Rak jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie i rokowania. Jaką dietę należy stosować przy nowotworze jelita grubego?

Rak jelita grubego to schorzenie, które znacznie częściej atakuje mężczyzn. Rozwija się on na skutek niekontrolowanego przez organizm rozrostu komórek w danej części jelita grubego. Najczęściej występującym rodzajem nowotworu jelita grubego jest gruczolakorak - nowotwór złośliwy.

W większości przypadków rak jelita grubego rozwija się z narastających miejscowo polipów. Przemiana łagodnych gruczolaków w nowotwór może trwać około 10 lat. Powstaniu złośliwego guza nowotworu jelita grubego sprzyja palenie papierosów, otyłość oraz ubogoresztkowa dieta - z dużą ilością tłuszczów i czerwonego mięsa, a brakiem warzyw. Według badań nadmierne spożywanie czerwonego mięsa - szczególnie smażonych lub grillowanych potraw, zwiększa ryzyko rozwoju raka jelita grubego o 33%.

Jak potwierdzają badania, ryzyko zachorowania zmniejsza się prawdopodobnie przy zwiększonym spożyciu warzyw i owoców. Przyczyną raka jelita grubego może być również długoletnie, wrzodziejące zapalenie okrężnicy. Pacjenci cierpiący na chorobę Leśniowskiego-Crohna oraz ci, którzy są spokrewnieni z osobą chorującą na ten nowotwór, również znajdują się w grupie ryzyka.

Sprawdź też: Masz taką sylwetkę? To zagrożenie rakiem jelita grubego

W zależności od umiejscowienia guza, rak jelita grubego może przybierać różne objawy. Pierwsze stadium choroby przebiega zazwyczaj bezobjawowo, a początkowe dolegliwości są często mylone z problemami trawiennymi. W początkowej fazie rozwoju nowotworu jelita grubego mogą pojawić się wzdęcia, bóle brzucha i uczucie przelewania. Szczególnie niepokojącym objawem jest obecność krwi w stolcu lub krewienie z odbytu.

Charakterystyczne objawy raka jelita grubego to:

• Uporczywe biegunki lub naprzemienne występowanie zaparć i biegunek.
• Ból i skurcze brzucha.
• Obecność krwi w stolcu.
• Powtarzające się krwawienie z odbytu.
• Niedokrwistość (anemia).
• Nagły spadek wagi.
• Poczucie chronicznego zmęczenia.
• Nudności i wymioty.
• Trudności w przełykaniu.

Objawy raka jelita grubego są niekiedy mylone z symptomami zespołu jelita drażliwego.

Istnieje kilka metod diagnostyki nowotworu jelita grubego. Najprostszym badaniem, które należy wykonać po zauważeniu niepokojących objawów jest test na krew utajoną. To badanie ma na celu wykrycie krwi w stolcu, która zazwyczaj jest pierwszym niepokojącym sygnałem świadczącym o chorobie. Można je wykonać samodzielnie za pomocą testu FOB - zestaw do wykonania badania dostępny jest w aptekach. Badanie polega na umieszczeniu próbki kału w pojemniku i wymieszaniu jej z umieszczonym tam płynem. Wynik testu można uzyskać po 5 minutach. Ujemny wynik będzie oznaczał, że w próbce nie wykryto krwi utajonej, a wynik dodatni - że w badanej próbce kału znajduje się krew utajona.

Podstawowe badania służące do rozpoznania raka jelita grubego to:

