Miłorząb japoński (Ginkgo biloba) – właściwości i zastosowanie w leczeniu. Przeciwwskazania i możliwe działanie uboczne terapii

Miłorząb japoński – dwuklapowy lub chiński – drzewo sprzed milionów lat

Miłorząb japoński, inaczej chiński, dwudzielny lub dwuklapowy (Ginkgo biloba) to drzewo endemiczne, typowe dla południowo-wschodniej części Chin. Wbrew nazwie nie występuje ono naturalnie Japonii. Ma charakterystyczne liście w kształcie rozdwojonego wachlarza, które na jesieni zmieniają kolor na jaskrawożółty.

Miłorząb przetrwał w niezmienionej formie prawie 200 mln lat – pierwsze rośliny tego rzędu pojawiły się w okresie permu, gdy powstawały pierwsze rośliny liściaste. Zawdzięcza to wysokim zdolnościom przystosowania się do trudnych warunków, m.in. zdolności do odtwarzania się ze zniszczonych osobników, a także bogactwu bioaktywnych substancji, które zawiera i które chronią je przed niekorzystnymi czynnikami środowiskowymi. Drzewo jest kultywowane od wieków jako źródło substancji leczniczych, szczególnie usprawniających krążenie krwi.

Miłorząb japoński jest drzewem długowiecznym – najstarsze znane obecnie okazy mają ponad 4 tysiące lat. O żywotności i niezwykłej sile przetrwania tego gatunku świadczy również fakt, że miłorzęby rosnące w Hiroszimie przeżyły nawet wybuch bomy atomowej.

Surowcem leczniczym są liście miłorzębu. Zbiera się je jesienią i suszy w temperaturze pokojowej. Służą do sporządzania intraktów i nalewek, a z liści suszonych – przygotowuje się napary. Miłorząb japoński jest też składnikiem suplementów diety dostępnych w aptekach, sklepach zielarskich i z tzw. zdrową żywnością.

Jakie właściwości i działanie ma miłorząb japoński?

Miłorząb japoński swoją siłę i żywotność zawdzięcza wysokiej zawartości licznych bioaktywnych substancji. Należą do nich m.in. flawonoidy (0,5-1,8%) oraz rzadko występujące biflawonoiny, jak również terpeny, steroidy, flawonole, glikozydy (z pochodnymi takimi jak kemferol, kwercetyna, apigenina, luteolina i izoramnetyna), fitosterole, hydroksykwasy (kwas szikimowy, kwas chinowy i askorbinowy, czyli witamina C), kwasy cukrowe, kwas anakardiowy (ginkgolowy, hydroksyginkgolowy), pinitol, poliprenole i karotenoidy.

Dzięki swoim substancjom aktywnym miłorząb japoński jest w stanie poradzić sobie z atakującymi go bakteriami, grzybami, wirusami i owadami. Podobne działanie wykazuje wyciąg z liści tej rośliny.

Flawonoidy i inne substancje zawarte w Ginkgo biloba mają właściwości antyoksydacyjne, dzięki czemu zwalczają wolne rodniki, zapobiegając stresowi oksydacyjnemu i zmniejszając ryzyko rozwoju zmian miażdżycowych.

Miłorząb japoński pomaga obniżać ciśnienie tętnicze krwi i poziom cukru we krwi, ograniczać utlenianie cholesterolu i zwiększać przepływ krwi przez obwodowe naczynia krwionośne. Dzięki tym właściwościom jest przydatny również w profilaktyce choroby zakrzepowej, zawału serca i udaru mózgu, również po operacji wstawienia by-passów.

Antyoksydanty zawarte w Ginkgo zmniejszają aktywność enzymów szkodliwych dla naczyń krwionośnych i skóry – kolagenozy, która rozkłada kolagen, oraz hialuronidazy, która jest odpowiedzialna za rozpad kwasu hialuronowego. Co więcej, wyciąg z miłorzębu japońskiego stymuluje też syntezę fibroblastów, zaś witamina C pomaga chronić skórę przed wolnymi rodnikami. Jest też niezbędna do produkcji białek kolagenowych. Z kolei obecne w miłorzębie terpeny zmniejszają podatność na reakcje alergiczne.

