Krajowa Sieć Onkologiczna od kwietnia 2023 r. Pacjenci z nowotworami będą leczeni szybciej i pod opieką koordynatora. Co jeszcze się zmieni?

Krajowa Sieć Onkologiczna (KSO) to rozwiązanie, które ma usprawnić opiekę zdrowotną nad pacjentami chorymi na nowotwory w Polsce. Utworzą ją szpitale, które spełnią kryteria kwalifikacyjne.

Zapowiadany w sierpniu 2022 r. projekt dotyczącej ustawy KSO został przyjęty przez Radę Ministrów 3 stycznia 2023 r., a ustawa została uchwalona przez Sejm 26 stycznia i trafiła do Senatu. Wprowadzenie KSO przewidywane jest na pierwszy kwartał tego roku, a jako termin jego rozpoczęcia podawana jest data 1 kwietnia 2023 r.

Zobacz: Diagnoza: rak. Gdzie szukać pomocy? Skorzystaj z tych wydarzeń i możliwości, aby lepiej poradzić sobie z nowotworem.

Nowy model zarządzania opieką onkologiczną ma na celu zwiększenie skuteczności leczenia pacjentów z chorobami nowotworowymi, które należą do najczęstszych przyczyn śmiertelności w naszym kraju. Co roku przybywa około 18 tysięcy takich osób, a według danych GUS liczba ta rośnie, podobnie jak liczba zgonów u pacjentów z rakiem. Jest to związane nie tylko ze starzeniem się polskiego społeczeństwa i narażenia na czynniki związane ze współczesnym stylem życia.

Niestety, z powodu pandemii w kraju zmniejsza się terminowość wizyt onkologicznych, która jest określona w przepisach dotyczących kart Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego (DILO). Z raportu NFZ wynika, że w 2022 roku dla diagnostyki wstępnej wyniosła tylko 66 proc., spadając o 9 punktów procentowych względem 2020 r. Natomiast terminowość diagnostyki pogłębionej zmalała do 72 procent (spadek o 4 punkty proc.). Względem 2019 roku spadki te wynoszą aż 15-20 procent. Sytuacja jest poważna, bo w głównych województwach, w których prowadzono pilotaż KSO, w wymaganych terminach przyjmowana jest na wizyty tylko połowa chorych.

Czytaj również: Do tego lekarza już bez skierowania. Nowe zasady w świadczeniach na NFZ

Rozwiązaniem tych problemów jest właśnie Krajowa Sieć Onkologiczna, która umożliwi standaryzację i koordynację wysokospecjalistycznych procedur, a także monitorowaniu ich jakości. Skuteczność tych rozwiązań potwierdzają wyniki pilotażu prowadzonego od 2019 r.

Wprowadzenie rozwiązań KSO poprzedza program pilotażowy, czyli realizacja projektu wstępnego, który w ubiegłym roku został przedłużony do 31 marca 2023 r., czyli wciąż trwa. Biorą w nim udział cztery województwa – dolnośląskie i świętokrzyskie, do których dołączyły nieco później także woj. podlaskie oraz pomorskie. Wzięło w nim udział ponad 27 tysięcy chorych z nowotworami płuca, jelita grubego, piersi, jajnika oraz prostaty. W wyniku jego wprowadzenia w regionach tych wzrosła liczba kart DILO wydawanych pacjentom.

Karta diagnostyki i leczenia onkologicznego (tzw. zielona karta DILO) to przy tym wprowadzony począwszy od 2015 r. tzw. pakiet onkologiczny. Ułatwia on osobom z podejrzeniem nowotworu oraz nowozdiagnozowanym pacjentom z rakiem rozpoczęcie i usystematyzowanie procesu diagnozy i leczenia. Pełni przy tym rolę priorytetowego skierowania, umożliwiającego ominięcie zwykłych kolejek do lekarzy i uprawniająca do szybszej diagnostyki leczenia w ramach tzw. szybkiej terapii onkologicznej. Jest ona realizowana w ośrodkach, które podpisały kontrakt z NFZ na pakiet onkologiczny.