• Badanie per rectum, które jest to badanie przez odbytnicę. Lekarz palcem bada fragment jelita, co umożliwia wykrycie guzków nowotworowych i źródeł krwawienia. To badanie pozwala na wykrycie blisko jednej trzeciej przypadków choroby i powinno być rutynowym postępowaniem podczas każdego badania u osób po 50 roku życia.
• Badanie antygenu karcynoembrionalnego (CEA) we krwi, które jest badaniem krwi, podczas którego oznacza się stężenie markera typowego dla rozwoju nowotworów jelita grubego. Markery nowotworowe są obecnie najczęściej wykorzystywane w obserwacji chorych po leczeniu, dzięki czemu można stwierdzić czy nie doszło do nawrotu nowotworu.
• Kolonoskopia, podczas której lekarz za pomocą endoskopu może obejrzeć jelito grube na całej długości. W trakcie kolonoskopii można również pobrać próbkę tkanki do badania histopatologicznego. Kolonoskopia jest znacznie bardziej pomocna przy stawianiu diagnozy, a osoby po 50 roku życia mogą wykonać kolonoskopię bez skierowania.
• Wlew doodbytniczy (kolonoskopia wirtualna), który polega na wykonaniu serii zdjęć radiologicznych jelita grubego zaraz po tym, gdy przez odbyt zostanie wlany płynny kontrast. Warto zaznaczyć, że warunkiem rozpoczęcia radioterapii i chemioterapii konieczne jest mikroskopowe rozpoznanie nowotworu na podstawie badania histopatologicznego pobranych próbek. Jeśli guzy położone są powyżej odbytnicy - dopuszcza się ich wycięcie mimo braku takiego potwierdzenia.

Rokowania zależne są od stopnia zaawansowania nowotworu. Ocena zaawansowania choroby początkowo przeprowadzana jest klinicznie na podstawie historii choroby, badania lekarskiego, kolonoskopii oraz badań histopatologicznych i obrazowych. Rokowania przy raku jelita grubego zależą od lokalizacji guza. Najlepiej rokują nowotwory zlokalizowane w okrężnicy.

Sprawdź: Te 2 produkty zwiększają ryzyko rozwoju raka jelita grubego

Dopóki rak jelita grubego nie daje przerzutów, najczęstszą i najskuteczniejszą metodą leczenia jest chirurgiczne usunięcie guza razem z fragmentem jelita oraz przylegającymi do niego węzłami chłonnymi. W niektórych przypadkach lekarze podejmują się wycinania fragmentów jelita za pomocą laparoskopu. Wybór metody zależy jednak od rozmiaru i umiejscowienia guza. Oprócz tego niekiedy konieczne jest wykonanie kolostomii, czyli sztucznego odbytu. W zależności od stopnia choroby kolostomia może być tymczasowa lub stała.

Chemioterapia jest również jedną z metod leczenia raka jelita grubego. Najczęściej stosuje się ją przed operacją, aby zmniejszyć rozmiary guza. Po zabiegu chirurgicznym chemioterapię stosuje się profilaktycznie - leki mają za zadanie zniszczyć komórki rakowe, które mogły rozprzestrzenić się po organizmie. Chemioterapię stosuje się również gdy występują przerzuty do innych organów.

Najtrudniej jest wyleczyć pacjentów u których rak jelita grubego zaczął dawać odległe przerzuty (wychodzące poza obręb jamy brzusznej). Przerzuty nowotworu jelita grubego mogą być zlokalizowane w kościach, płucach, a nawet w mózgu. Wczesne wykrycie guza oraz podjęcie leczenia jest bardzo ważne i pozwala zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby. Niezależnie od diagnozy, leczenie należy podjąć w każdym stadium choroby nowotworowej. Nawet jeśli zabiegi nie zahamują choroby - być może znacznie spowolnią rozprzestrzenianie się nowotworu i zmniejszą dolegliwości.

W przypadku raka jelita grubego bardzo duży wpływ na leczenie i rokowania chorego ma dieta. Wskazane jest spożywanie posiłków lekkostrawnych oraz węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym (pełnoziarniste pieczywo, grube kasze, brązowy ryż). W diecie pacjenta powinno pojawić się chude mięso, jaja, ryby, chudy lub półtłusty nabiał oraz nasiona roślin strączkowych. Wskazane jest jedzenie ryb morskich, orzechów włoskich i siemienia lnianego oraz stosowanie oleju lnianego.

Poznaj TOP 10 objawów występujących w przypadku nowotworów u mężczyzn