Na co dobry jest aloes? Właściwości lecznicze tej rośliny nie są przereklamowane! Zobacz, jak stosować żel i sok z aloesu na jelita i skórę

Aloes zwyczajny (Aloe vera) to sukulent z rodziny liliowatych o charakterystycznych mięsistych liściach z kolczastymi brzegami, które służą roślinie jako magazyn wody. Jest to możliwe za sprawą specjalnego składu ich soku, który obfituje w substancje żelowe. Z tego powody nazwy takie, jak żel i sok aloesowy są stosowane zamiennie.

Czytaj: Ten kosmetyk to must have latem! Zobacz, na co pomaga żel aloesowy i jak stosować go na skórę i włosy

Cenne właściwości aloesu są znane od stuleci, a nazwa wywodzi się z arabskiego określenia wskazującego na gorzki smak. Jego źródłem jest skórka, a dokładniej – występująca pod nią warstwa przeczyszczających związków lateksowych zawierających antrachinony i glikozydy. Pod nią znajduje się miąższ, który w 99 procentach składa się z wody. Pozostałe składniki to przede wszystkim polisacharydy, cukry proste, aminokwasy, lipidy, sterole, witaminy, enzymy, antyoksydanty i związki mineralne.

Z miąższu otrzymuje się sok aloesowy oraz skoncentrowany wyciąg. Jeżeli surowcem jest cały liść, służy przygotowaniu preparatów przeciw zaparciom.

Miąższ i sok aloesowy są źródłem witamin A, C, E oraz witaminy B12, kwasu foliowego i choliny. Do składników mineralnych należą wapń, chrom, miedź, selen, magnez, mangan, potas, sód i cynk.

Do najcenniejszych składników aloesu należą jednak zawarte w nich substancje żelujące w postaci polisacharydów. Są to związki należące do błonnika rozpuszczalnego w wodzie, zbudowane z łańcuchów połączonych ze sobą cukrów prostych, w tym przypadku mannozy. Najważniejsze to glukomannany i polimannoza.

Doniesienia o wszechstronnym korzystnym działaniu aloesu wiążą się głównie z wysoką zawartością polisacharydów w miąższu jego liści. Związki te, które występują także w wielu innych surowcach roślinnych, mają zdolność wiązania wody oraz działanie prebiotyczne, czyli odżywiające korzystną mikroflorę jelitową. Towarzyszące polisacharydom bioaktywne substancje sprawiają, że aloes jest cennym surowcem prozdrowotnym, pielęgnacyjnym i leczniczym.

W badaniach wykazano liczne cenne właściwości aloesu, m.in.:

• gojące i regenerujące skórę i błony śluzowe,
• ochronne przed działaniem promieni UV i radioterapii,
• przeciwzapalne,
• wzmacniające odporność,
• antywirusowe,
• przeciwnowotworowe,
• nawilżające,
• przeciwstarzeniowe,
• antyseptyczne,
• przeczyszczające.

Aloes ma liczne zastosowania lecznicze, ale podobnie, jak w przypadku wielu innych roślin leczniczych, nie poddano go rygorystycznym badaniom, które są standardem stosowany w przypadku leków i uznawanym przez środowisko medyczne.

O skuteczności aloesu świadczą jednak nie tylko tradycyjne zastosowania i osiągnięcia fitoterapii, ale także szereg prac naukowych. Na ich podstawie wykazano korzystne działanie aloesu w zastosowaniach takich jak:

• łojotokowe zapalenie skóry,
• łuszczyca,
• opryszczka genitalna,
• oparzenia skóry,
• cukrzyca typu 2,
• infekcja HIV,
• prewencja raka,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• gojenie ran (tu wyniki były mieszane),
• odleżyny,
• zapalenie śluzówki ust i wysypka po radioterapii,
• trądzik zwyczajny,
• liszaj płaski,
• odmrożenia,
• afty,
• zaparcia,
• refluks,
• zgaga,
• wysoka glikemia krwi.

