Alergia dotyczy nawet co drugiej osoby. Czy jednak mija z wiekiem? Czy da się wyleczyć? Poznaj mity i fakty na temat uczulenia!

Alergia, inaczej uczulenie, to nietypowa lub przesadna reakcja układu odpornościowego wywołana przez konkretną substancję. Objawy alergii to często świąd oczu, katar sienny i tzw. świst wydechowy.

Dla wielu osób reakcje alergiczne są nieprzyjemne i stanowią źródło przedłużonego dyskomfortu, dla innych objawy takie bywają jednak zagrożeniem dla życia.

Sprawdź też: Ryzyko alergii na orzeszki ziemne można zmniejszyć o 81 proc.

Osób z alergiami – wziewnymi, pokarmowymi i krzyżowymi – wciąż przybywa, a powodem jest m.in. ocieplanie się klimatu i rosnące zanieczyszczenie środowiska. Świadczy o tym wydłużony okres pylenia roślin oraz wyższy odsetek alergików w miastach. Udowodniono ponadto, że pyłki tych samych drzew, ale rosnących na terenach miejskich, uczulają bardziej niż w przypadku okazów z lasu czy pola.

Obecnie szacuje się, że uczulonych na coś jest nawet połowa Polaków, choć objawy występują u ok. 40 proc. ludzi. Co piąta osoba w społeczeństwie ma przy tym alergiczny nieżyt nosa, a co dziesiąta cierpi z powodu objawów astmy oskrzelowej.

Mimo tak powszechnego występowania alergii na ich temat wciąż krąży wiele błędnych opinii i mitów. Warto więc oddzielić je od prawdy – sprawdź, które poglądy są błędne.

Do najgłębiej zakorzenionych mitów na temat alergii należy ten, że rozwijają się one tylko w wieku dziecięcym, natomiast już w życiu dorosłym nie mogą pojawiać się kolejne.

Tymczasem naukowcy udowodnili, że jest inaczej. Np. w badaniach amerykańskich z udziałem prawie 40,5 tys. osób dorosłych, z których 10,8 proc. miało alergię pokarmową, u połowy tych uczulonych co najmniej jedna alergia pokarmowa rozwinęła się właśnie w dorosłości. Co najmniej jedno uczulenie na składnik żywności miało przy tym aż 39 proc. osób w tej grupie. Należy też wiedzieć, że w niektórych przypadkach alergie mogą manifestować się po raz pierwszy nawet w drugiej połowie życia.

Zobacz też: O czym świadczy leworęczność? Inni, to nie znaczy, że gorsi. Czy leworęczni są bardziej inteligentni?

Alergie występują ok. dwukrotnie częściej u dzieci niż u dorosłych, chociaż niektóre młode osoby nabywają z czasem naturalną tolerancję uczulających związków. Eksperci ostrzegają jednak, że obecnie następuje to coraz później, np. uczulenie na mleko mijało kiedyś w wieku 5-7 lat, a teraz częściej jest to okres osiągania pełnoletniości.

Nowe alergie zdecydowanie częściej pojawiają się natomiast u osób, które mają już odczyny alergiczne przy spożyciu skorupiaków i ryb.

Należy pamiętać, że alergiczne reakcje pokarmowe bywają coraz częstszych wizyt dzieci i młodzieży na oddziałach intensywnej terapii, ponieważ mogą mieć bardzo silny przebieg i prowadzić do zagrażających życiu reakcji anafilaktycznych. W ciągu zaledwie dekady liczba takich przypadków wzrosła aż siedmiokrotnie, natomiast występowanie alergii pokarmowych stało się dwukrotnie częstsze.

Ogólnie uznanym sposobem minimalizowania reakcji alergicznych jest unikanie czynników, które je wywołują. Alergia to choroba przewlekła – trwa całe życie i rzadko udaje się skutecznie leczyć, ale jej objawy można opanować m.in. za pomocą leków antyhistaminowych czy przeciwzapalnych środków ze kortykosteroidami.

U niektórych osób może jednak sprawdzić się immunoterapia. Polega ona na stopniowym zwiększaniu dawek substancji uczulającej daną osobę, co czyni układ odpornościowy mniej wrażliwym na jej obecność. Prawdopodobniej dzieje się to dzięki wytworzeniu przeciwciał blokujących rozwój objawów alergii w sytuacji, gdy alergen pojawi się w przyszłości.

Bycie alergikiem miewa jednak pewne zalety. Ponieważ występowanie objawów alergii wiąże się z nadmierną aktywacją układu odpornościowego, osoby z uczuleniami rzadziej chorują na niektóre nowotwory, a także mogą lżej przechodzić infekcje wirusowe.

Te pojęcia są niezmiernie często ze sobą mylone. Gdy jednak ktoś wykazuje objawy alergii, jest to reakcja spowodowana działaniem układu odpornościowego i zazwyczaj związana z działaniem przeciwciała o nazwie Immunoglobulina E (IgE).

Podczas takiej reakcji IgE-zależnej przeciwciało to wiąże się z receptorami na specyficznych komórkach odpornościowych, w tym komórek tucznych i bazofili. Produkują one histaminę i inne związku, które wywołują gwałtowne pojawienie się objawów alergii.

