Masło orzechowe zamiast nutridrinków? Odżywcza pasta sprawdzi się w wielu dietach, również leczniczych. Nie tuczy, tylko syci

Właściwości masła orzechowego z pewnością nie są przeceniane – obok orzechów ich zmiksowana postać to jeden z najzdrowszych pokarmów na świecie. Jedzenie orzechów powiązano z niższą śmiertelnością ze wszystkich możliwych powodów (o 19-25 procent).

Zaledwie garść orzechów dziennie zapewnia też znaczną ochronę przed najpoważniejszymi chorobami, np. chorobami sercowo-naczyniowymi (15-19 proc.), depresją (17 proc.) czy rakiem (15 proc.). Takie wyniki otrzymano w różnych badaniach nawet dla garstki, czyli porcji 20 g orzechów, podczas gdy garść (i standardowa porcja) to 30 g. Odpowiada to 2 łyżkom masła orzechowego. Jest ono przy tym dokładnie tym samym, co krem orzechowy. Niezależnie od nazwy produktu są to po prostu rozdrobnione orzechy.

Sprawdź też: Jak przytyć przy niedowadze? Kluczowe jest białko

Na jedzeniu orzechów i masła orzechowego mogą skorzystać wszyscy, bo jest to produkt odżywczy i sycący. Pewnym grupom są one jednak zalecane szczególnie ze względu na zawartość białka i zdrowego tłuszczu, w tym kwasów omega-3. To nie tylko osoby na rozmaitych dietach, bo także chorzy i rekonwalescenci, którzy mają problem z przyjmowaniem dostatecznych ilości energii i kluczowych składników.

Okres choroby i rekonwalescencji oznacza zwiększone zapotrzebowanie na określone związki, które można zapewnić choremu w postaci masła orzechowego. Chodzi zwłaszcza o białko niezbędne do regeneracji i zachowania masy mięśniowej.

Bywa nawet tak, że lekarze polecają masła orzechowe np. rekonwalescentom po operacji zamiast tzw. nutridrinków. Takie preparaty wysokoodżywcze i wysokobiałkowe to żywność specjalnego przeznaczenia medycznego o odpowiednio dobranym składzie, by ograniczać ryzyko powstania niedoborów składników odżywczych oraz ich objawy. Pomimo wielu zalet osoby przyzwyczajone do normalnego jedzenia mogą mieć problem z akceptacją ich smaków. Produkty tego typu mogą nie być też dobrze tolerowane przez chorego albo nie być spożywane w dostatecznej ilości.

Sięganie po masło orzechowe – o ile jest dobrze tolerowane – to polecane rozwiązanie szczególnie przy braku apetytu u chorych, bo jako produkt wysokokaloryczny pomaga uzupełniać deficyty kalorii. Podniesienie ich dawki w diecie chorego jest o tyle ważne, że ich niedobór uniemożliwia wykorzystanie białek m.in. do reperacji tkanek, ponieważ organizm spala je dla energii.

Lekarze są też zdania, że biało roślinne bywa znacznie lepiej tolerowane przez pacjentów niż to mleczne, które jest podstawą napojów dla pacjentów. To krowie jest trudnostrawne, może też spowodować rozwinięcie się nadwrażliwości lub tolerancji, co prowadzi do zaburzeń trawienia i przyswajania.

Zobacz: Gdzie jest białko roślinne? Najlepsze źródła

Gładkie masło orzechowe jest polecane m.in. w diecie po zabiegach chirurgicznych m.in. w obrębie jamy brzusznej, np. ginekologicznych, urologicznych czy dotyczących jelit. Jedzenie musi być wtedy lekkostrawne i pozbawione fermentujących, gazotwórczych składników, pacjenci mają częste nudności czy biegunka po posiłkach, problemem jest też odżywienie pacjentów. Zaleca się im bardzo dokładne żucie małych kęsów i małe porcje, ale częste. Choć pasta orzechowa nie jest lekkostrawna, w dawce ok. łyżeczki zwykle nie wywołuje problemów.

Masło orzechowe to także dopuszczony składnik diet płynnych, gdzie ma być dodatkiem do koktajli. W diecie po radioterapii szyi i głowy, gdy efekty uboczne utrudniają przyjmowanie odpowiedniej ilości składników odżywczych i płynów, masło orzechowe to także dobry wybór. Gdy problemem są spadek apetytu, zaburzenia węchu i smaku, nudności, zmiany w jamie ustnej i ból przy jedzeniu, można dodać je np. do ciepłej owsianki. To także kluczowe jest nie tylko dostarczani odpowiednich składników, ale także niedopuszczenie do spadku wagi.

Podobne problemy mają pacjenci onkologiczni po chemioterapii i naświetlaniach. Choć masło orzechowe nie zapewni im pełnego kompletu niezbędnych składników (jak jest to w przemysłowych napojach białkowych), na pewno stanowią cenny i polecany składnik diety. W każdym przypadku dietę należy jednak skonsultować z lekarzem.