Czytaj: Innowacyjne terapie, wczesne wykrywanie chorób i kształcenie lekarzy – to tylko kilka z kluczowych tematów I Forum Ochrony Zdrowia w Wąsowie

Względem roku 2018, w 2022 r. w województwach objętych pilotażem odnotowano odnośnie liczby wydanych kart DILO:

• dolnośląskie – wzrost o 69 procent,
• świętokrzyskie – wzrost o niemal 18 procent,
• podlaskie – wzrost o przeszło 73 procent,
• pomorskie – wzrost o prawie 49 procent.

Dla porównania dane dla całego kraju, dostępne według raportu NFZ z 2 stycznia 2023 r. dla lat 2020-2022, nie są imponujące. Od 2021 roku liczba tych kart zwiększyła się w sumie tylko o 10 procent (a względem 2020 r. – o 37 procent). W 2022 r. wystawiono 326 612 kart DILO.

W roku tym liczba kart wydawanych w POZ wzrosła tylko o 1 punkt procentowy względem 2021 r. (i 3 p.p. względem 2020 r.), w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej zmalała (odpowiednio o 1 i 5 p.p.), natomiast w leczeniu szpitalnym nie było zmian względem 2021 r., a w porównaniu z 2020 r. odnotowano wzrost tylko o 2 p.p.

Według ustawy o Krajowej Sieci Onkologicznej opiekę onkologiczną otrzyma każdy potrzebujący pacjent niezależnie od miejsca jego zamieszkania. Zostanie ona oparta o jednakowe standardy diagnostyczne i terapeutyczne. Ma zapewnić zwiększenie wykrywalności nowotworów na wczesnym etapie ich rozwoju i odpowiednio szybkie leczenie.

Sprawdź: Te sygnały ostrzegawcze mogą świadczyć o rozwoju kobiecego nowotworu.

Poszczególne etapy leczenia choroby nowotworowej będą przebiegać przy współpracy specjalistów z różnych dziedzin medycyny pod opieką koordynatora. Obowiązek jego wyznaczenia mają wszystkie podmioty wchodzące w skład KSO. Są to: Specjalistyczne Ośrodki Leczenia Onkologicznego I, II i III poziomu wraz z Centrami Kompetencji i Ośrodkami Satelitarnymi oraz Ośrodkami Kooperacyjnymi.

W ten sposób stworzona zostanie struktura organizacyjna umożliwiająca realizowanie najbardziej skomplikowanych świadczeń medycznych na poziomie wysokospecjalistycznym. Świadczenia złożone będą odbywać się na poziomie specjalistycznym, a te najprostsze – na podstawowym. Kwalifikację do tych poziomów zapewnią obiektywne kryteria.

Przystąpienie podmiotów leczniczych do KSO będzie przy tym niezbędne do tego, by mogły zapewnić pacjentom onkologiczną w ramach umowy z NFZ. Wyjątek będą stanowić chorzy z nowotworami krwi, osoby niepełnoletnie i wymagające świadczeń po przyjęciu w trybie nagłym.

Projekt Krajowej Sieci Onkologicznej ustanawia także powstanie specjalnej krajowej infolinii dla pacjentów onkologicznych. Jej działanie nie będzie ograniczało się jedynie do udzielania informacji na temat możliwości uzyskania świadczeń opieki onkologicznej i jej organizacji.

Przez infolinię będzie można także zapisać się na pierwszorazowe świadczenie opieki zdrowotnej, przy czym rozwiązanie zostanie wprowadzone w ciągu dwunastu miesięcy od ogłoszenia ustawy o KSO.

Ulepszanie i korektę całego systemu opieki onkologicznej według oczekiwań chorych umożliwi przy tym obowiązkowa, a przy tym systematyczna ocena satysfakcji pacjenta.

Zobacz też: 10 najgorzej rokujących nowotworów. Ich rozwój często przebiegają bezobjawowo, więc pierwsze sygnały łatwo jest przeoczyć.