Jak pozbyć się blizny? Skuteczne sposoby usuwania blizn po cesarce, trądziku, urazie, oparzeniu. Co wybrać: krem, żel czy plastry na blizny?

Blizna to efekt gojenia uszkodzeń skóry. Jej tkanka jest jednak inna: ma większą gęstość, nieregularną powierzchnię i kształt, odmienny kolor. Choć nie da się odzyskać pierwotnego wyglądu skóry, w przypadku każdej blizny można zmniejszyć jej widoczność i powodowany przez nią dyskomfort. Najlepsze efekty daje działanie podjęte od razu po zasklepieniu rany i dopasowane do rodzaju blizny, jej wieku i stanu. Sprawdź, jak skutecznie zminimalizować blizny.

Wygląd blizny zależy od rodzaju uszkodzenia skóry, przebiegu gojenia rany i czynników wpływających na jakość skóry, czyli:

• wieku,
• gospodarki hormonalnej,
• jakości odżywienia organizmu,
• miejsca na ciele.

Prawidłowe gojenie ran ma miejsce w sytuacji, gdy skóra wytwarza odpowiednie ilości kolagenu – wtedy blizna jest płaska i mało widoczna. Jeśli tego białka jest za mało, miejsce po uszkodzeniu będzie zapadnięte – to blizna zanikowa. Nadprodukcja kolagenu skutkuje natomiast powstaniem blizny wypukłej i przerostów jej tkanki.

Skuteczne leczenie blizn polega na zapewnieniu odpowiedniej higieny rany i podjęciu odpowiednich działań bezpośrednio po jej pokryciu nabłonkiem. Ma to zapewnić prawidłowe dojrzewanie blizny, które w niektórych przypadkach trwa nawet latami. Zagojone blizny można usuwać za pomocą nowoczesnych zabiegów.

Cesarskie cięcie należy do najczęściej wykonywanych operacji ginekologicznych, więc problem pozostałej po nim blizny jest zjawiskiem powszechnym. Z powodu jej rozmiarów – ma długość ok. 15 cm, a także faktu przecięcia tkanek znajdujących się pod skórą, gojenie rany wymaga wielokierunkowego podejścia i starannej higieny.

Możliwym powikłaniem przy gojeniu rany po cesarce jest jej zakażenie, skutkujące nieprawidłowym gojeniem się rany powłok podskórnych czy jej rozejściem. Częstą pozostałością po zabiegu jest dyskomfort, określany jako pieczenie czy ciągnięcie blizny, jej przykurcz, zmniejszenie jej ruchomości, a nawet ograniczenie ruchów ciała. Te ostatnie skutkują powstawaniem nieprawidłowej postawy ciała, przeciążeniem mięśni i ścięgien, a co za tym idzie – rozwojem dolegliwości bólowych, zaburzeń pracy narządów miednicy mniejszej. W przypadku zakażenia istnieje ryzyko więźnięcia nerwów w bliźnie lub powstania zrostów drążących do otrzewnej, które zakłócają pracę narządów wewnętrznych.

Prawidłowa blizna pooperacyjna powinna być liniowa i stopniowo zmieniać kolor z żywo czerwonego na blady. Proces jej powstawania trwa od kilku miesięcy do roku. Ryzyko nieprawidłowego przebiegu gojenia blizny po cesarskim cięciu zwiększa się zwłaszcza w przypadku, gdy doszło do zaburzeń zabliźniania skóry wskutek zakażenia lub długotrwałego krwawienia.

Aby przeciwdziałać powstawaniu zrostów i przerostów blizny po cesarce, po ok. 3 tygodniach od zabiegu rozpoczyna się działania fizjoterapeutyczne. Najpierw to delikatna pośrednia praca z okolicznymi tkankami, np. klasyczny masaż, rolowanie skóry, głaskanie i rozcieranie, a następnie manualna praca z blizną. Proces gojenia i regeneracji tkanek usprawnia m.in. niskoenergetyczny laser biostymulacyjny, który działa też przeciwzapalnie i przeciwbólowo.