Nietolerancje pokarmowe natomiast nie są bezpośrednio związane z układem immunologicznym, a ich symptomy pojawiają się po dłuższym czasie niż przy alergii. Nie są one też tak zagrażające życiu, jak bywają nieraz alergie pokarmowe. Wynikają bowiem z zaburzeń trawienia pewnych składników. Warto przy tym wiedzieć, że dotykają nawet co 5. osobę w społeczeństwie i najczęściej dotyczą składników produktów takich jak laktoza w mleku, gluten w zbożach takich jak pszenica, konserwanty i barwniki do żywności, siarczyny w suszonych owocach czy winie, fruktoza (cukier owocowy), salicylany czy kofeina.

Na szczęście nie zawsze jest to prawdą, bo niektóre alergie mogą mijać wraz z wiekiem, ew. ich nasilenie może ulegać zmniejszeniu. Wpływ na to ma nie tylko kondycja organizmu, ale też rodzaj substancji, jaka wywołuje reakcję uczuleniową.

Chociaż dzieci często „wyrastają” z alergii na mleko, jaja, soję i pszenicę, uczulenie na orzeszki ziemne, orzechy z drzew, ryby i skorupiaki zwykle utrzymuje się przez całe życie.

Wymieniona tu alergia na pszenicę nie jest przy tym tożsama z nietolerancją glutenu i celiakią. Reakcję odpornościową również wywołują glutenowe białka tego zboża, jednak jej mechanizm jest inny niż reakcja nietolerancji, a możliwe konsekwencje bywają dużo cięższe.

Chociaż alergie na fistaszki jest częste i może mieć niebezpieczne konsekwencje, nie istnieje system, który umożliwiałby ocenę możliwej reakcji immunologicznej. Choć za większość przypadków alergii odpowiadają produkty takie jak orzechy, skorupiaki i jaja, reakcję uczuleniową może wywołać praktycznie każdy produkt. Jej nasilenie zależy od funkcjonowania układu odpornościowego danej osoby.

U niektórych osób zjedzenie kilku sztuk orzeszków ziemnych może wywołać łagodne objawy, np. wysypkę na czole, a u innych – prowadzić do rozwoju reakcji anafilaktycznej.

W jaki sposób rozpoznać symptomy reakcji anafilaktycznej? Na konieczność szybkiego działania, najlepiej wezwania pomocy medycznej, wskazują zwłaszcza:

• wysypka, świąd, zaczerwienienie skóry,
• problemy z oddychaniem,
• świst wydechowy,
• opuchlizna okolic jamy ustnej i gardła,
• niskie ciśnienie krwi,
• zawroty głowy i omdlenia,
• utrata przytomności.

Rozpoznanie tych objawów, które zazwyczaj rozwijają się w bardzo krótkim czasie, bo w ciągu minut lub godzin od ekspozycji na alergen, jest krytyczne dla ratowania życia osoby.

Nie jest to prawdą, ponieważ alergie na zwierzęta nie są wywoływane przez ich sierść, tylko inne czynniki, takie jak martwy naskórek, ślina czy mocz. Oprócz tego w futrze zwierzaka gromadzą się pyłki roślin, kurz, zarodniki pleśni i inne alergeny.

Choć dla niektórych osób pewne rasy lub konkretne psy mogą rzadziej działać alergizująco, nie ma tu żadnych reguł. Ważne jest natomiast utrzymywanie pupila w czystości, by nie stanowił chodzącego „zbiornika” uczulających substancji.

Popularna teoria mówi o tym, że spędzając czas z pupilem, osoba z alergią na to zwierzę będzie stopniowo doświadczać zmniejszającej się liczby i nasilenia objawów. Tak jednak nie jest. W rzeczywistości niektórzy właściciele zwierzaków z czasem się na nie uczulają.

Gdy układ odpornościowy zostanie już uwrażliwiony na dany alergen, pozostaje się uczulonym na niego w przypadku narażenia na kontakt z dużą jego ilością. Nie ma tutaj mowy o odwrażliwieniu, do którego dochodzi wskutek immunoterapii – takie leczenie działa tylko pod kontrolą alergologa, gdzie dawki problematycznych substancji są odpowiednio dobrane i zwiększane.

Prawdą jest jednak to, że wczesne wprowadzenie zwierzaka do domu może zmniejszyć prawdopodobieństwo rozwoju alergii w życiu dziecka – jest to jednak zupełnie inna sytuacja.

Dla wielu osób uczulenie nie jest na szczęście zagrożeniem życia, tylko codzienną niedogodnością i źródłem pewnych ograniczeń. Niektórzy mogą jednak doświadczyć najcięższej formy alergii, jaką jest wstrząs anafilaktyczny. Ta nadmierna reakcja układu odpornościowego najczęściej dotyczy skóry i układu oddechowego.

Podczas tej reakcji w organizmie wydzielane są duże ilości histaminy, która wywołuje reakcje zapalne. Oprócz problemów z oddychaniem mogą to być również kolki i ból brzucha, biegunka, niepokój, a opuchlizna oprócz twarzy i szyi może dotyczyć też stóp, dłoni, a czasem też genitaliów.

Oprócz wstrząsu anafilaktycznego zagrożeniem życia i zdrowia pacjenta są epizody związane z alergią na jady owadów, uczuleniem na niektóre pokarmy i ciężką astmą alergiczną.