Problemy z erekcją – przyczyny i sposoby leczenia. Jak poradzić sobie z problemami ze wzwodem?

Problemy z erekcją, czyli zaburzenia erekcji, to określenie, które oznacza niezdolność do osiągnięcia lub utrzymania wzwodu prącia (mimo pobudzenia seksualnego), w stopniu uniemożliwiającym mężczyźnie prowadzenie satysfakcjonującego życia płciowego. Do wywołania erekcji dochodzi na skutek współdziałania czynników hormonalnych, psychologicznych i neurologicznych, jaki integralności strukturalnej ciał jamistych prącia. Jeżeli przynajmniej jeden z tych czynników zostanie zaburzony, może pojawić się problem z erekcją.

Narządy zmysłów (dotyk, wzrok, słuch, węch) przekazują informacje do ośrodkowego układu nerwowego, gdzie zostają one powiązane z czynnikami odpowiedzialnymi za wywołanie wzwodu. Następnie, trafiają do rdzenia kręgowego. W mechanizmie erekcji uczestniczy część współczulna (zlokalizowana w odcinku piersiowo-lędźwiowym) i przywspółczulna (zlokalizowana w odcinku krzyżowym) obwodowego układu nerwowego. Pobudzenie części przywspółczulnej doprowadza do nasilenia, natomiast współczulnej - do zahamowania wzwodu. Jednym z warunków osiągnięcia erekcji jest zablokowanie układu współczulnego.

Za aktywowanie poszczególnych obszarów układu nerwowego odpowiedzialne są neuroprzekaźniki, w tym adrenalina i acetylocholina. Wśród innych substancji chemicznych, które odgrywają kluczową rolę w procesie wywołania i hamowania erekcji, należy wymienić tlenek azotu (wytwarzany w śródbłonku ciał jamistych). Ten ostatni związek, współdziałając z jonami wapnia i z cyklazą guanylową, odpowiada za relaksację mięśni gładkich, co jest jednym z warunków uzyskania wzwodu. W momencie, gdy prącie znajduje się w spoczynku, mięśnie gładkie tętniczek ślimakowatych i ciał jamistych znajdują się w stanie tonicznego skurczu. W następstwie pobudzenia seksualnego dochodzi do rozkurczu mięśni, co doprowadza do napływu krwi (z tętnic głębokich) do zatok ciał jamistych. W momencie, gdy ciała jamiste osiągną odpowiednią objętość, pojawia się ucisk na otoczkę białawą, w wyniku czego następuje zamknięcie światła żył zbiorczych, odprowadzających krew do żyły głębokiej prącia. W następstwie odpływ żylny zostaje zmniejszony.

Problemy z erekcją mogą mieć różnorakie podłoże. Wzwód prącia to złożony proces, którego prawidłowe funkcjonowanie wymaga niezaburzonego współdziałania układu nerwowego (ośrodkowego i obwodowego), naczyń krwionośnych (tętnic prącia) i właściwych mięśni gładkich.

W niemal połowie przypadków, zaburzenia erekcji mają podłoże krążeniowe. W takim przypadku, problemy ze wzwodem zwykle są konsekwencja miażdżycy, nadciśnienia tętniczego i zmian w mózgu, będących następstwem przebytego udaru.

Zaburzenia neurogenne stanowią następstwo schorzeń i urazów kręgosłupa, chorób mózgu (jak choćby stwardnienia rozsianego) i obwodowego układu nerwowego (neuropatie).

Wśród młodych mężczyzn, za brak wzwodu najczęściej odpowiadają zaburzenia psychogenne. W takim przypadku, wśród możliwych przyczyn należy wymienić napięcie sytuacyjne, brak pewności siebie, obawy przed możliwą kompromitacją w oczach partnerki oraz nastawienie na osiągnięcie konkretnego celu (może to dotyczyć m.in. czasu trwania stosunku lub szybkiego zaspokojenia potrzeb partnerki).

Rzadszą przyczyną problemów z erekcją są zaburzenia hormonalne, które dotyczą ok. 9 proc. wszystkich przypadków zaburzeń wzwodu. Najczęściej pojawiają się w wieku andropauzalnym.

Zdarza się, że problemy z potencją są następstwem zaburzeń występujących nie w jednym, a w kilku czynnikach odpowiedzialnych za wywołanie wzwodu. W takim przypadku należy mówić o zaburzeniach mieszanych. Taki stan może pojawić się w przebiegu niektórych chorób przewlekłych, w tym w przebiegu cukrzycy.

