykryć wczesne zmiany łuszczycowe, nawet wtedy, gdy jeszcze nie wiążą się z nimi wyczuwalne dla pacjenta objawy.

  • USG narządu ruchu

Dzięki temu badaniu lekarz może ocenić stan błony maziowej w stawie, stwierdzić zapalenie przyczepów ścięgnistych, a także objawy składające się na "palce kiełbaskowate". Podobnie jak MR, także USG pozwala wcześnie wykryć objawy choroby i podjąć stosowne leczenie.

  • Badania laboratoryjne

Nie istnieją badania laboratoryjne specyficzne dla łuszczycy stawów. Niemniej bada się OB oraz stężenie białka C - reaktywnego, by stwierdzić obecność stanu zapalnego. Aby wykluczyć RZS, można również wykonać badanie na obecność czynnika reumatoidalnego. Czasem lekarz zleca także wykonanie badania na obecność antygenu HLA-B27 we krwi.

Leczenie łuszczycy stawowej

Chorzy na łuszczycowe zapalenie stawów są zwykle pod opieką dermatologa oraz reumatologa, a także ortopedy i fizjoterapeuty, jeśli zachodzi taka potrzeba. Leczenie powinno mieć charakter kompleksowy.

  • Leczenie farmakologiczne

Dobór leków stosowanych na objawy łuszczycy stawowej zależy od jej typu. Postać obwodową leczy się głównie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, a gdy terapia nie jest skuteczna, także inhibitorami TNF-α (leki biologiczne). Z kolei podstawowymi lekami w postaci osiowej są leki modyfikujące przebieg choroby (metotreksat, sulfasalazyna, cyklosporyna A, leflunomid). W przypadku nieskuteczności tej formy terapii również wprowadza się leki biologiczne.

  • Rehabilitacja i ruch

Rehabilitacja i utrzymanie aktywnego trybu życia na miarę możliwości chorego zapobiegają pogłębianiu się niepełnosprawności. Wpływają też korzystnie na samopoczucie i stan psychiczny chorego.

  • Odpowiednia dieta

Odpowiednia, niskokaloryczna dieta pozwala zapobiegać otyłości oraz miażdżycy i innym chorobom krążenia, na które chorzy na ŁZS są szczególnie narażeni.Głównym celem leczenia jest poprawa jakości życia pacjenta oraz osiągnięcie stanu remisji. Nie w każdym przypadku udaje się osiągnąć stan, w którym pacjentowi nie dokuczają żadne objawy, jednak u wielu osób odnotowuje się satysfakcjonujące efekty.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny przyznana

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Komentarze 1

Komentowanie artykułów jest możliwe wyłącznie dla zalogowanych Użytkowników. Cenimy wolność słowa i nieskrępowane dyskusje, ale serdecznie prosimy o przestrzeganie kultury osobistej, dobrych obyczajów i reguł prawa. Wszelkie wpisy, które nie są zgodne ze standardami, proszę zgłaszać do moderacji. Zaloguj się lub załóż konto

Nie hejtuj, pisz kulturalne i zgodne z prawem komentarze! Jeśli widzisz niestosowny wpis - kliknij „zgłoś nadużycie”.

Podaj powód zgłoszenia

M
Marlena
No musze przyznać, że nie zazdroszczę. Choroba na prawdę słyszałam, że może życie obrzydzić. Ja mam łuszczycowe zapalenie skóry i dla mnie dobrym rozwiązaniem jest używanie psorisel. Bardzo pomocne.
Wróć na stronazdrowia.pl Strona Zdrowia