Spis treści
Czy rzodkiewka ma jakieś witaminy?
Rzodkiewka to warzywo korzeniowe bogate w witaminy i inne cenne składniki pomimo wysokiej zawartości wody i niskiej kaloryczności. Zapewnia przede wszystkim witaminę C w ilości ok. 20 mg w 100 g, a także 24 mcg kwasu foliowego, czyli wit. B9.
Jako warzywo krzyżowe, czyli spokrewnione z kapustą i podobnymi roślinami, rzodkiewka (Raphanus raphanistrum subsp. landra) obfituje z prozdrowotne związki o działaniu antynowotworowym z grupy glukozynolanów. Zapewnia też inne przeciwutleniacze oraz składniki mineralne. W porcji 100 g jest to 236 mg potasu, 40 mg wapnia, 10 mg magnezu i 0,5 g żelaza, a także pewne ilości cynku i jodu.
Sprawdź też: Czy można jeść rzodkiewki z czarnymi plamami w środku?
Rzodkiewka jest odmianą rzodkwi zwyczajnej, która charakteryzuje się ostrzejszym smakiem, ale ma podobną zawartość witamin i związków mineralnych. Niewielkie bulwy łatwiej więc jeść. Cieszą się one szczególnym zainteresowaniem w sezonie na nowalijki, bo należą do pierwszych wiosennych warzyw krajowych.
Uważa się, że rzodkiew pochodzi z Chin, gdzie występuje dziś wiele dzikich gatunków też rośliny. Była popularna w starożytnym Egipcie jeszcze przed budową piramid. Do dziś pozostały repliki bulw ze złota, podczas gdy buraki wykonano ze srebra, a imitacje rzepy – z ołowiu.
Duże gatunki rzodkwi występowały głównie w Europie, przy czym w 1544 r. niemiecki botanik odnotował zbiór warzywa o wadze 45 kg. Stało się ono jedną z pierwszych roślin uprawnych, która trafiła z naszego kontynentu do Ameryk. Tymczasem większość tego, co jemy obecnie, przeszła odwrotną drogę, jak np. ziemniaki, pomidory, papryka czy kukurydza.
Rzodkiewka – kcal, IG i wartości odżywcze
Kaloryczność rzodkiewki jest bardzo niska i wynosi tylko 14 kcal na 100 g, czyli 6-7 sztuk – jedna średnia bulwa waży ok. 15 g. To dlatego, że aż 93,8 proc. jej masy stanowi woda. We wspomnianej porcji ma także 1,1 g białka, 0,3 g tłuszczu i 9,2 g węglowodanów, w tym 3,5 g błonnika, a więc całkiem spora dawka wspomagająca uczucie sytości.
W 1/2 szklanki plasterków rzodkiewki (58 g) jest zaledwie ok. 8 kalorii. Pęczek (115 g) to 16 kcal (wartość energetyczna dla polskich warzyw według tabel PZWL).
Rzodkiewka jest polecanym składnikiem diety odchudzającej, wspierającej utrzymanie stałej wagi i usprawniającej metabolizm nie tylko dlatego, że jest lekka, ale również z uwagi na niski indeks glikemiczny – to IG 15, podczas gdy produkty w grupie o niskim IG mogą mieć wartość indeksu do 55 włącznie. Choć wartość ta dla niektórych odmian warzywa może sięgać 32, to wciąż niewiele.
Bulwy rzodkiewki mają też cenne wartości odżywcze. Stanowią źródło składników mineralnych o działaniu odkwaszającym (alkalizującym), które pomaga neutralizować skutki spożywania produktów kwasotwórczych (białkowych, z cukrem, wysokoprzetworzonych).
W Polsce jadamy rzodkiewki najczęściej na surowo, np. w sałatkach, na kanapkach – w plasterkach lub jako składnik past do pieczywa. Takie są najzdrowsze, podobnie jak rzodkiewki kiszone, czyli poddane fermentacji. Nie są one podgrzewane, a więc nie tracą intensywnie prozdrowotnych związków.
