Aloes – właściwości i zastosowanie. Sok z aloesu do picia, na twarz i włosy. Jak stosować żel aloesowy? Przeciwwskazania do kuracji

Aloes zwyczajny (Aloe vera) to sukulent z rodziny liliowatych o charakterystycznych mięsistych liściach z kolczastymi brzegami, które służą roślinie jako magazyn wody. Jest to możliwe za sprawą specjalnego składu ich soku, który obfituje w substancje żelowe.

Cenne właściwości aloesu są znane od stuleci, a nazwa wywodzi się z arabskiego określenia wskazującego na gorzki smak. Jego źródłem jest skórka, a dokładniej – występująca pod nią warstwa przeczyszczających związków lateksowych zawierających antrachinony i glikozydy. Pod nią znajduje się miąższ, który w 99 procentach składa się z wody. Pozostałe składniki to przede wszystkim polisacharydy, cukry proste, aminokwasy, lipidy, sterole, witaminy, enzymy, antyoksydanty i związki mineralne.

Z miąższu otrzymuje się sok aloesowy oraz skoncentrowany wyciąg. Jeżeli surowcem jest cały liść, służy przygotowaniu preparatów przeciw zaparciom.

Miąższ i sok aloesowy są źródłem witamin A, C, E oraz witaminy B12, kwasu foliowego i choliny. Do składników mineralnych należą wapń, chrom, miedź, selen, magnez, mangan, potas, sód i cynk.

Do najcenniejszych składników aloesu należą jednak zawarte w nich substancje żelujące w postaci polisacharydów. Są to związki należące do błonnika rozpuszczalnego w wodzie, zbudowane z łańcuchów połączonych ze sobą cukrów prostych, w tym przypadku mannozy. Najważniejsze to glukomannany i polimannoza.

Doniesienia o wszechstronnym korzystnym działaniu aloesu wiążą się głównie z wysoką zawartością polisacharydów w miąższu jego liści. Związki te, które występują także w wielu innych surowcach roślinnych, mają zdolność wiązania wody oraz działanie prebiotyczne, czyli odżywiające korzystną mikroflorę jelitową.

Towarzyszące polisacharydom bioaktywne substancje sprawiają, że aloes jest cennym surowcem prozdrowotnym, pielęgnacyjnym i leczniczym.

W badaniach wykazano liczne cenne właściwości aloesu, m.in.:

• gojące i regenerujące skórę i błony śluzowe,
• ochronne przed działaniem promieni UV i radioterapii,
• przeciwzapalne,
• wzmacniające odporność,
• antywirusowe,
• przeciwnowotworowe,
• nawilżające,
• przeciwstarzeniowe,
• antyseptyczne,
• przeczyszczające.

Podobnie jak wielu innych roślin leczniczych, aloesu nie poddano rygorystycznym badaniom, które są standardem stosowany w przypadku leków i uznawanym przez środowisko medyczne.

O skuteczności aloesu świadczą jednak nie tylko tradycyjne zastosowania i osiągnięcia fitoterapii, ale także szereg prac naukowych. Na ich podstawie wykazano korzystne działanie aloesu w zastosowaniach takich jak:

• łojotokowe zapalenie skóry,
• łuszczyca,
• opryszczka genitalna,
• oparzenia skóry,
• cukrzyca typu 2,
• infekcja HIV,
• prewencja raka,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• gojenie ran (tu wyniki były mieszane),
• odleżyny,
• zapalenie śluzówki ust i wysypka po radioterapii,
• trądzik zwyczajny,
• liszaj płaski,
• odmrożenia,
• afty,
• zaparcia,
• refluks,
• zgaga,
• wysoka glikemia krwi.

Żel aloesowy sprawdził się w leczeniu wysypki kontaktowej u pracowników medycznych. A także jako płyn do płukania jamy ustnej lub środek do mycia zębów o działaniu przeciwpróchniczym (zawierał jednak antrachinony ze skórki). Aloes jest też skutecznym składnikiem naturalnych past.

Aloes przyjmowany doustnie wykazuje właściwości prozdrowotne, dzięki którym może być pomocny w zwalczaniu rozmaitych dolegliwości i profilaktyce chorób. Produkty nie powinny zawierać antrachinonów lub skórki aloesu, by nie wywoływać efekty drażniącego układ trawienny. Jeżeli w ich składzie znajdują się konserwanty, aromaty, sztuczne słodziki, a także cukier, działanie może nie być satysfakcjonujące, dlatego warto wybierać tylko produkty naturalne.

Żel aloesowy i sok z tej rośliny wspierają trawienie i odporność, a także wspomagają profilaktykę chorób nowotworowych. Ta ostatnia korzyść wynika m.in. z faktu, iż żele wiążą wraz z wodą również toksyny (oraz cholesterol), ułatwiając ich wydalanie z organizmu. To natomiast jest przyspieszone dzięki pobudzającym działaniu żelu na pasaż jelitowy.

Roślina może być pomocna w prewencji chorób układu krążenia. Środki na bazie aloesu pomagają obniżyć zbyt wysokie ciśnienie tętnicze, a dodatkowo poziom cholesterolu i glukozy we krwi.

Aloes bywa też używany w kuracjach odchudzających i oczyszczający organizm, a korzyści z regularnego przyjmowania odpowiednich dawek to przede wszystkim nawadnianie organizmu, uzupełnianie składników mineralnych i antyoksydantów, łagodzenie dolegliwości trawiennych, niwelowanie uczucia głodu, a przede wszystkim wspieranie równowagi mikroflory jelitowej, która ma wpływ na wszystkie aspekty funkcjonowania organizmu.