Miłorząb japoński słynie ze swoich właściwości wspomagających układ nerwowy. Stosowanie ekstraktu z liści miłorzębu japońskiego usprawnia krążenie w naczyniach mózgowych, co sprawia, że neurony są lepiej dotlenione i odżywione. Sprzyja to lepszemu funkcjonowaniu mózgu i sprawniejszym procesom poznawczym.

Preparaty z Ginkgo biloba mogą być pomocne w profilaktyce i terapii pomocniczej chorób neurodegeneracyjnych, takich jak demencja. Badania naukowe potwierdziły, że związki aktywne z liści miłorzębu zapobiegają i spowalniają tworzenie się złogów beta-amyloidu, który uszkadza komórki nerwowe i jest jednym z czynników związanych z rozwojem choroby Alzheimera.

Zawartość w Ginkgo biloba fitosteroli sprawia, że wyciąg z miłorzębu jest cennym sprzymierzeńcem w okresie kobiecego przekwitania – pomaga łagodzić objawy premenopoauzy i menopauzy związane ze spadkiem produkcji estrogenów w organizmie.

Dzięki dużej zawartości antyoksydantów spowalnia też procesy starzenia się organizmu i łagodzi stany zapalne, które powodują uszkodzenia komórek i tkanek.

Zastosowanie miłorzębu japońskiego w leczeniu dolegliwości zdrowotnych

Preparaty z wyciągiem z miłorzębu japońskiego polecane są w celu usprawnienia nieprawidłowego krążenia krwi, będącego przyczyną m.in. zaburzeń pamięci. Poprawiają funkcjonowanie układu nerwowego i spowalniają degenerację jego komórek.

Miłorząb japoński stosowany jest przy problemach takich jak:

• zaburzenia lękowe,
• demencja, m.in. alzheimer,
• schizofrenia,
• zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS),
• zaburzenia krążenia obwodowego i mózgowego,
• niedokrwienie nóg i chromanie przestankowe,
• profilaktyka miażdżycy,
• bóle i zawroty głowy oraz zaburzenia pamięci spowodowane niedotlenieniem,
• zwiększone ryzyko powstawania zakrzepów krwi i zatorów żylnych,
• leczenie po wylewie,
• AMD, retinopatia cukrzycowa, jaskra,
• zaburzenia nastroju,
• zaburzenia erekcji.

Regularne stosowanie wyciągu z miłorzębu japońskiego w leczeniu problemów ze wzwodem sprawia, że organizm mężczyzny staje się bardziej dotleniony, a komórki odżywione. Rozluźnia też mięśnie gładkie, co znacznie poprawia zdolność do erekcji. Stosowanie preparatów z miłorzębu jest warto rozważyć zwłaszcza przy problemach z erekcją związanych z zaburzeniami nastroju.

Miłorząb może być pomocny w przypadku zaburzeń seksualnych u kobiet, zwłaszcza przyjmowany w połączeniu z innymi ziołami i składnikami, takimi jak żeń-szeń, damiana i L-arginina.

Preparaty z Ginkgo biloba. Jak dawkować tabletki, herbatę i nalewkę z miłorzębu?

Ze względu na cenne właściwości prozdrowotne miłorzębu preparaty z jego wyciągiem znajdują coraz szersze zastosowanie także w ziołolecznictwie i medycynie konwencjonalnej, a także w przemyśle kosmetycznym.

