Jak suplementować potas? Niedobór powoduje m.in. skurcze w nogach i wysokie ciśnienie, ale tabletki trzeba brać odpowiedzialnie

Potas to pierwiastek będący elektrolitem, który jest niezbędny dla prawidłowej pracy (skurczów) mięśni, przesyłania sygnałów nerwowych, regulacji tętna i ciśnienia krwi, a także dostarczania składników odżywczych do komórek i usuwania z nich zbędnych produktów przemiany materii.

Zapotrzebowanie na potas jest indywidualne i zależne od jego strat w organizmie, które są związane m.in. ze stosowaną dietą i ogólnie stylem życia. Nasilonej utracie tego pierwiastka sprzyja zwłaszcza zbyt wysokie spożycie soli, kwasotwórcze menu, picie alkoholu czy intensywna aktywność fizyczna.

Często spożywamy też za mało potasu z dietą – przeciętnie dawki to 782-3910 mg dziennie, podczas gdy dzienna dawka to ok. 3500 mg. Niestety, niedobór potasu może długo pozostawać niezauważony. Gdy do nich dojdzie, w szybkim uzupełnieniem tego pierwiastka pomoże suplement diety. Jest on polecany zwłaszcza w przypadku seniorów i wielu osób z przewlekłymi problemami zdrowotnymi.

W aptekach i sklepach z suplementami diety dostępne są nie tylko potas w tabletkach, ale także w kapsułkach, proszku i syropie. Zawierają one kilka podstawowych związków potasu, w których ilość i przyswajalność tego pierwiastka mogą znacznie się różnić.

Dostępne są m.in:

• chlorek potasu,

• cytrynian potasu,

• fosforan potasu,

• asparaginian potasu,

• dwuwęglan potasu,

• glukonian potasu.

Wszystkie te formy potasu mają swoje zalety i wady. Postacią pierwszego wyboru jest chlorek potasu, choć ze względu na dobrą przyswajalność popularny jest też m.in. cytrynian potasu.

Potas jest dostępny jako suplement diety albo lek. Polecane są zwłaszcza kapsułki, które zawierają mikropeletki z potasem. Ta postać leku lepiej się rozpuszcza, pozwalając przy tym na przedłużone i kontrolowane uwalnianie potasu. Dzięki temu pomaga zapobiegać przywieraniu suplementu do błony żołądka, które zwiększa ryzyko owrzodzeń w porównaniu z tabletkami o przedłużonym działaniu. W przypadku problemów z przełykaniem można wybrać proszek do rozpuszczania w wodzie albo syrop, choć wadą płynu może być smak.

Kupując preparat, warto zwrócić na cały jego skład i wybrać taki, który nie zawiera niepotrzebnych dodatków, m.in. sztucznych barwników i aromatów, emulgatorów czy wypełniaczy.

Zapotrzebowanie na potas u osoby dorosłej wynosi ok. 3,5 g dziennie, a jego stężenie w surowicy powinno wynosić 3,5-5,2 mmol/l.

Zawartość potasu w tabletce lub kapsułce z chlorkiem to zwykle 52-320 mg, a w przypadku glukonianu – 50-80 mg. W wielu suplementach potasu, w tym preparatach multiwitaminowych, dawka potasu wynosi ok. 99 mg w zalecanej dziennej porcji, ponieważ większe dawki powiązano z powstawaniem niewielkich zmian patologicznych w jelitach. Natomiast w lekach dawka to nawet 500-750 mg potasu.

Dostępne dawki potasu stanowią zwykle jedynie ułamek zalecanego spożycia. Większość powinna zawierać zdrowa, zbilansowana dieta. Jego źródłem są nieprzetworzone produkty roślinne, zwłaszcza owoce i warzywa.

Niedobór potasu w organizmie przyczynia się do obniżenia jego stężenia we krwi poniżej, czyli hipokaliemii.

Do takiej sytuacji dochodzi w sytuacji, gdy spożycie potasu przez dłuższy czas jest zbyt małe w stosunku do strat, np. na skutek kwasotwórczej lub moczopędnej diety, biegunki, wymiotów, potliwości, przy dializach lub stosowaniu niektórych leków. Sprzyjają temu również czynniki ryzyka rozwoju hipokaliemii oraz upośledzone wchłanianie potasu w związku z zaburzeniami pracy żołądka i chorobami jelit.

