Ocet jabłkowy – właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania. Jak pić ocet jabłkowy i na co pomaga taka kuracja?

Ocet jabłkowy to produkt otrzymywany w procesie podwójnej fermentacji soku jabłkowego. W pierwszej kolejności na drodze fermentacji alkoholowej otrzymuje się z niego cydr, po czym tak powstały napój alkoholowy poddaje się fermentacji octowej.

Domowy ocet jabłkowy można przygotować z pokrojonych na kawałki jabłek, do których dodaje się drożdże. Mikroorganizmy te wytwarzają alkohol z zawartych w jabłkach cukrów, po czym z czasem w roztworze pojawiają się bakterie octowe, które mając dostęp do tlenu przerabiają alkohol w b. W procesie tym powstaje również kwas jabłkowy oraz śladowe ilości kwasu cytrynowego i mlekowego.

Sprawdź też: Ocet na depresję. Zaskakujące wyniki badań

Ocet jabłkowy ma intensywny kolor ciemno-żółty i jest lekko mętny. Ma kwaśny smak i zapach octu z mniej lub bardziej wyczuwalną nutą sfermentowanych jabłek.

Ocet jabłkowy wysokiej jakości powinien zawierać tzw. matkę octu, która jest osadem składającym się z celulozy i bakterii kwasu octowego. Uważa się, że przemysłowy, klarowny ocet jabłkowy ma gorsze właściwości.

Zobacz również: Starożytny lek zwalcza bakterie i leczy rany. Oksymel zrobisz z 2 składników

Ocet jabłkowy wytwarzano i stosowano w celach kulinarnych oraz leczniczych już w czasach starożytnych, przy czym szczególne właściwości lecznicze przypisywano „matce octu”.

W tradycyjnej medycynie chińskiej ocet jabłkowy zalecany był na oczyszczenie krwi, węzłów chłonnych i wątroby oraz w celu poprawy pracy układu krążenia. Miał stymulować układ odpornościowy oraz zwiększać wytrzymałość i wydolność organizmu. W medycynie naturalnej jest natomiast znany jako skuteczny środek na objawy przeziębienia i grypy, takie jak kaszel, stany zapalne gardła i gorączka.

Ocet jabłkowy zawiera ok. 6 proc. kwasu octowego i ok. 1 g węglowodanów, a ponadto pewne ilości potasu. Towarzyszą im niewielka zawartość wapnia, magnezu, żelaza i cynku.

W mętnym occie składników dodatkowych może być więcej. Są to m.in. pektyny, aminokwasy, enzymy, polifenole takie jak kwas galusowy, katechiny i epikatechiny, a także inne antyoksydanty, m.in. kwasy: kawowy, kumarowy i chlorogenowy (ok. 400-1000 mg na 1 litr octu), a ponadto witaminy z grupy B.

Ocet jabłkowy jest niskokaloryczny – 100 ml zapewnia jedynie 22 kcal, a jedna łyżka tego płynu to zaledwie 3 kcal.

Choć ocet jabłkowy słynie z prozdrowotnych właściwości, bardzo nieliczne z nich zostały potwierdzone w sposób naukowy.

Jak wykazały badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych i w Japonii, ocet jabłkowy ma właściwości przeciwbakteryjne i pomaga obniżać poziom glukozy we krwi, co z kolei może wpływać korzystnie na układ krążenia i efekty w odchudzaniu.

Choć wchodzące w skład octu jabłkowego kwasy organiczne mają działanie antyseptyczne, badania wykazały, że efekt hamujący namnażanie się bakterii i powodujący ich niszczenie osiągany jest przy zastosowaniu go w stężeniach, które są zbyt duże, by je spożywać lub nakładać na skórę.

W pracach badawczych wykazano jednak, że roztwór kwasu octowego o stężeniu 2 procent i pH 2 może być pomocny w leczeniu zapalenia ucha środkowego, chociaż jednocześnie może też wywoływać podrażnienia wrażliwej skóry przewodu słuchowego.

Z kolei eksperymenty prowadzone na gryzoniach potwierdziły właściwości octu jabłkowego pozwalające na obniżenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Wiadomo ponadto, że zawarty w tym occie kwas chlorogenowy spowalnia proces utleniania cholesterolu LDL, co zapewnia pewien stopień ochrony przed powstawaniem zmian miażdżycowych.

Dowiedz się: Na co pomaga moczenie nóg w occie jabłkowym?

Ocet jabłkowy pomaga też obniża też ciśnienie krwi, wspierając pracę układu krążenia – brak jednak danych z badań klinicznych dotyczących organizmu ludzkiego. Można przypuszczać, że podobnie jak w przypadku zwierząt laboratoryjnych, także u ludzi spożywanie octu jabłkowego może wspomagać profilaktykę chorób serca i układu krążenia.

Dodawanie octu jabłkowego (ale też innych rodzajów octu i kwaśnych składników, takich jak np. sok z cytryny) sprawia, że stężenie glukozy we krwi osiąga niższe wartości i poprawia wrażliwość komórek na działanie insuliny. Działanie to polega na spowalnianiu wchłaniania węglowodanów z jedzenia. Picie octu jabłkowego wieczorem, przed snem, obniża zaś poziom cukru we krwi na czczo.

Hipoglikemiczne działanie kwas octowy ma zarówno w przypadku osób zdrowych, jak i z cukrzycą i zespołem metabolicznym, który również objawia się zaburzoną gospodarką węglowodanową.