Blizny starsze, które ograniczają ruchomość tkanek połączonych zrostem z obszarem blizny, mogą być uwolnione za pomocą terapii mięśniowo-powięziowej. Miarą unieruchomienia blizny jest niemożność jej uniesienia i ograniczona przesuwalność względem tkanek położonych niżej. Usuwanie sztywnych zrostów, powstałych wskutek zaniedbania ran czy komplikacji podczas gojenia, usuwa się chirurgicznie lub laserowo.

Jak wygląda postępowanie w przypadku blizny po cesarskim cięciu?
– W pierwszym etapie, czyli od zdjęcia szwów do kilku miesięcy, stosujemy specjalne maści, wyciszające stan zapalny w bliźnie i przyspieszające jej gojenie – mówi dr Ewa Rybicka, certyfikowany lekarz medycyny estetycznej i właścicielka kliniki Estetica Nova w Warszawie. – Po upływie 1-3 miesięcy można już do terapii włączyć zabiegi laserem CO2 lub radiofrekwencję mikroigłową Scarlet RF. Najlepsze efekty końcowe daje połączenie zabiegów w gabinecie wraz z pielęgnacją domową.

To blizna atroficzna, inaczej zanikowa. Pojawia się przy ubytkach tkanki skóry, których organizm nie może zregenerować – stąd zagłębienie. Przyczyną powstawania zagłębień w skórze jest zwykle trądzik, ospa czy usunięcie brodawki, potocznie nazywanej pieprzykiem. Sposób usuwania takiej blizny zależy od jej kształtu.

• Blizna typu icepick – małe punktowe zagłębienia o przekroju w kształcie litery „V”, czyli wąskie, głębokie i o ostrych brzegach. Jego usuwanie polega na wycięciu pionowych pasm tkanki bliznowej, które są zakotwiczone w wewnętrznych warstwach skóry. Zabieg wykonuje się przy znieczuleniu miejscowym, po czym zamyka rankę jednym szwem. Metoda pozostawia kolejną bliznę, ale już płaską i o wiele mniej widoczną.

W przypadku głębokich blizn po trądziku stosuje się wypełniacze takie jak kolagen czy kwas hialuronowy. Efekt zabiegu ich podania do skóry utrzymuje się przez 6-12 miesięcy, zabiegi trzeba więc powtarzać.

Trwalszą metodą stopniowego wygładzania skóry, na której zostały blizny po trądziku czy ospie są peelingi chemiczne z użyciem kwasów, np. glikolowego czy migdałowego, a także dermabrazja mechaniczna lub laserowa. Zabiegi te sukcesywnie usuwają zewnętrzną warstwę skóry, spłycając głębokie ubytki skóry.

W leczeniu blizn potrądzikowych poleca się zabiegi sub-ablacyjnym laserem tulowym o długości fali 1927 nanometrów, taki jak np. Lavieen. Powoduje uszkodzenie warstwy rogowej naskórka. W ten sposób aktywuje zarówno usuwanie zmian pigmentowych, będących problemem po trądziku, oraz regenerację skóry, prowadzącą do zmniejszenia widoczności blizn.

• Blizna typu boxcar – ma przekrój w kształcie litery „U”: ostre, dobrze widoczne krawędzie i płaskie dno. Jedną z metod jej usuwania jest podcięcie, co skutkuje wypchnięciem uszkodzonej skóry i wyrównanie jej powierzchni. Zabieg taki pozostawia zasinienie skóry. W przypadku skomplikowanych blizn leczenie uzupełnia się zastosowaniem laseroterapii.

Nową metodą redukcji blizn jest zastosowanie usuwającego komórki skóry lasera ablacyjnego CO2 lub erbowego (Er-YAG). Efekt uzyskuje się zwykle po 3 zabiegach. Powodując powstawanie mikrouszkodzeń tkanki bliznowej pobudzają one syntezę kolagenu w skórze. Przed zabiegiem skórę poddaje się miejscowemu znieczuleniu za pomocą kremu z lidokainą i/lub prylokainą. Po zabiegu laserem CO2 skóra jest zaczerwieniona i tworzą strupki, które goją się przez ok. 10 dni. Po zastosowaniu lasera erbowego gojenie skóry zajmuje około tygodnia.