Objawy niedoboru potasu to m.in. zmęczenie, osłabienie i skurcze mięśni, zaparcia, złe samopoczucie. Przy poważniejszych brakach mogą rozwinąć się częstomocz, kołatanie serca, paraliż mięśni, mrowienie, problemy z oddychaniem, niedociśnienie, nietolerancja glukozy, a w przypadku osób z chorobami nerek również encefalopatia mózgu, czyli jego uszkodzenie.

Do hipokaliemia dochodzi u co 5. pacjenta w szpitalu, co zazwyczaj dzieje się bez objawów i zaburzając rytm serca zwiększa ryzyko nagłego zgonu.

Suplementacja potasu może być korzystna zwłaszcza w przypadku osób w starszym wieku oraz tych, którzy powinny ograniczać spożycie soli, a także przy nadciśnieniu, przewlekłej niewydolności lub zaburzeniacmi rytmu serca, w stanie po wylewie, osteoporoza, kamieniach nerkowych czy cukrzycy.

Sięganie po preparaty z potasem w takich sytuacjach jest jednak zalecane tylko w przypadku stwierdzenia jego niedoborów oraz za zgodą lekarza.

Potas warto przyjmować z posiłkami (o dowolnej porze), a nie powinno się łączyć go z suplementami zawierającymi wapń, ponieważ prowadzi do ograniczenia wchłaniania obu składników. Drugim takim związkiem jest witamina B12 – potas osłabia jej przyswajanie w organizmie.

Suplementacja diety potasem, zwłaszcza dużymi dawkami, wymaga konsultacji z lekarzem oraz kontroli poziomu potasu we krwi w przypadku przyjmowania określonych farmaceutyków.

Generalnie potasu nie powinno się łączyć z lekami stosowanymi przy nadciśnieniu tętniczym i niewydolności serca takimi, jak inhibitory ACE (np. enalapryl), antagoniści receptora angiotensyny II (inaczej sartany) czy antagoniści wapnia, inaczej blokery kanału wapniowego (np. werapamil, diltiazem).

Na liście interakcji są też leki moczopędne (np. furosemid czy hydrochlorotiazyd), w tym oszczędzające potas (np. spironolakton), leki przeczyszczające takie, jak sole magnezu czy niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ, m.in. ibuprofen, diklofenak, naproksen).

Należy pamiętać, że w przypadku niektórych z tych środków konieczna jest suplementacja potasu. Kwestię tę trzeba omówić z lekarzem przepisującym farmaceutyk, warto też sprawdzić informacje zawarte w ulotce.

Suplementacja diety potasem może powodować skutki uboczne takie, jak biegunka, nudności, wymioty, dyskomfort lub ból żołądka, wzdęcia i gazy, a rzadziej są to owrzodzenia śluzówki żołądka czy jelit. Umiarkowane dawki (do 1755 mg dziennie) są jednak bezpieczne i nie zwiększają zagrożenia nadmiarem potasu we krwi, czyli hiperkaliemią, czy pogorszeniu funkcji sprawnych nerek.

Ciężkie działania niepożądane potasu związane są najczęściej z nadmiernymi dawkami potasu i upośledzonym funkcjonowaniem nerek czy przyjmowaniem wymienionych wyżej leków. To już dużo poważniejsze objawy, m.in.:

• dezorientacja,

• zimna i blada lub szara skóra,

• ból brzucha i bulgotanie w jelitach,

• czarny stolec,

• drętwienie i mrowienie w rekach, nogach albo ustach,

• niewyjaśniony niepokój,

• nietypowe zmęczenie albo osłabienie,

• ciężkość lub osłabienie nóg.

Na takie działania niepożądane narażone są osoby przyjmujące wymienione wcześniej leki, które wpływają na poziom potasu w organizmie.

Źródła:

• Potas i magnez – sztuka suplementacji Medycyna po Dyplomie

• Potassium: How Much Do You Need and When to Supplement? Verywell Health