Udowodniono, że dodatek 1 łyżki kwasu octowego do posiłku zmniejsza jego indeks glikemiczny potrawy o nawet kilkadziesiąt procent.

W przypadku osób z insulinoopornością dodanie do potraw octu jabłkowego zmniejszyło poziom cukru po posiłku o 64 procent, zaś wrażliwość komórek na insulinę ulegała zwiększeniu o 34 procent w porównaniu z grupą kontrolną otrzymującą placebo. Osoby z cukrzycą typu 2 zareagowały zwiększeniem wrażliwości na insulinę o 19 procent, natomiast nie zanotowano znaczącego obniżenia poziomu cukru po posiłku.

Również u osób zdrowych odnotowano niższy poziom cukru po spożyciu posiłku z dodatkiem octu jabłkowego w porównaniu z grupą kontrolną, która nie otrzymywała tego produktu. Osoby spożywające ocet jabłkowy odczuwały też wyższy poziom sytości bezpośrednio po posiłku i jakiś czas po nim.

Z powodu działania obniżającego poziom glukozy we krwi i zwiększającego sytość, a dzięki temu redukującego apetyt, włączenie do diety octu jabłkowego może wspomagać działanie diety odchudzającej.

W badaniach naukowych wykazano, że sięganie po ocet jabłkowy z rana pomaga zmniejszyć liczbę przyjmowanej energii o około 200 kcal dziennie.

Należy przy tym pamiętać, że ocet jabłkowy na odchudzanie przyjmowany bez zmiany diety i nie zadziała – konieczna jest także odpowiednia redukcja liczby spożywanych kalorii i zwiększenie poziomu aktywności fizyczna. Ocet powinien być dodawany do posiłków, przede wszystkim tych zawierających węglowodany, ew. rozcieńczany wodą, jednak stosowany jako składnik napoju może nie być odpowiedni np. dla osób z chorobami przewodu pokarmowego.

Ze względu na działanie przeciwbakteryjne ocet jabłkowy był tradycyjnie stosowany do odkażania sprzętów i powierzchni, a także w terapii infekcji bakteryjnych skóry i uszu. Również dziś bywa stosowany w dużym rozcieńczeniu jako tonik do skóry w wypryskami i cery przetłuszczającej się, a więc produkującej nadmiar sebum będącego pożywką dla drobnoustrojów.

Natomiast stosowanie octu jabłkowego jako środka konserwującego żywność jest skuteczne i szeroko praktykowane. W 4-procentowym roztworze kwasu octowego można też myć warzywa i owoce – jest to dobry sposób na usunięcie z ich powierzchni chorobotwórczych i powodujących psucie drobnoustrojów, jak również części obecnych tam pestycydów.

Ocet jabłkowy można pić, jednak tylko po odpowiednim rozcieńczeniu. Zalecana proporcja to 1 łyżka 6 proc. octu na 250 ml. Woda z octem może być spożywana na czczo lub po posiłkach, jednak nie częściej niż 2 razy dziennie.

Niektórzy przygotowują też napój z octem jabłkowym i miodem (po łyżce octu i miodu na szklankę wody), jednak taki roztwór nie będzie już miał korzystnego wpływu na stężenie glukozy we krwi.

Wypijanie szklanki wody z octem jabłkowym na czczo ma działanie lekko przeczyszczające, pomoże zatem przy zaparciach. Ocet jabłkowy na czczo zapewni też większe poczucie sytości i zmniejszy ilość spożywanych w ciągu dnia kalorii, co jest przydatne w dietach odchudzających.

Ocet jabłkowy może też być także dobrym domowym środkiem na zgagę. Pobudza też wydzielanie soków trawiennych i wspomaga trawienie – może być zatem pomocny przy niestrawności. Należy jednak uważać, bo nie zawsze zadziała w pożądany sposób.

Ocet jabłkowy w polecanym wcześniej stężeniu (łyżka na szklankę wody) sprawdzi się także do płukania włosów. Ponieważ powoduje domykanie się łusek włosów, płukanka taka sprawia, że stają się one one bardziej lśniące i odporne na uszkodzenia, a także mniej się plączą.

Ze względu na właściwości antybakteryjne rozcieńczony ocet jabłkowy sprawdzi się także do płukania gardła jako domowy sposób na lekki ból.

Nie tylko czysty ocet jabłkowy, ale również ten rozcieńczony powoduje rozmiękczanie szkliwa i może sprzyjać jego uszkodzeniom, powodując nadwrażliwość zębów. Może też podrażniać jamę ustną, przełyk i żołądek, a nawet spowodować poparzenie ich śluzówki. Nadmierne ilości szkodzą też nerkom. Zbyt mocny roztwór stosowany zewnętrznie często powoduje uszkodzenie skóry.

Przeciwwskazania do spożywania octu jabłkowego, zwłaszcza w postaci roztworu do picia (a szczególnie na czczo!) są choroby układu pokarmowego, dotyczące zwłaszcza żołądka.

Ostrożność przy spożywaniu octu jabłkowego powinny zachować również osoby przyjmujące leki na obniżenie poziomu cukru we krwi. Nadmierna ilość octu w połączeniu z lekami na cukrzycę może prowadzić do hipoglikemii, czyli zbyt niskiego stężenia cukru we krwi.

Octu jabłkowego nie powinny spożywać osoby uczulone na ten produkt, a zastosowanie w innym charakterze niż przyprawa do potraw w przypadku ciąży i karmienia piersią należy skonsultować z lekarzem.

Zobacz także: Przepis na ajvar z octem jabłkowym