• Blizna typu rolling – jest rozległa i głęboka, mają przekrój walcowaty, wywinięte brzegi i pofalowaną powierzchnię. Jeśli jest dotkliwa, stosuje się laser CO2 lub erbowy, a przy powierzchniowej lepsze są lasery nieablacyjne (tj. niepowodujące usuwania komórek), które stymulują produkcję kolagenu i zwiększenie gęstości skóry - to laser frakcyjny (fraxel) i laser pikosekundowy. Pozostawiają przemijające zaczerwienienie.

To blizna większa niż rana, choć nie wykracza poza jej obręb. Powstaje wtedy, gdy organizm nadal produkuje zwiększone ilości kolagenu, chociaż uszkodzenie już jest prawie zagojone. Tak dzieje się np. wtedy, gdy skóra w danym miejscu jest często poddawana naprężeniom lub pojawia się stan zapalny.

Blizny przerostowe powstają najczęściej na skutek poparzenia, ale też po operacji, uszkodzeniu skóry przez kolczyk czy zakażeniu rany. Z powstawaniem blizny przerostowej należy liczyć się wtedy, gdy jej żywe czerwone zabarwienie utrzymuje się przez 2 miesiące, a jej tkanka staje się coraz twardsza.

Blizna przerostowa powstaje dość szybko po urazie, jest słabo unaczyniona i z czasem ma tendencję do jaśnienia, zmniejszania się, a nawet samoistnego zanikania. Świeże blizny przerostowe są różowe, starsze przybierają normalny kolor skóry. Zwykle ulegają spłaszczeniu po upływie od pół roku do 3 lat.

Co 10. pacjent po operacji jest narażony na nieprawidłowe zabliźnianie rany z powstawaniem blizn przerostowych, typu kurczliwego lub keloidów. Dzieje się tak u około połowy osób, które doznają oparzeń. W miejscach ciała narażonych na naprężanie i naciąganie skóry prawdopodobieństwo powstawania keloidów, czyli bliznowców, wynosi aż 80 procent.

Opatrunki silikonowe stosuje się w celu zapobiegania powstawania blizn przerostowych od momentu zamknięcia rany (8-10 doba) lub przy pierwszych objawach ich powstawania. Żel silikonowy działa najlepiej na blizny świeże, we wczesnym stadium ich rozwoju. Ponieważ silikon utrzymuje w swoich strukturach wodę, zapewnia stałe nawilżenie skóry i ogranicza tworzenie się tkanki bliznowej. Stosuje się go na ok. 12 godzin przez min. 3 miesiące, a w ciężkich przypadkach nawet na całą dobę przez 6-12 miesięcy.

Innym sposobem leczenia blizn przerostowych jest wstrzykiwanie w bliznę kortyzonu, który spowalnia produkcję kolagenu i wspomaga usuwanie jego nadmiaru. Ogranicza też nadwrażliwość i swędzenie blizny.

Często pomocne są lasery CO2 i erbowe, bo chociaż stymulują biosyntezę kolagenu, powodują również jego przemodelowanie i zmniejszają wypukłość blizny.

Blizny pooparzeniowe to najczęściej skutek oparzeń gorącymi płynami i ogniem. Wymagają długiego czasu gojenia i odczuwania bólu. Mają nieregularny kształt, a towarzyszące im powikłania są zależne od stopnia poparzenia.

Najlepsze rezultaty gojenia blizny po oparzeniu daje zastosowanie opatrunków uciskowych, dzięki którym blizny ulegają przebudowie, stają się mniej wypukłe, bardziej elastyczne, przestają swędzieć po okresie 3 tygodni i odzyskują kolor skóry w ciągu 4 tygodni. Największą poprawę obserwuje się przy zastosowaniu kompresji na stosunkowo świeże blizny po ok. 4 tygodniach od urazu skóry.