Ginkgo najczęściej przyjmowany jest w następujących formach:

• Wyciąg z miłorzębu – suplementy diety z ekstraktem Ginkgo biloba mają postać tabletek i kapsułek. Występuje w nich skoncentrowanej formie, co pomaga szybciej osiągnąć efekty terapii.
• Herbata z miłorzębu – napar z jego liści (1 łyżka liści miłorzębu zalana szklanką gorącej wody na czas 30 minut) pije się 2 razy dziennie po 250 ml (pełna szklanka). Do herbatki z miłorzębu można dodać miód oraz sok z cytryny. Herbatka musi być spożywana regularnie przez dłuższy czas.
• Nalewka z miłorzębu – zwykle przyjmowana jest 2 razy dziennie po 5 ml, jednak dawkę należy skonsultować z zaleceniami producenta. Alkohol wspomaga przenikanie większej ilości substancji aktywnych do mózgu.

Przygotowanie nalewki w domu nie jest zalecana, ponieważ wymaga odpowiedniej obróbki w celu pozbycia się substancji trujące. Nie powinny przyjmować jej osoby z przeciwwskazaniami do spożywania alkoholu, m.in. w związku z przyjmowaniem leków.

Zalecane dawkowanie wyciągu z miłorzębu jest różne w zależności od rodzaju problemu, np.:

• 80-160 mg trzy razy dziennie przy nerwicy i lękach,
• 60-380 mg dziennie przy demencji, zwykle 120-240 mg,
• 160 mg dziennie przy zawrotach głowy,
• 80 mg dwa razy dziennie przy zespole napięcia przedmiesiączkowego.

Przyjmowanie preparatów z Ginkgo należy zacząć od niższej dawki, nie przekraczającej 120 mg dziennie. W przypadku ekstraktu płynnego 1:5 przyjmuje się porcję 0,5 ml trzy razy dziennie.

Miłorząb japoński ma ponadto szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Wyciąg z liści tego drzewa jest składnikiem balsamów antycellulitowych, ponieważ silnie pobudza mikrokrążenie skórne oraz przyspiesza spalanie tkanki tłuszczowej.

W kosmetykach wykorzystywane są właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne miłorzębu oraz jego korzystny wpływ na naczynia krwionośne. Jest on stosowany do kremów i kosmetyków takich jak tonik czy serum do cery wrażliwej i naczynkowej oraz kremów przeciwzmarszczkowych. Zawarte z nim antyoksydanty opóźniają starzenie się skóry i chronią przed szkodliwym wpływem promieniowania ultrafioletowego, który wiąże się z powstawaniem w skórze nadmiaru wolnych rodników.

Przeciwwskazania, możliwe skutki uboczne i środki ostrożności przy stosowaniu miłorzębu japońskiego

Wyciąg z miłorzębu japońskiego przyjmowany w zalecanych dawkach jest na ogół dobrze tolerowany, choć u niektórych może wywoływać efekty uboczne w postaci bólu i zawrotów głowy czy migotania przed oczami, co spowodowane jest zwiększeniem przepływu krwi przez naczynia w mózgu. Mogą wystąpić zaburzenia żołądkowe, zaparcia, uczucie mocnego bicia serca i skórne reakcje alergiczne.

Przeciwwskazania do przyjmowania miłorzębu to przede wszystkim:

• ciąża i okres karmienia piersią,
• uczulenie na miłorząb, a także na trujący bluszcz, trujący dąb, mango czy skorupki nerkowców,
• skłonność do występowania krwawień, np. z powodu przyjmowania leków przeciwzakrzepowych i innych rozrzedzających krew, takich jak np. ibuprofen,
• przyjmowanie niektórych leków psychiatrycznych, przeciw cukrzycy, padaczce, immunosupresyjnych czy przeciw HIV,
• farmakoterapia zmieniająca metabolizm wątroby.

W przypadku przyjmowania leków na receptę, zwłaszcza w wymienionych wyżej schorzeniach, przyjmowanie miłorzębu japońskiego należy skonsultować z lekarzem, który je zaleca.

ZOBACZ: Fitoterapia, czyli ziołolecznictwo. Które zioła warto mieć w apteczce?