Przewlekła niewydolność żylna (PNŻ) – charakterystyka choroby

Przewlekła niewydolność żylna jest chorobą o wrodzonym lub nabytym charakterze. Jest ona bezpośrednim następstwem upośledzenia funkcji zastawek żylnych i chorób układu krążenia. Co istotne, choroba ta dotyczy naczyń krwionośnych kończyn dolnych, a dokładniej dwóch powiązanych ze sobą układów – żył głębokich i żył powierzchownych, które łączą się ze sobą za pośrednictwem perforatorów. Prawidłowy przepływ krwi w kierunku serca uwarunkowany jest funkcjonowaniem pompy mięśniowej, oddychaniem przeponowym, a także zastawkami żylnymi, które naprzemiennie otwierając się i zamykając, uniemożliwiają krwi cofanie się. Przewlekła niewydolność żylna może mieć zróżnicowane podłoże – prawdopodobieństwo jej wystąpienia zwiększa się wraz z wiekiem.
Podstawowe przyczyny przewlekłej niewydolności żylnej to:

• Wiek powyżej 50. roku życia.
• Predyspozycje genetyczne – wystąpienie przewlekłej niewydolności żylnej u rodziców zwiększa prawdopodobieństwo „odziedziczenia” choroby aż o 70%.
• Stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej.
• Przebyte ciąże i porody.
• Przewlekłe zaparcia.
• Nadużywanie alkoholu.
• Palenie papierosów.
• Noszenie zbyt ciasnych ubrań (spodni typu rurki i podkolanówek).
• Brak aktywności fizycznej.
• Nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne (w tym również w solarium).
• Obciążenia zawodowe – praca stojąca lub siedząca.

Czynnikiem predysponującym do powstawania przewlekłej niewydolności żylnej jest praca zawodowa polegająca na długotrwałym przebywaniu w pozycji stojącej lub siedzącej. Podczas wykonywania pracy stojącej większość krwi gromadzi się w nogach, co skutkuje zmniejszeniem ukrwienia organizmu. Konsekwencją takiego stanu mogą być omdlenia i zastoje krwi w nogach. Przy czym ryzyko wystąpienia przewlekłej niewydolności żylnej zwiększa się wraz ze stażem wykonywanej pracy.

Objawy przewlekłej niewydolności żylnej

Objawy przewlekłej niewydolności żylnej uzależnione są od wielu czynników w tym przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby. Zwykle zaczyna się ona niespecyficznie od poczucia ciężkości nóg, które nasila się zwłaszcza w godzinach wieczornych. Wśród innych charakterystycznych objawów przewlekłej niewydolności żylnej można wymienić:

• Uczucie rozpierania i palenia w kończynach dolnych.
• Bolesne skurcze łydek.
• Obrzęk stóp i kostek.
• Przebarwienia i wypryski na skórze.
• Utrata elastyczności skóry.
• Zmiany naczyniowe m.in. pajączki, żylaki i żyły siateczkowate (niewyczuwalne poszerzenia żył).
• Owrzodzenia, które często ulegają infekcjom bakteryjnym (w zaawansowanej chorobie).

Leczenie przewlekłej niewydolności żylnej

Objawy przewlekłej niewydolności żylnej mogą wskazywać również na inne choroby w tym m.in. żylaki i zakrzepicę. Dlatego ważną częścią leczenia tej dolegliwości jest diagnostyka, w której podstawowym badaniem jest ultrasonografia dopplerowska. Jest to bezinwazyjne i bezbolesne badanie służące do obrazowania żył. Dzięki niemu można określić przybliżoną prędkość przepływu krwi, a także wykryć ewentualne zakrzepy w naczyniach krwionośnych. Leczenie przewlekłej niewydolności żylnej uzależnione jest od wielu czynników, w tym w głównej mierze od stopnia zaawansowania zmian chorobowych. Zazwyczaj łączy się kilka metod leczenia, po to, by uzyskać lepszy efekt końcowy. Podstawowym celem leczenia przewlekłej niewydolności żylnej jest usprawnienie przepływu krwi, a także zmniejszenie dotkliwości objawów.
Dostępne metody leczenia przewlekłej niewydolności żylnej to:

• Kompresjoterapia (terapia uciskowa), która polega na kontrolowanym uciskaniu kończyny po to, by usprawnić przepływ krwi w kierunku serca. W tym celu stosuje się: podkolanówki, pończochy i rajstopy o właściwościach przeciwżylakowych.
• Wypoczywanie i spanie w pozycji leżącej z nogami uniesionymi 15 cm powyżej bioder.
• Fizjoterapia, polegająca na uprawianiu aktywności fizycznej w tym: pływanie, bieganie, spacerowanie, marszobieg i jazda na rowerze.
• Farmakoterapia, która powinna być stosowana wraz z innymi metodami leczenia. Najważniejszą grupą środków w leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej są leki flebotropowe, których działanie polega na zmniejszaniu napięcia ścian żył.
• Skleroterapia, która polega na zamykaniu rozszerzonych naczyń krwionośnych.
• Zabieg operacyjny, polegający na podwiązaniu niewydolnego ujścia żyły.

Źródła:

1. Łaskowiecka-Moras E., Przewlekła niewydolność żylna kończyn dolnych – schorzenie związane z rodzajem wykonywanej pracy. Centralny Instytut Ochrony Pracy
2. Krasiński Z., Aniukiewicz K., Krasińska A., Czyżak W., Przewlekła niewydolność żylna – epidemiologia i leczenie farmakologiczne. Przegląd Flebologiczny. 2014; 22: 1-16.