Masło orzechowe jest źródłem dobrej jakości białka roślinnego, a także wit. E, witamin z grupy B (m.in. kwasu foliowego) i składników mineralnych takich, jak magnez, cynk i żelazo. Porcja (ok. 15 g), czyli łyżka masła orzechowego to ok. 100 kcal i 2,2-3,6 g białka, a ponadto 1,7-4,5 g węglowodanów, 8-10 g tłuszczu i 1,7 g błonnika. To oczywiście wartości typowe dla produktów z polskich sklepów, ale trzeba wiedzieć, że najwięcej białka ma masło arachidowe i migdałowe, a nerkowe nie ma prawie błonnika.

Zobacz też: Garść fistaszków, łyżeczka masła orzechowego i szczypta ziół dla zdrowia jelit

Zbilansowany skład masła orzechowego sprawia, że jest to idealny dodatek do diety:

• zdrowotnej,
• roślinnej (wegańskiej),
• wegetariańskiej,
• wysokobiałkowej,
• niskowęglowodanowej,
• odchudzającej,
• sportowej,
• bezglutenowej,
• dla seniorów i dzieci.

Masło orzechowe może nie być jednak właściwym składnikiem w diecie ketogenicznej, która ogranicza dawki węglowodanów. Aby znalazło się w menu, trzeba odpowiednio dopasować wielkość jego porcji do jadłospisu dziennego.

Najlepsze masło orzechowe to produkt zawierających w swoim składzie wyłącznie orzechy. Polecane jest główni to bez dodatku soli, a tym bardziej cukru czy oleju palmowego.

W przypadku osób z problemami zdrowotnymi zaleca się masło gładkie bez kawałków orzechów, bo takie jest najłatwiej strawne. Ich drobiny nie są dobrze trawione, a poza tym mogłyby podrażniać układ pokarmowy. Orzechy powinny być ponadto prażone, co również znacznie zwiększa ich stawność.

Masło orzechowe to przy tym niekoniecznie masło arachidowe. Nawet bardziej polecane są produkty z orzechów laskowych, włoskich, migdałów czy nerkowców. Wartościowa jest także pasta tahini, a więc masło sezamowe. Nieco mniej korzystny skład tłuszczowy od kremów orzechowych mają kremy z pestek słonecznika i dyni.

Masło orzechowe można jeść jako samodzielną przekąskę prosto z łyżki, ale o wiele częściej włącza się ją do posiłków. Sprawdza się przy tym nie tylko do śniadania, ale także obiadu i kolacji.

W kuchni warto wykorzystać masło orzechowe:

• do kanapek – zamiast masła,
• do owsianki i granoli – zamiast orzechów posiekanych czy mleczka roślinnego,
• do sałatek – jako składnik sosu (zamiast oleju),
• koktajli, smoothie i proteinowych shake’ów – by podbić zawartość zdrowego tłuszczu i białka,
• batonów energetycznych, kulek mocy, domowych lodów – jako spoiwo i superprodukt,
• do deserów – jako składnik albo sos do polania.
• do ciast i ciasteczek – zamiast (chociaż części) oleju czy masła.

Masło orzechowe nie powinno być spożywane przez osoby uczulone na dany rodzaj orzechów, ponieważ może doprowadzić to nawet do zagrażającego życiu wstrząsu anafilaktycznego. Wszelkich orzechów powinny unikać także osoby z alergią na śladowe ilości alergenów, jeśli są one wymienione na etykiecie danego produktu.

Osoby skłonne do alergii powinny omijać zwłaszcza fistaszki, które wywołują połowę orzechowych uczuleń i najsilniejsze objawy z anafilaksją włącznie. Do symptomów mogą należeć także dolegliwości takie jak ból brzucha, mdłości i biegunka, może to być także łzawienie i szczypanie oczu czy klasyczna wysypka skórna, zwłaszcza wokół ust.

Orzechy i pasty orzechowe mogą być jednak dobrze tolerowane przez tych, którzy nie mogą jeść różnych rodzajów orzechów i pestek na surowo z powodu swędzenia języka. Taka reakcja krzyżowa na surowe białka często znika w przypadku orzechów uprażonych.

Masło orzechowe można zrobić w domu, wymaga to jednak odpowiedniego urządzenia o dużej mocy, dlatego dużo łatwiej jest je po prostu kupić. Mielenie samych orzechów w wysokowydajnym blenderze lub rozdrabniaczu może nie zapewnić gładkiej konsystencji i być bardzo ciężkie – stąd w przepisach pojawia się dodatek oleju. Nie jest to jednak polecane rozwiązanie, bo prowadzi do zmiany składu tłuszczów w gotowej paście.

Sprawdź: Domowe masło orzechowe – przepis

Masła orzechowe można coraz łatwiej kupić w sklepach stacjonarnych, i to wielu rodzajach. Podobnie, jak orzechy, to produkt dość drogi, bo za słoik 300 g trzeba zapłacić kilkadziesiąt złotych. Najtańsze jest masło arachidowe, czyli z orzechów ziemnych. Trzeba pamiętać, że choć są równie wartościowe, co orzechy z drzew, to tak naprawdę nasiona roślin strączkowych. Mają nieco inny skład m.in. tłuszczów i znacznie częściej uczulają. Mniej odbiegają od nich natomiast migdały i nerkowce – również nie orzechy właściwe, bo pestki owoców.