Bulwy rzodkiewek konserwuje się także w słoikach w solance, a ponadto przyrządza na ciepło, np. w jajecznicy czy z innymi warzywami. Choć gotowanie zwiększa ich indeks glikemiczny, są one na tyle lekkie, że nie stanowi to problemu dla cukrzyków, jaki występuje w przypadku innych warzyw korzeniowych, zwłaszcza marchewki czy buraków.
Czytaj: Czy cukrzyk może jeść marchewkę?
Na co jest dobra rzodkiewka? Właściwości zdrowotne
Rzodkiewki mają właściwości wspomagające zdrowie wątroby i zachodzące w niej procesy odtruwania organizmu.
W jednym z badań wykazano działanie ochronne dla tego narządu przed uszkadzającym wpływem leków z paracetamolem. Znane są ponadto właściwości chroniące przed immunotoksycznym działaniem kadmu i wspierające ogólną detoksykację organizmu.
W rzodkiewce są ponadto składniki wspierające stawy, m.in. witamina C umożliwiająca produkcję zawartego w nich kolagenu. Chroni także chrząstkę stawową przed zmianami degeneracyjnymi wywołanymi przez stan zapalny. Natomiast zawarty w bulwach sulforafan i podobne związki siarki mają udowodnione działanie przeciwartretyczne, zmniejszające zapalenie i ból stawów. To także składnik przeciwnowotworowy, co udowodniono w stosunku do komórek raka piersi, szyjki macicy, prostaty, płuca, przełyku, wątroby i jelita grubego.
Szczególnie cenne są pigmenty występujące w czerwono-różowych skórkach rzodkiewek. To antocyjany z grupy flawonoidów, które mają właściwości przeciwzapalne i ochronne w stosunku do serca i naczyń krwionośnych. To działanie przeciwmiażdżycowe, ale jest też także wspomagające nerki i gospodarkę glukozą, m.in. zmniejszające jej przyswajanie w jelicie.
Rzodkiewki dostarczają składniki dla zdrowej skóry, w tym witaminy i składniki mineralne. W badaniu sprzed kilku lat udowodniono nawet, że związki z liści rzodkiewki mogą chronić przed tyciem od wysokotłuszczowej diety.
Kiedy nie jeść rzodkiewki?
Rzodkiewki mogą być jedzone bezpiecznie przez większość osób, ale ponieważ każdy produkt może uczulić, w takiej sytuacji nie należy go spożywać. Problemy mogą wystąpić zwłaszcza w przypadku pierwszych warzyw z intensywnych upraw, które zawierają więcej pozostałości po wspierających je środkach, m.in. nawozach azotowych.
Z tego powodu wczesne rzodkiewki i inne nowalijki mogą nie być odpowiednie dla małych dzieci, kobiet w ciąży i karmiących piersią, a ponadto dla osób przewlekle chorych i słabego zdrowia.
Jedzenie rzodkiewek w większych ilościach nie jest zalecane w przypadku kamieni żółciowych, ponieważ nasilają produkcję żółci i mogą powodować ich przesuwanie, a w rezultacie podrażnienie lub zablokowanie żółciowodu.
W przypadku alergii na rośliny krzyżowe przy jedzeniu rzodkiewki może wystąpić pokrzywka, opuchlizna warg i przełyku, a nawet problemy z oddychaniem i anafilaksja, choć jest to bardzo rzadkie.
Nadmiaru rzodkiewek i innych spokrewnionych warzyw powinny unikać osoby z zaburzeniami pracy tarczycy z uwagi na zawartość substancje wolotwórczych. To tzw. goitrogeny, które zmniejszają przyswajalność jodu – skądinąd pożyteczne związki siarki. Są one przyczyną bekania po zjedzeniu bulw, ale jest ono całkowicie nieszkodliwe.
