MKTG SR - pasek na kartach artykułów

Biała rzepa na niedobory i infekcje. To warzywo wspiera też ochronę przed nowotworami i cukrzycą. Zobacz, jak pysznie przygotować rzepkę!

Anna Rokicka-Żuk
Wideo
od 16 lat
Biała rzepa rzadko gości dziś na naszych stołach, a szkoda. To jedno ze zdrowszych, a przy tym lżejszych warzyw, które obfituje w cenne związki. Bulwy działają odżywczo i ochronnie, zmniejszając zagrożenie najpoważniejszymi chorobami. Teraz jest na nie czas, warto więc pysznych dań z rzepą. Zobacz jak ją jeść, co zawiera i jakie ma właściwości.

Spis treści

Czy rzepa to kapusta? Czym się różni rzodkiew od rzepy?

Rzepa jest podgatunkiem kapusty właściwej, co zawarte jest w jej botanicznej nazwie – Brassica rapa subsp. rapa. Bulwy tej rośliny ceniono już w czasach starożytnych i jedzono na terenie dzisiejszej Europy i Azji.

Białe rzepy na desce do krojenia
Rzepka to pyszny składnik surówek, zup i dań duszonych, który wzbogaca dietę w składniki mineralne i antyrakowe. KamranAydinov/freepik

Wielkość i kształt bulw rzepy jest porównywalna do okrągłych buraków, przy czym zależnie od odmiany kolor skórki może być biały, żółty lub w różnym stopniu fioletowy czy zielony – zobacz w galerii, jak wygląda to warzywo.

Biała rzepa jest pod względem smaku podobna do rzodkwi, ale są to różne rośliny. Co więcej, kojarzona z nią czarna rzepa nie jest tak naprawdę rzepą, tylko podgatunkiem rzodkwi (Raphanus sativus var. niger) – obok zwykłej rzodkiewki czy białej rzodkwi Daikon.

Sprawdź: Rzodkiewka to odmiana rzodkwi dobra na odchudzanie i odtruwanie organizmu

Choć rzepa jadalna jest w całości, jej smaczne i cenne liście szybko tracą świeżość, dlatego najczęściej konsumujemy właśnie bulwy. Mają one soczysty miąższ i lekko pikantny smak, związany z obecnością prozdrowotnych związków. Są one typowe dla rodziny kapustowatych, więc ma je również rukola, gorczyca stosowana w musztardzie czy chrzan pospolity.

Dowiedz się więcej: Chrzan to silny środek leczniczy. Jak go stosować?

Czy rzepa jest zdrowa?

Rzepa to skarbnica związków odżywczych i prozdrowotnych. To zwłaszcza składniki mineralne, takie jak potas – 280 mg w 100 g i wapń – 40 mg, jak również magnez, żelazo, mangan, cynk i fosfor. Bulwy dostarczają również witaminy z grupy B (wit. B1, B2, B3) oraz wit. C, której jest znacznie więcej niż np. w korzeniu marchewki czy bulwie buraka.

Warzywo zawiera prawie 90 procent wody, dzięki czemu jest niskokaloryczne. Porcja 100 g białej rzepy zapewnia: 26 kcal, 1,1 g białka, 0,3 g tłuszczu. 4,6 g węglowodanów i 2 g błonnika. W 1 szklance mieści się 130 g kostek miąższu i ma niespełna 34 kcal.

Zobacz też: Zapobiegnie wypadaniu włosów, pomoże zrobić kupę i zwalczyć reumatyzm. Niepozorne i wszechstronne warzywo ma wiele właściwości leczniczych

Części zielone rzepy to źródło chlorofilu, fioletowe – barwników antocyjanowych, a żółty miąższ – karotenowych. Właściwe przeciwutleniacze dla tego warzywa (i innych kapustowatych) to jednak antyrakowe związki o nazwie glukozynolany.

Młode liście rzepy białej obfitują szczególnie w witaminę C, beta-karoten (prowitaminę A), foliany (wit. B9), wit. K, a także luteinę i zeaksantynę. Zawierają dwukrotnie więcej białka i błonnika niż bulwy, jak również kwasy organiczne. Stanowią wartościowy i smaczny dodatek do sałatek i zup, przyrządza się je także jako danie duszone – podobnie, jak liście rzodkiewki.

Na co działa rzepa? Właściwości prozdrowotne

Rzepa należy do najzdrowszych warzyw nie tylko dzięki związkom mineralnym i witaminom wspierającym układ krążenia, mięśniowy i nerwowy. Glukozynolany mają właściwości przeciwzapalne i przeciwrakowe. To grupa bioaktywnych związków o działaniu antyoksydacyjnym, czyli neutralizującym wolne rodniki i zmniejszającym wywołany przez nie stres oksydacyjny.