Żel aloesowy sprawdził się w leczeniu wysypki kontaktowej u pracowników medycznych. A także jako płyn do płukania jamy ustnej lub środek do mycia zębów o działaniu przeciwpróchniczym (zawierał jednak antrachinony ze skórki). Aloes jest też skutecznym składnikiem naturalnych past.

Aloes przyjmowany doustnie wykazuje właściwości prozdrowotne, dzięki którym może być pomocny w zwalczaniu rozmaitych dolegliwości i profilaktyce chorób. Produkty nie powinny zawierać antrachinonów lub skórki aloesu, by nie wywoływać efekty drażniącego układ trawienny. Jeżeli w ich składzie znajdują się konserwanty, aromaty, sztuczne słodziki, a także cukier, działanie może nie być satysfakcjonujące, dlatego warto wybierać tylko produkty naturalne.

Żel aloesowy i sok z tej rośliny wspierają trawienie i odporność, a także wspomagają profilaktykę chorób nowotworowych. Ta ostatnia korzyść wynika m.in. z faktu, iż żele wiążą wraz z wodą również toksyny (oraz cholesterol), ułatwiając ich wydalanie z organizmu. To natomiast jest przyspieszone dzięki pobudzającym działaniu żelu na pasaż jelitowy.

Roślina może być pomocna w prewencji chorób układu krążenia. Środki na bazie aloesu pomagają obniżyć zbyt wysokie ciśnienie tętnicze, a dodatkowo poziom cholesterolu i glukozy we krwi.

Aloes bywa też używany w kuracjach odchudzających i oczyszczający organizm, a korzyści z regularnego przyjmowania odpowiednich dawek to przede wszystkim nawadnianie organizmu, uzupełnianie składników mineralnych i antyoksydantów, łagodzenie dolegliwości trawiennych, niwelowanie uczucia głodu, a przede wszystkim wspieranie równowagi mikroflory jelitowej, która ma wpływ na wszystkie aspekty funkcjonowania organizmu.

Ze względu na wspomniane wyżej działanie probiotyczne i odżywcze żel i sok z aloesu mogą być pomocne w zwalczaniu skutków nadmiernego stresu. Warto też wykorzystać je w walce z zaparciami i biegunkami, a nawet w zespole jelita drażliwego, choć nie wszystkie badania wskazują na dobre efekty w tej trudnej chorobie. Korzyści ze systematycznego spożywania produktów z aloesu mogą odnieść ponadto osoby zmagające się z refluksem i zgagą.

Aloes często stosuje się w kosmetykach przeznaczonych dla osób z problemami skórnymi, m.in. z wrażliwą skórą czy skłonnością do trądziku. Wystarczy smarować nim problematyczne miejsca z taką częstotliwością, jaka jest wymagana.

W kosmetyce aloes pełni rolę naturalnego preparatu do pielęgnacji skóry i włosów. Nie tylko jednak nawilża i zmiękcza skórę, ale również wspomaga jej regenerację.

W roślinie zidentyfikowano szereg związków o działaniu łagodzącym i odczulającym. To m.in. enzym bradykinaza, który w stosowaniu miejscowym pomaga ograniczyć nadmierny stan zapalny skóry. Zidentyfikowano też glikoproteinę o właściwościach antyalergicznym o nazwie alprogen oraz przeciwzapalny związek z grupy kromonów (ich syntetyczne wersje stosuje je leczniczo). Podobnie działają też sterole i fitohormony. Choć wiele z tych substancji występuje w niewielkich ilościach, wspólnie zapewniają wzmożony efekt.

Aloes zawiera ponadto liczne związki działające antyseptycznie na skórę, do których należą m.in. antrachinony ze skórki, związek sterolowy o nazwie lupeol, kwas salicylowy i saponiny. Obecna w roślinie lignina poprawia natomiast zdolność wnikania składników aktywnych w skórę.