Problemy z erekcją mogą być pierwszym (a często także jedynym) objawem postępującego procesu chorobowego - cukrzycy, schorzeń układu sercowo-naczyniowego lub choroby niedokrwiennej. W niektórych przypadkach problem z potencją może być następstwem przyjmowanych leków lub mieć podłoże psychogenne.

Miażdżyca, jako schorzenie przyczyniające się do zwężenia światła naczyń krwionośnych, jest jedną z najczęstszych przyczyn problemów ze wzwodem, które występują w wyniku niewystarczającego dopływu krwi do prącia. W przebiegu procesu chorobowego dochodzi do gromadzenia się składników tłuszczowych i mineralnych (lipidów) w ścianach naczyń krwionośnych. Co więcej, wraz z rozwojem schorzenia dochodzi do utraty elastyczności naczyń tętniczych. Zmiany miażdżycowe w postaci aortalno-udowej doprowadzają do wystąpienia grupy objawów, nazywanych zespołem Leriche'a - chromania przestankowego (ból nóg pojawiający się w trakcie chodzenia), zwiększonej wrażliwości stóp na działanie niskich temperatur, braku tętna w pachwinach i impotencji. Czynniki, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju miażdżycy, to:

• Palenie tytoniu (ryzyko wystąpienia choroby wzrasta 5-krotnie).
• Cukrzyca (ryzyko wystąpienia choroby wzrasta 3-krotnie).
• Nadciśnienie tętnicze (ryzyko wystąpienia choroby wzrasta 2-krotnie).
• Hiperfibrynogenemia (ryzyko wystąpienia choroby wzrasta 2-krotnie).
• Hipercholesterolemia (ryzyko wystąpienia choroby wzrasta 2-krotnie).

Kolejnym schorzeniem, w którego przebiegu często dochodzi do wystąpienia problemów z erekcją, jest cukrzyca. Także w tym przypadku, brak możliwości uzyskania pełnego wzwodu jest spowodowany niewystarczającym dopływem krwi do naczyń krwionośnych prącia.

W następstwie przewlekłej hiperglikemii, hiperinsulinemii insulinooporności i przewlekłego stanu zapalnego, dochodzi do wystąpienia zmian w dużych i średnich naczyniach krwionośnych - makroangiopatii cukrzycowej. Konsekwencją hiperglikemii jest też uszkodzenie małych naczyń krwionośnych - mikroangiopatia cukrzycowa. Zmiany, lokalizując się w naczyniach krwionośnych prącia, ograniczają dopływ krwi, co z kolei uniemożliwia osiągnięcie erekcji, umożliwiającej prowadzenie satysfakcjonującego życia seksualnego.

W przebiegu schorzenia dochodzi do uszkodzenia nerwów narządów wewnętrznych (neuropatia autonomiczna). Początkowo, uszkodzeniu ulega układ parasympatyczny - u chorego pojawiają się problemy ze wzwodem, jednak wciąż zachowana jest ejakulacja, którą inicjuje układ sympatyczny. Z czasem, dochodzi do wystąpienia wstecznej ejakulacji - nasienie trafia do pęcherza moczowego. W obrębie ciał jamistych może dojść do zaburzeń glikacji kolagenu.

Dla sprawności seksualnej chorego nie bez znaczenia pozostają także ewentualne choroby współtowarzyszące, które mogą pojawić się w przebiegu cukrzycy. Dotyczy to przede wszystkim nadciśnienia tętniczego.

Do zaburzeń erekcji może przyczynić się hiperprolaktynemia. Stan ten pojawia się, gdy w surowicy krwi obecne jest nadmierne stężeniehormonu prolaktyny. Odpowiedzialne za to mogą być guzy prolaktynowe przysadki mózgowej oraz inne guzy i urazy mózgu, choć należy podkreślić, że wzrost poziomu prolaktyny może towarzyszyć niewydolności wątroby i nerek (przemiany prolaktyny ulegają spowolnieniu) oraz niedoczynność tarczycy (zwiększona produkcja prolaktyny jest następstwem wzrostu poziomu podwzgórzowej TRH). Stan ten może być też wywołany przyjmowaniem niektórych leków, w tym blokerów receptora dopaminowego, leków przeciwnadciśnieniowych, przeciwdepresyjnych, neuroleptycznych, opioidów i H2-blokerów.

U mężczyzn, hiperprolaktynemia doprowadza do wystąpienia ginekomastii i hipogonadyzmu. Popęd seksualny ulega osłabieniu, pojawiają się problemy z potencją.