Gojenie blizn po oparzeniu trwa od miesiąca do 4 lat, zależnie od jego stopnia:

• Poparzenia pierwszego stopnia – oparzeniu ulegają wierzchnie warstwy naskórka, pojawia się żywo czerwony rumień i ból. Rana goi się bez powikłań i blizn.
• Poparzenia drugiego stopnia – stopień IIA to poparzenie prawie całej warstwy naskórka i powierzchniowe skóry właściwej. Rany są żywo czerwone i bardzo bolesne, pojawiają się pęcherze, pozostawiając przebarwienia lub blizny. Stopień IIB - to zniszczenie naskórka i głębokich warstw skóry właściwej, przez co występuje ich martwica. Rana jest bardzo bolesna, ale bez pęcherzy. Może przyjąć kolor blady, różowy, szary, ceglasty lub czarny. Powstają blizny przerostowe.
• Poparzenia trzeciego stopnia – to oparzenie pełnej grubości skóry właściwej, które przyjmuje kolor brunatny, brązowy, blado-żółty lub czerwony. Przy tym stopniu poparzenia następuje już uszkodzenie lub zniszczenie warstwy rozrodczej skóry, która umożliwiałaby jej regenerację.
• Poparzenia czwartego stopnia – oparzenie pełnej grubości skóry właściwej ze zniszczeniem tkanek poniżej tkanki podskórnej, takich jak mięśnie, ścięgna, stawy i kości.

Blizny po oparzeniach to często blizny przerostowe oraz przykurcze stawów, które ograniczają sprawność narządu ruchu, powodując dolegliwości bólowe, a z czasem często też komplikacje zdrowotne.

W leczeniu blizn po oparzeniach z powstawaniem blizn przerostowych, typu kurczliwego lub keloidów stosuje się presoterapię, czyli terapię kompresją – naciskiem uzyskiwanym za pomocą specjalnych opasek i ubrań, który wynosi 20-25 mmHg/cm2. Najczęściej stosowany jest ucisk rzędu 18-21 mmHg/cm2.

Produkty uciskowe stosuje się je od momentu pokrycia rany nabłonkiem przez czas dojrzewania blizny, czyli kolejne 2-3 lata, średnio przez 1-1,5 roku, a co najmniej przez 6012 miesięcy. Przez cały okres terapii rozmiar takiego produktu powinien być tak dopasowany, by uzyskać odpowiedni stopień kompresji.

Wypukła blizna, która przerasta oryginalne uszkodzenie skóry i wykracza poza granice rany, to keloid. Powstaje najrzadziej, a sprzyja temu ciemniejsza karnacja. Blizna zwykle nie goi się sama, ponieważ jest mocno unaczyniona i łatwo przyrasta, przez co jest najtrudniejsza do wyleczenia.

Blizny keloidowe leczy się za pomocą zastrzyków z kortyzonu, zwłaszcza w połączeniu z przeciwnowotworowym fluorouracylem (5-FU). Lek ten zapobiega namnażaniu się produkujących kolagen fibroblastów. Stosuje się też plastry z silikonem, wyciąg z cebuli, wyciąg z wąkrotki azjatyckiej. Keloid można też usunąć i choć powstaje nowa blizna, zwykle jest mniejsza i da się później poddać działaniu lasera.

Blizny w obrębie twarzy leczy się odpowiednio do ich rodzaju – najczęściej to blizny wklęsłe po trądziku czy ospie, albo wypukłe, np. po rozcięciach skóry. Ponieważ jednak ta część ciała jest wystawiona na działanie promieniowania ultrafioletowego, przed którym bliznę trzeba chronić, by nie dopuścić do jej przebarwień, poparzeń, zmian nowotworowych.

Zwłaszcza w miesiącach letnich należy chronić bliznę przed działaniem światła słonecznego poprzez noszenie ubrania albo opatrunku, a gdy jest to możliwe – stosowania kremu z filtrem mineralnym o wysokim współczynniku SPF.