Ze względu na wspomniane wyżej działanie probiotyczne i odżywcze żel i sok z aloesu mogą być pomocne w zwalczaniu skutków nadmiernego stresu. Warto też wykorzystać je w walce z zaparciami i biegunkami, a nawet w zespole jelita drażliwego, choć nie wszystkie badania wskazują na dobre efekty w tej trudnej chorobie. Korzyści ze systematycznego spożywania produktów z aloesu mogą odnieść ponadto osoby zmagające się z refluksem i zgagą.

Aloes w kosmetyce pełni rolę naturalnego preparatu do pielęgnacji skóry i włosów. Nie tylko jednak nawilża i zmiękcza skórę, ale również wspomaga jej regenerację. Często stosuje się go w kosmetykach przeznaczonych dla osób z problemami skórnymi, m.in. z wrażliwą skórą czy skłonnością do trądziku.

W roślinie zidentyfikowano szereg związków o działaniu łagodzącym i odczulającym. To m.in. enzym bradykinaza, który w stosowaniu miejscowym pomaga ograniczyć nadmierny stan zapalny skóry. Zidentyfikowano też glikoproteinę o właściwościach antyalergicznym o nazwie alprogen oraz przeciwzapalny związek z grupy kromonów (ich syntetyczne wersje stosuje je leczniczo). Podobnie działają też sterole i fitohormony. Choć wiele z tych substancji występuje w niewielkich ilościach, wspólnie zapewniają wzmożony efekt.

Aloes zawiera ponadto liczne związki działające antyseptycznie na skórę, do których należą m.in. antrachinony ze skórki, związek sterolowy o nazwie lupeol, kwas salicylowy i saponiny. Obecna w roślinie lignina poprawia natomiast zdolność wnikania składników aktywnych w skórę.

Aloes pobudza skórę do wytwarzania kolagenu, dlatego zwiększa się jej elastyczność. Jest stosowany m.in. w kosmetykach dla skóry dojrzałej oraz uszkodzonej przez czynniki zewnętrzne. Pomaga sprawić, by cera była lepiej ukrwiona, nawilżona, natłuszczona i wygładzona.

Roślina znajduje również zastosowanie w dermatologii. Dzięki działaniu antyseptycznemu i łagodzącemu wspomaga gojenie uszkodzeń naskórka, jednak nie zaleca się stosowania go na niezagojone blizny i otwarte rany.

Aloes jest wykorzystywany ponadto do produkcji pomadek ochronnych i balsamów do ust, zabezpieczając skórę w tym obszarze przed wysuszeniem. A ponieważ pomaga neutralizować powstawanie nieprzyjemnego zapachu ciała, na jego bazie wytwarza się także antyperspiranty.

Naturalny żel aloesowy ma wszechstronne zastosowanie. Sprawdzi się m.in. jako:

• baza pod krem do twarzy lub makijaż,
• baza pod naturalny olejek do ciała,
• dodatek do maseczek,
• kuracja przeciwświądowa i przeciwłupieżowa na skórę głowy, np. z dodatkiem olejków eterycznych,
• łagodzący kompres po ekspozycji słonecznej czy ukąszeniach owadów,
• kompres na opuchliznę pod oczami.

Kosmetyki zawierający żel aloesowy poleca się osobom z cerą tłustą, skłonną do trądziku, ale także suchą i wrażliwą. Z jednej strony są lekkie i wspomagają naturalny mikrobiom skóry, z drugiej – nawilżają i łagodzą podrażnienia.

Najlepiej wybierać produkty, które zawierają zarówno żel lub sok, jak i wyciąg (ekstrakt) z aloesu. Dobry produkt powinien zawierać minimum 90 proc. żelu aloesowego bez dodatków w postaci sztucznych substancji konserwujących i zapachowych.

Naturalne kosmetyki z aloesem pomagają również łagodzić stany zapalne skóry w przypadku alergii. Tak jednak działają produkty o odpowiedniej zawartości składników czynnych i minimum zbędnych dodatków, czyli z tzw. czystym składem.

Aloes spożywany w postaci żelu lub soku w zalecanych przez producentów dawkach jest na ogół dobrze tolerowany. Trzeba jednak sprawdzać informacje na opakowaniu, bo jeśli preparat zawiera też skórki rośliny, działa silnie przeczyszczająco. Należy zachować kilkugodzinny odstęp w przypadku stosowania leków, ponieważ składniki aloesu mogą wpływać na ich działanie.

Taka forma może wywołać efekty uboczne w postaci kurczów i bólów brzucha, biegunki, krwiomoczu, zapalenie wątroby, a także pogłębienia się problemu zaparć. Przedłużone stosowanie może powodować zaburzenia elektrolitowe i zwiększa ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Produktów tego typu nie powinny przyjmować kobiety w ciąży i karmiące, a także dzieci i seniorów.

Również żel przeznaczony do stosowania miejscowego nie powinien zawierać antrachinonów ze skórki, ponieważ u osób wrażliwych może wywoływać zaczerwienienie skóry, jej pieczenie i wysypkę. Przed zastosowaniem na większej powierzchni ciała warto przeprowadzić test alergiczny na jej jego obszarze.

Nie poleca się stosowania żelu pozyskanego z aloesu hodowanego w domu. Roślina występuje w kilkuset gatunkach i nie ma pewności, czy to właściwy. Nie można też liczyć na czystość surowca, roślina nie ma tak silnego nasłonecznienia, jak w naturalnych warunkach, a także trudno jest pobrać miąższ bez uwalniania podrażniającego lateksu z liści.

ZOBACZ: Napoje, które nawadniają lepiej niż woda