Rak jelita grubego a dieta roślinna. Spożywanie produktów pochodzenia roślinnego zmniejsza ryzyko rozwoju nowotworów, zwłaszcza u mężczyzn

Rak jelita grubego dotyczy najczęściej osób po 65. roku życia, jednak coraz częściej rozpoznaje się go u młodszych pacjentów. Szansa na 5-letnie przeżycie od zdiagnozowania zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby w momencie wykrycia zmian. Szacuje się, że zdiagnozowanie nowotworu w 1 stopniu daje niemal 50 proc. szanse na całkowite wyleczenie i życie w zdrowiu, natomiast w 2 stopniu – 40 proc., z kolei w momencie pojawienia się przerzutów do węzłów chłonnych lub okolicznych tkanek (3 i 4 stopień) szanse te znacznie maleją i wynoszą tylko 25-30 proc.

Aby uchronić się przed nowotworem, ważne jest prowadzenie również odpowiedniej profilaktyki zdrowotnej, która powinna opierać się na regularnym wykonywaniu badania kolonoskopii, uprawianiu umiarkowanej aktywności fizycznej, a także stosowaniu zbilansowanej diety bogatej w błonnik pokarmowy.

Dowiedz się więcej: Po czym poznać, że jelita chorują? Dolegliwości, które powinny zaniepokoić

By sprawdzić wpływ diety roślinnej z ograniczeniem produktów zwierzęcych na ryzyko rozwoju złośliwego nowotworu jelita grubego, naukowcy postanowili przeanalizować sposób żywienia ponad 137 tys. osób w wieku 45-72 lata. Każdego uczestnika obserwowano średnio przez 19 lat.

Podczas trwania analizy uczestnicy wypełnili autorską ankietę żywieniową, w której musieli zgłosić, jak często przez ostatni rok spożywali blisko 180 różnych produktów spożywczych – głównie pochodzenia roślinnego. Następnie na podstawie odpowiedzi eksperci oszacowali średnie dzienne spożycie energii i składników odżywczych oraz pogrupowali osoby do 3 różnych grup pod względem wskaźnika spożywania produktów roślinnych:

• ogólne,
• zdrowe,
• niezdrowe.

Po przeanalizowaniu danych zaobserwowano, że osoby spożywające znaczne ilości produktów roślinnych (należące do grupy zdrowych) wykazywały mniejsze ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Ta zależność widoczna była szczególnie wśród mężczyzn.

– Jedzenie dobrze zbilansowanej diety może pomóc w utrzymaniu zdrowej wagi, co zmniejsza ryzyko zachorowania na raka. Rzucenie palenia, ograniczenie spożycia alkoholu i zachowanie bezpieczeństwa podczas przebywania na słońcu to inne ważne sposoby na zmniejszenie ryzyka zachorowania na rożne nowotwory – skomentowała Beth Vincent, główny autor badania.

Rak jelita grubego to poważna choroba, która długo nie daje objawów, a pierwsze widoczne symptomy pojawiają się w momencie zaawansowania choroby. Podstawowym elementem chroniącym przed tym typem nowotworu jest spożywanie zbilansowanej diety z dużą ilością błonnika pokarmowego i ograniczeniem mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego.

Jak pokazały wyniki najnowszych badań, wysokie spożycie zdrowych produktów pochodzenia roślinnego, a ograniczenie żywności zaliczanej do mniej zdrowej może znacząco chronić przed rozwojem raka jelita grubego.

Naukowcy do zdrowej żywności pochodzenia roślinnego zaliczyli:

• owoce,
• warzywa,
• pełnoziarniste produkty zbożowe,
• orzechy,
• oleje roślinne,
• rośliny strączkowe,
• herbatę,
• kawę.

Natomiast wśród mniej zdrowych, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju raka eksperci wymienili soki owocowe, ziemniaki, produkty słodzone i produkty z oczyszczonych ziaren, czyli tzw. białej mąki.

Wyniki badań dowodzą, że spożywanie produktów roślinnych może wspierać zdrowie organizmu, a nawet chronić przed rozwojem wielu chorób. Eksperci zaznaczają jednak, że istnieje potrzeba dalszych badań, które pozwoliłyby lepiej zrozumieć uzyskane zależności. Dodatkowo ograniczeniem badania było to, że wszystkie produkty pochodzenia zwierzęcego w tej analizie zostały zaliczone do żywności niezdrowej, co nie jest prawdą, ponieważ np. tłuste ryby morskie są znakomitym źródłem kwasów omega-3, które wykazują działanie przeciwnowotworowe.

W prewencji i szybkim wykryciu raka jelita grubego ważne jest regularne wykonywanie kolonoskopii. Zaleca się, aby każda osoba po ukończeniu 50. roku życia wykonywała minimum raz na 10 lat takie badanie. Natomiast u osób z predyspozycjami genetycznymi lub wykrytymi polipami zaleca się wykonywanie kolonoskopii raz na 2 lata. Taka diagnostyka jest obecnie bezpłatna dla osób w wieku 55-64 lata.

Zobacz: Krajowa Sieć Onkologiczna od kwietnia 2023 r. Pacjenci z nowotworami będą leczeni szybciej i pod opieką koordynatora. Co jeszcze się zmieni?

Dodatkowo istnieje również pewna grupa produktów, których częste spożycie może zwiększać ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Wśród takich produktów można wymienić:

• czerwone mięso – spożycie już 50 g dziennie zwiększa ryzyko raka o 18 proc., natomiast jedzenie 100 g zwiększa o 30 proc.,
• alkohol – jedno piwo dziennie to wzrost ryzyka rozwoju nowotworu o 10 proc., natomiast 2,5 puszki dziennie to wzrost ryzyka aż o 52 proc.,
• cukier i produkty słodzone – zwiększają one ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, która powoduje wzrost ryzyka rozwoju raka jelita grubego aż o 40 proc.,
• produkty obfitujące w kwasy tłuszczowe trans, czyli margaryny twarde, śmietana, słodka śmietanka i kremy do smarowania pieczywa,
• produkty wysokoprzetworzone i pozbawione błonnika pokarmowego – już 25 g błonnika dziennie wiąże się z 40 proc. obniżeniem ryzyka rozwoju tego nowotworu,
• produkty zepsute i po terminie ważności – zawierają toksyny, które mogą przyspieszyć namnażanie się komórek nowotworowych.

Źródło: New evidence links healthy plant-based diets with lower colorectal cancer risk Medical News Today