Chociaż krem z mineralnym filtrem przeciwsłonecznym ma biały kolor, warto zastąpić nim najnowsze bezbarwne i wnikające w skórę kosmetyki do opalania filtrami chemicznymi. Są one trudne do usunięcia ze skóry, co może zakłócać procesy jej gojenia.

Olejek z chemicznym filtrem przeciwsłonecznym warto stosować w sytuacjach, gdy do zabezpieczenia cery twarzy czy ciała przed bardzo intensywnym nasłonecznieniem potrzebna jest równie wysoki filtr UV – wtedy preparaty o SPF 50 należy nakładać systematycznie według ustalonego schematu w celu zbudowania odpowiedniej bariery ochronnej naskórka.

Plastry na blizny to obecnie najskuteczniejszy sposób, by w naturalny sposób wspomóc gojenie uszkodzeń. Pod względem elastyczności, przepuszczalności tlenu i opóźniania procesu utraty wilgoci mają właściwości zbliżone są do zdrowej ludzkiej skóry, dzięki czemu ta metoda leczenia blizn ma rekomendację Międzynarodowego Zespołu Ekspertów ds. Leczenia Blizn. Zalety terapii:

• Plastry na blizny zapewniają stałe nawilżenie skóry, co wspomaga jej regenerację.
• Plastry zapobiegają wzrostowi blizny ponad powierzchnię skóry. To zasługa zastosowania stałego nacisku na bliznę. Powodując niedotlenienie tkanek, spowalnia produkcję kolagenu przez fibroblasty i nasila aktywność enzymu, który rozkłada to białko, a zapobiegając przerostowi blizny i skutkując jej zmniejszeniem. W plastrach nacisk nie jest tak duży, jak w leczniczych opatrunkach i ubraniach kompresyjnych, niemniej działa skutecznie w przypadku mniejszych ran.
• Plastry chronią wrażliwą tkankę blizny przed wilgocią z zewnątrz i uszkodzeniami mechanicznymi, np. ocieraniem przez ubrania.
• Plastry zmniejszają swędzenie, ból i uczucie ciągnięcia skóry. Są elastyczne, nie wywołują podrażnień i uczuleń.

Jak stosować plastry na blizny?

• Plastry można stosować bezpośrednio po zdjęciu szwów lub po zamknięciu rany. Nie należy ich stosować na otwarte rany i błony śluzowe.
• Przed naklejeniem plastra należy dokładnie oczyścić bliznę, np. za pomocą aerozolu z dichlorowodorkiem oktenidyny, który działa bakteriobójczo, grzybobójczo i wirusobójczo, a następnie osuszyć.
• Wielkość plastra, który można też dowolnie przycinać, należy dopasować do powierzchni blizny, pozostawiając min 0,5-1 cm marginesu.
• Plaster należy nakleić w taki sposób, by jego powierzchnia się nie marszczyła. Najlepiej lekko go przy tym naciągnąć, używając obydwu rąk.
• Plaster należy zmieniać co 3-5 dni, ale najlepsze efekty uzyskuje się przy jego wymianie co 24 godziny.
• Dostępne są silikonowe plastry na blizny wykonane z siatki poliuretanowej o grubości 50 mikrometrów i żelu silikonowego (200 g/mkw) do ciągłego użytku, jak również zawierające wyciąg z cebuli i łagodzącą alantoinę, przeznaczone do stosowania na noc i zapewniające najlepsze efekty przy stosowaniu przez co najmniej 3 miesiące.

Krem lub żel na blizny wspomaga ich regenerację po zasklepieniu rany, zapewniając również jej ochronę lub ułatwiając niezbędny masaż, który jest jednym z elementów terapii uszkodzeń skóry. Warto jak najwcześniej zacząć go używać i robić to systematycznie, by uzyskać najlepsze rezultaty.

W recepturach preparatów na blizny stosuje rozmaite składniki o sprawdzonym działaniu:

• Żel silikonowy – zasycha na skórze, tworząc cienki, bezbarwny, elastyczny, wodoodporny film, który zapewnia nawilżenie blizny, chroniąc ją przed infekcjami. Można nakładać na niego filtr UV i makijaż. Najważniejszy jest odpowiedni sposób zastosowania żelu: trzeba nałożyć odpowiednią ilość i odczekać, aż wyschnie. Ochronna warstwa może się ścierać i wymagać ponownych aplikacji. W pewnych przypadkach lepszym wyborem są plastry z silikonem.