Problem z erekcją może być następstwem hipogonadyzmu, czyli zaburzenia czynności gonad. Taki stan (w formie wtórnej) może być wywołany marskością wątroby - w nastęostwie niewydolności tego organu, dochodzi obniżenia poziomu testosteronu i do spowolnienia przemian estrogenów. Konsekwencją jest feminizacja, hipogonadyzm i zaburzenia wzwodu. Wtórna postać choroby jest też związana z urazami i schorzeniami przysadki mózgowej i podwzgórza - w następstwie zaburzenia produkcji gonadotropin, dochodzi do obniżenia poziomu testosteronu i do wystąpienia zaburzeń erekcji. Hipogonadyzm pierwotny jest związany z uszkodzeniem jąder, co może być rezultatem urazu mechanicznego. Wśród innych przyczyn takiego stanu należy wskazać na schorzenia jąder (m.in. wnętrostwo, dysgenezja i guzy jąder), zespół Klinefertera i zespół Cushinga.

W niektórych przypadkach, problemy ze wzwodem są konsekwencją obturacyjnego bezdechu sennego. W przebiegu schorzenia pojawiają się tzw. bezdechy senne, czyli stan, w którym dochodzi do zatrzymania oddechu na minimum 10 sekund. Charakterystyczne jest też okresowe spłycenie oddychania. W tym przypadku, pogorszenie sprawności seksualnej następuje pod wpływem zmniejszenia poziomu testosteronu, co wynika ze skróconego czasu snu głębokiego. Poza tym, problemy z erekcją wynikają także z towarzyszących chorobie zaburzeń emocjonalnych.

Inne częste przyczyny zaburzeń erekcji to:

• Przyjmowanie niektórych leków (m.in. leków przeciwdepresyjnych, przeciwnadciśnieniowych, antyarytmicznych).
• Leczenie schorzeń gruczołu krokowego (do wystąpienia problemów ze wzwodem mogą przyczynić się niektóre leki stosowane w leczeniu łagodnego przerostu prostaty, leczenie chirurgiczne, w wyniku którego doszło do uszkodzenia naczyń krwionośnych lub nerwów, leki stosowane w terapii raka prostaty, doprowadzające do obniżenia poziomu testosteronu).
• Zaburzenia psychogenne (najczęściej dotyczą mężczyzn przed 35. rokiem życia i po 50. roku życia).

Problemy z erekcją, które utrzymują się powyżej 3 miesięcy, wymagają zdiagnozowania. W pierwszej kolejności przeprowadzany jest dokładny wywiad lekarski, w którego trakcie gromadzone są informacje na temat występujących lub podejrzewanych chorób przewlekłych, przyjmowanych leków i prowadzonego stylu życia. Ważną część wywiadu stanowią pytania na temat jakości życia seksualnego. Lekarz zapyta m.in. o nasilenie i częstość występowania zaburzeń wzwodu oraz o ewentualne zaburzenia popędu płciowego i ejakulacji.

Kolejny etap rozpoznania problemu to badania laboratoryjne. Zlecone zostanie badanie poziomu kreatyniny, glukozy, lipidów i badania hormonalne (poziom prolaktyny, testosteronu i ewentualne badania uzupełniające, w tym poziom wolnego testosteronu, DHEAS oraz hormonu luteinizującego). Jeżeli u pacjenta zdiagnozowano schorzenie układu sercowo-naczyniowego, konieczne będzie ocena wydolności fizycznej, co pozwala na ocenę ryzyka wystąpienia zaburzeń w trakcie stosunku.

Problemy z erekcją wymagają określenia przyczyny ich występowania, dopiero wtedy można wdrożyć leczenie schorzenia podstawowego (które doprowadziło do wystąpienia zaburzeń wzwodu), jak i istniejących objawów.

Jeżeli dolegliwość ma podłoże naczyniowe lub neurogenne, dobrą skuteczność wykazują inhibitory fosfodiesterazy PDE 5 - sildenafil, tadafil i wardenafil. W niektórych przypadkach konieczne są iniekcje preparatów naczyniowo czynnych w ciała jamiste prącia lub wszczepienie specjalnej protezy. W niektórych przypadkach skuteczne okazują się zewnętrzne aparaty próżniowe, które wytwarzają podciśnienie wokół prącia, co doprowadza do napływu krwi.

Zaburzenia o podłożu hormonalnym wymagają przyjmowania leków obniżających poziom prolaktyny i podwyższających stężenie testosteronu.

W zaburzeniach psychogennych duże znaczenie ma psychoterapia. Ważne jest, aby mężczyzna, którego dotknął taki problem, stosował zalecone przez specjalistę metody treningowe. Wspomagająco, lekarz może przepisać inhibitory PDE5.

Jak zwiększyć libido dietą?