Krew z nosa u dziecka, osoby dorosłej, w ciąży – przyczyny i zasady postępowania. Jak zatamować krwotok z nosa?

Krwawienie z nosa to objaw związany z faktem, że jego wnętrze cechuje się bogatym unaczynieniem. Taka budowa sprawia, że może on spełniać swoje podstawowe funkcje, do których należą m.in. oczyszczenie, ocieplanie i nawilżanie wdychanego powietrza. Dzięki temu śluzówka nosa stanowi naturalną barierę chroniącą przed drobnoustrojami i zanieczyszczeniami powietrza.

Zobacz także: Odczuwasz suchość i dyskomfort w nosie? To może być syndrom suchego nosa

Z dużą liczbą naczyń krwionośnych wiąże się jednak podatność nosa na krwawienie. W przeszło 90 proc. przypadków występuje krwotok z tzw. splotu Kiesselbacha, tj. przednie krwawienia z nosa. Wynika to z wysokiego narażenia tego rejonu jamy nosowej na urazy oraz wysychanie. Sporadycznie może również występować krwawienie w okolicach splotu Woodruffa, umiejscowionego w tylnej części bocznej ściany jamy nosowej.

Należy pamiętać, że krwotoki z nosa występują ze zwiększoną częstotliwością w okresie zimowym, czemu sprzyja niska wilgotność powietrza i sezon na infekcje.

Typowym objawem są również krwawienia z nosa w ciąży, co ma zwykle związek ze zmianami hormonalnymi w organizmie ciężarnej kobiety. Wynika m.in. ze zwiększenia objętości krwi i osłabieniem ścian naczyń krwionośnych w nosie, natomiast rzadziej ma związek z podniesionym ciśnieniem krwi.

Czytaj też: Co robić, gdy dziecko ma krwotok z nosa? Tego nie rób, bo zaszkodzisz zamiast pomóc

Krwotok z nosa zwykle ma delikatny przebieg i u większości pacjentów znika samoistnie po krótkim czasie. Nie jest więc wymagana wizyta u lekarza ani specjalistyczne leczenie. Tego objawu nie należy jednak bagatelizować, ponieważ jego częstsze występowanie może wynikać z groźnych stanów organizmu czy choroby.

Krwawienie z nosa mogą być oznaką nieprawidłowości w obrębie nosa, złych nawyków, ale też chorób. Wśród jego przyczyn wyróżnia się czynniki miejscowe oraz ogólne.

Do przyczyn miejscowych występowania krwawień z nosa zalicza się zwłaszcza:

• stany zapalne górnych dróg oddechowych, np. przeziębienie, grypa, alergiczny nieżyt nosa,
• stany zapalne zatok przynosowych,
• urazy, zwykle powstałe na skutek umieszczania palców w nosie (dłubania w nosie), uderzenia, wdychania drażniących lub toksycznych substancji, a także zabiegu operacyjnego,
• wysychanie błony śluzowej nosa, wywołane najczęściej przebywaniem w suchych, mocno ogrzewanych lub klimatyzowanych pomieszczeniach,
• nadużywanie kropli do nosa,
• zanikowy nieżyt błony śluzowej nosa,
• złamanie nosa,
• skrzywienie przegrody nosa,
• perforacja przegrody nosa,
• ubytki zlokalizowane w przegrodzie nosowej,
• obecność ciała obcego w jamie nosowej,
• polipy w nosie,
• guzy nosa,
• guzy zatok przynosowych,
• malformacje naczyniowe,
• ziarniniakowatość Wegenera,
• nowotwory nosogardła, zatok oraz nosa,
• kiła,
• gruźlica,
• donosowe przyjmowanie środków psychoaktywnych.

Natomiast do przyczyn ogólnych występowania krwotoków z nosa należą zwłaszcza:

• stosowanie leków zwłaszcza przeciwzakrzepowych, w tym heparyny,
• zażywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, w tym aspiryny,
• przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SRRI),
• zaburzenia krzepnięcia (nabyte i wrodzone),
• przegrzanie organizmu – np. na skutek upałów,
• niedokrwistość,
• hemofilia,
• małopłytkowość,
• mocznica,
• nadciśnienie tętnicze,
• miażdżyca,
• przewlekła niewydolność krążenia,
• niewydolność wątroby,
• schorzenia o podłożu zakaźnym, m.in. odra, mononukleoza zakaźna,
• zaburzenia oraz zmiany hormonalne, np. w ciąży,
• choroby nowotworowe, zwłaszcza białaczka
• niedobór witaminy C – choć obecnie nie powinien się już zdarzać, może mieć miejsce u osób odżywiający się przetworzonymi produktami, w których dietach nie występują świeże owoce i warzywa.

Jeżeli krwawienia z nosa zdarzają się okresowo i trwają po kilka dni lub dłużej, mogą być sygnałem ostrzegawczym o anemii. Objawy towarzyszące to częste zmęczenie i brak tchu.