Skuteczność odpowiednio stosowanego żelu na blizny została udowodniona w badaniach naukowych. Dowiedziono, że może zmniejszać gęstość tkanki bliznowej o 86 proc., redukując jej grubość o 68 proc, a jednocześnie ograniczając jej przebarwienie o 84 procent.

• Wyciąg z cebuli – zwalcza bakterie i stany zapalne, ale przede wszystkim ogranicza nadmierną aktywność fibroblastów, wspierając w ten sposób prawidłową organizację włókien kolagenu i pomagając spłaszczyć oraz rozjaśnić bliznę.
• Alantoina i pantenol – związki, które działają łagodząco na skórę i wspomagają procesy jej gojenia.
• Bromelaina – enzym pozyskiwany z ananasa o działaniu przeciwzapalnym, łagodnie zmiękczającym i złuszczającym naskórek.
• Kwas hialuronowy – składnik macierzy zewnątrzkomórkowej skóry ma działanie nawilżając, dzięki czemu pomaga regulować gospodarkę wodną skóry i ułatwiać jej gojenie.
• Heparyna – białko wchodzące w reakcję z kolagenem, powodując powstawanie gęściejszych włókien tkanki łącznej, typowych dla starszych blizn.
• Śluz ślimaka – zawarte w nim mukopolisacharydy wspomagają nawilżenie skóry, odnowę i regenerację jej tkanek.
• Żel aloesowy (Aloe vera) – należy do najpowszechniej używanych na świecie środków na oparzenia, skaleczenia i blizny. Zawiera związki łagodzące opuchliznę i ból oraz wspomagające syntezę komórek skóry.
• Sproszkowana masa perłowa – przyspiesza proces wygładzania blizn, uelastyczniania i rozjaśnia skórę.
• Wyciąg z wąkrotki azjatyckiej (Centella asiatica, gotu kola) – zawiera triterpenoidy, które wzmacniają skórę i zwiększają jej ukrwienie. Zmniejszają powstające blizny, zwłaszcza przerostowe i w postaci rozstępów.
• Zimnotłoczone olejki np. z wiesiołka dwuletniego (Oenothera biennis) czy jagód açai (euterpy warzywnej, Euterpe oleracea) – są bogate w wielonienasycone kwasy tłuszczowe o właściwościach antyoksydacyjnych, odżywiające skórę.

• Plastry Contractubex, Merz – plastry do stosowania na noc z zawartością pozyskiwanej z cebuli cepaliny oraz alantoiny. Zapewniając efekt okluzji, ograniczają utratę wody i umożliwiają utrzymanie odpowiedniej wilgotności gojącej się skóry.
• Plastry Sutricon, Verco – plastry silikonowe do przedłużonego noszenia.
• Serum na rozstępy roll-on Rosilimed, Artespharm – silikonowa formuła żelowa z aplikatorem roll-on do masażu rozstępów i innych rodzajów blizn.
• Olej z jagód açai, L’Orient – olejek antyoksydacyjny o działaniu porzecizapalnym, wspomagającym gojenie i regenerację skóry, wyrównującym jej koloryt i wzmacniającym naczynka krwionośne.
• Krem No Scar, AZ Medica – krem do pielęgnacji i masażu blizn z zawartością składników aktywnych, takich jak masa perłowa, alantoina, pantenol, kwas hialuronowy oraz komórki macierzyste z wąkrotki azjatyckiej, które działają ochronnie na hialuroniany.

Dowiedz się więcej o laserowym usuwaniu blizn i możliwościach terapii laserem – o zabiegach opowiada mgr Joanna Biernacka, kosmetolog bioestetyczny, ekspert laseroterapii i właścicielka Instytutu Pięknego Ciała w Koszalinie.