Sprawdź: Czym jest antyoksydacja i jak działają przeciwutleniacze?

Stres oksydacyjny prowadzi do uszkodzeń komponentów komórek, w tym ich informacji genetycznych, stanu zapalnego, rozwoju chorób cywilizacyjnych i przyspieszonych procesów starzenia się organizmu. Przeciwutleniacze działają ochronnie i spowalniają te procesy, a glukozynolany mają w tym szczególną rolę.

W organizmie glukozynolany rozkładane są do indoli i izotiocyjanianów. Jednym z indoli jest arweleksyna (ang. arvelexin), która hamuje szlak zapalny i powstawanie uszkodzeń, co udowodniono na ludzkich komórkach jelita grubego.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Stronę Zdrowia codziennie. Obserwuj StronaZdrowia.pl!

Regularne spożywanie glukozynolanów, a idealnie – codzienne, zapewnia istotną ochronę przed rozwojem raka piersi, płuca, jelita grubego i odbytnicy. Nie trzeba przy tym jeść tylko rzepki, bo do dyspozycji jest też wiele innych kulinarnych roślin kapustowatych.

Sprawdzono także właściwości kompleksu związków aktywnych z rzepy w ochronie przed cukrzycą w badaniach z użyciem wyciągu z tego warzywa. Choć były to testy na szczurach, wykazano jego ważne działanie przeciwcukrzycowe. W dawce 100-400 mg na kilogram masy ciała skutecznie obniżał poziom glukozy i zwiększał stężenie insuliny u zwierząt z cukrzycą, które otrzymywały pokarm zasobny w cukry. Jednoczenie zmniejszał wysokie poziomy cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Podobnie działały zielone części rośliny.

Rzepa jako źródło izotiocyjanianów pomaga hamować rozwój szkodliwych bakterii w układzie pokarmowym. Należą do nich m.in. patogeny takie, jak Escherichia coli i Staphylococcus aureus, w tym jego antybiotykoopornych szczepów.

Stanowiąc źródło witaminy K, rzepa pomaga też wzmacniać kości, a proces ten wspierają glukozynolany. Pochodzące z nich metabolity i związki siarki wykazują ponadto działanie ochronne w stosunku do wątroby.

Jako warzywo lekkie, o niskim indeksie glikemicznym (IG 30) i poprawiające metabolizm, rzepa to idealny produkt dla osób odchudzających się i starających się utrzymać stałą masę ciała. Najlepiej jednak jeść ją na surowo (i bez wysokokalorycznych dodatków), bo ugotowana ma już znacznie wyższy indeks glikemiczny (IG 65-85).

Osoby, które częściej powinny jeść rzepkę gotowaną i duszoną (bez pokrywki) to pacjenci z chorobami tarczycy, gdyż glukozynolany wiążą jod i zmniejszają jego przyswajalność. Ponieważ są lotne, wskazany sposób obróbki znacząco zmniejsza ich zawartość w warzywach kapustowatych.

Jak jeść białą rzepę? Nie tylko surówka

Białą rzepę warto jeść przede wszystkim na surowo, bo właśnie w takiej postaci zapewni najwięcej korzyści zdrowotnych. Warto połączyć ją w surówce z podstawowymi warzywami takimi, jak cebula, marchewka i ogórek kiszony, świeżymi ziołami (natka pietruszki, koperek, szczypiorek), kwaśnym jabłkiem.

Dietetyczne przepisy z białą rzepą to także świeżo wyciskane soki, również z dodatkiem innym warzyw dla poprawy smaku (np. pomidorów), a także rzepa parzona, marynowana czy kiszona (w solance).

Rzepę można również ugotować w zupie (również typu krem), faszerować po obgotowaniu i piec, a także przyrządzić jak jarzynę do obiadu, np. udusić w sosie własnym albo śmietanie.

Polecane oferty
* Najniższa cena z ostatnich 30 dniMateriały promocyjne partnera

Wybrane dla Ciebie

Takie objawy raka prostaty ma Joe Biden. Nigdy ich nie ignoruj

Takie objawy raka prostaty ma Joe Biden. Nigdy ich nie ignoruj

Aborcja w centrum wyborów. Jak zapatrują się na nią kandydaci na prezydenta?

Aborcja w centrum wyborów. Jak zapatrują się na nią kandydaci na prezydenta?

Wróć na stronazdrowia.pl Strona Zdrowia