Krew kapiąca z nosa może być również skutkiem ubocznym stosowania niektórych rodzajów alternatywnych terapii medycznych, w ramach których przyjmowane są znaczne ilości produktów o działaniu rozrzedzającym krew, np. czosnku, preparatów z żeń-szeniem lub wyciągiem z miłorzębu japońskiego.

Krwotok z nosa u dziecka zwykle jest wywołany podrażnieniem delikatnej u tak młodego człowieka śluzówki nosa. W takim przypadku nie ma związku z jakąkolwiek poważną chorobą i nie powinien wywoływać niepokoju u rodziców.

Krwawienie z nosa powinno zostać jak najszybciej zatrzymane. Większość krwotoków mija samoistnie na skutek uciskania skrzydełek nosa. Należy delikatnie ścisnąć je razem za pomocą palca wskazującego i kciuka i trzymać tak do 20 minut. Jeżeli po takim czasie nieustającego ucisku skrzydełek krwawienie nie ustało, konieczna jest pomoc medyczna celem profesjonalnego zatamowania krwotoku.

W przypadku wystąpienia krwotoku z nosa osobę tę należy uspokoić i polecić jej, by usiadła i pochyliła głowę do przodu. Pierwsza pomoc powinna być skoncentrowana na tym, aby chory odzyskał drożność oddechową i mógł swobodnie oddychać przez nos – w tym celu zasadne jest wydmuchanie nosa z krwi.

Pacjenta należy zachęcać do tego, by nie połykał spływającą do gardła krew, lecz pamiętał o jej wypluwaniu. Na grzbiet nosa i kark można zastosować zimne okłady, co pomoże obkurczyć naczynia krwionośne i zmniejszyć dopływ krwi.

W przypadku uporczywego, nieustępującego krwawienia z nosa należy umieścić w jamie nosowej niedużą ilość waty, nasączonej kroplami lub aerozolem o działaniu obkurczającym błonę śluzową. Są to preparaty powszechnie stosowane na katar, które można otrzymać bez recepty.

Kiedy krwawienie z nosa zostanie już zatamowane, kolejnym krokiem jest przepłukanie i nawilżenie błony śluzowej. W tym celu można zastosować sól fizjologiczną lub wodę morską. Taki zabieg pozwoli zniwelować ryzyko nawrotu krwawienia.

Krwawienie z nosa to przypadłość, w której leczeniu specjalizuje się zwłaszcza laryngolog. Wizyta w pierwszej kolejności skupia się na przeprowadzeniu dokładnego wywiadu z pacjentem. W jego trakcie mogą zostać zadane pytania dotyczące częstotliwości występowanie krwotoków z nosa, ich nasilenia oraz ilości krwi, która wydostaje się z nosa podczas pojedynczego epizodu. Lekarz zapyta również o dotychczasową historię chorób, a także przyjmowane do tej pory leki.

W następnej kolejności specjalista dokona próby zlokalizowania miejsca krwotoku, co może wymagać oczyszczenia jamy nosowej z nagromadzonej krwi. Aby dokładniej obejrzeć miejsce krwawienia, może posłużyć się endoskopem. Lekarz może też dokonać pomiaru ciśnienia tętniczego i zlecić przeprowadzenie dodatkowych badań, takich jak morfologia krwi, badanie krzepliwości krwi i szereg badań biochemicznych.

Jeżeli dany przypadek tego wymaga, lekarz może również podjąć decyzję o wykonaniu specjalistycznych badań, takich jak tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny. Jeśli wykryta przyczyna krwawienia z nosa ma związek z chorobą przewlekłą, zasadne jest skierowanie pacjenta do lekarza określonej specjalizacji.

Obfite lub częste krwawienia z nosa wymagają specjalistycznej konsultacji, w pierwszej kolejności najlepiej z lekarzem laryngologiem.

W leczeniu krwotoków zastosowanie znajdują przede wszystkim:

• leki obkurczające naczynia krwionośne,
• leki uszczelniające naczynia krwionośne, np. rutyny,
• leki hormonalne,
• miejscowe środki regenerujące i nawilżające błonę śluzową nosa, zwłaszcza maści i żele,
• leki znieczulające błonę śluzową,
• założenie tamponady przedniej – umieszczenie w jamie nosowej setonu gazowego,
• założenie tamponady tylnej – umieszczenie w nosogardle cewnika z balonem lub tamponu,
• miejscowe założenie środka hemostatycznego,
• kauteryzacja chemiczna (przyżeganie) azotanem srebra,
• koagulacja elektryczna,
• operacja przegrody nosa.

Jeżeli krew z nosa nie przestaje lecieć po 20 minutach uciskania jego skrzydełek, konieczna jest wizyta na pogotowiu. Jeżeli takie wizyty zaczynają zdarzać się regularnie, na jak najszybszą wizytę u lekarza najlepiej staw się z wynikami już wykonanych badań krzepliwości krwi.

ZOBACZ: Kiedy trzeba wykonać zabieg korekcji krzywej przegrody nosowej? Ekspert: dr n. med. Michał Michalik, otolaryngolog, chirurg głowy i szyi