Aloes pobudza skórę do wytwarzania kolagenu, dlatego zwiększa się jej elastyczność. Jest stosowany m.in. w kosmetykach dla skóry dojrzałej oraz uszkodzonej przez czynniki zewnętrzne. Pomaga sprawić, by cera była lepiej ukrwiona, nawilżona, natłuszczona i wygładzona.

Roślina znajduje również zastosowanie w dermatologii. Dzięki działaniu antyseptycznemu i łagodzącemu wspomaga gojenie uszkodzeń naskórka, jednak nie zaleca się stosowania go na niezagojone blizny i otwarte rany.

Aloes jest wykorzystywany ponadto do produkcji pomadek ochronnych i balsamów do ust, zabezpieczając skórę w tym obszarze przed wysuszeniem. A ponieważ pomaga neutralizować powstawanie nieprzyjemnego zapachu ciała, na jego bazie wytwarza się także antyperspiranty.

Naturalny żel aloesowy ma wszechstronne zastosowanie. Sprawdzi się m.in. jako:

• baza pod krem do twarzy lub makijaż,
• baza pod naturalny olejek do ciała,
• dodatek do maseczek,
• kuracja przeciwświądowa i przeciwłupieżowa na skórę głowy, np. z dodatkiem olejków eterycznych,
• łagodzący kompres po ekspozycji słonecznej czy ukąszeniach owadów,
• kompres na opuchliznę pod oczami.

Kosmetyki zawierający żel aloesowy poleca się osobom z cerą tłustą, skłonną do trądziku, ale także suchą i wrażliwą. Z jednej strony są lekkie i wspomagają naturalny mikrobiom skóry, z drugiej – nawilżają i łagodzą podrażnienia.

Najlepiej wybierać produkty, które zawierają zarówno żel lub sok, jak i wyciąg (ekstrakt) z aloesu. Dobry produkt powinien zawierać minimum 90 proc. żelu aloesowego bez dodatków w postaci sztucznych substancji konserwujących i zapachowych.

Naturalne kosmetyki z aloesem pomagają również łagodzić stany zapalne skóry w przypadku alergii. Tak jednak działają produkty o odpowiedniej zawartości składników czynnych i minimum zbędnych dodatków, czyli z tzw. czystym składem.

Aloes spożywany w postaci żelu lub soku w zalecanych przez producentów dawkach jest na ogół dobrze tolerowany. Choć do jego picia nie ma zasadniczych przeciwwskazań, należy zachować kilkugodzinny odstęp w przypadku stosowania leków, ponieważ składniki aloesu mogą wpływać na ich działanie.

Co jednak ważne, trzeba sprawdzać informacje na opakowaniu, bo jeśli preparat zawiera też skórki rośliny, działa silnie przeczyszczająco. Taka forma może wywołać efekty uboczne w postaci kurczów i bólów brzucha, biegunki, krwiomoczu, zapalenie wątroby, a także pogłębienia się problemu zaparć. Przedłużone stosowanie może powodować zaburzenia elektrolitowe i zwiększa ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Produktów tego typu nie powinny przyjmować kobiety w ciąży i karmiące, a także dzieci i seniorów.

Również żel przeznaczony do stosowania miejscowego nie powinien zawierać antrachinonów ze skórki, ponieważ u osób wrażliwych może wywoływać zaczerwienienie skóry, jej pieczenie i wysypkę. Przed zastosowaniem na większej powierzchni ciała warto przeprowadzić test alergiczny na jej jego obszarze.

Nie poleca się stosowania żelu pozyskanego z aloesu hodowanego w domu. Roślina występuje w kilkuset gatunkach i nie ma pewności, czy to właściwy. Nie można też liczyć na czystość surowca, roślina nie ma tak silnego nasłonecznienia, jak w naturalnych warunkach, a także trudno jest pobrać miąższ bez uwalniania podrażniającego lateksu z liści.