Spis treści
Chcesz odwrócić cukrzycę? Zmień dietę
Cukrzyca to choroba cywilizacyjna, a więc taka, która wynika z rozwoju cywilizacji i jest zależna od trybu życia współczesnego człowieka. W Polsce choruje na nią już 3 mln osób, z czego 90 proc. zmaga się z cukrzycą typu 2. Badania udowadniają, że zmiana stylu życia, czyli głównie diety i aktywności fizycznej może zapobiegać rozwojowi cukrzycy typu 2 lub opóźniać, a nawet odwracać chorobę.
Najnowsze badanie naukowców sugerują, że zmiana diety może spowolnić rozwój łagodnej postaci cukrzycy typu 2, a nawet odwrócić chorobę. Dzięki temu chorzy mogliby zrezygnować z przyjmowania leków.
Węglowodany przyczyniają się do rozwoju cukrzycy typu 2
Cukrzyca typu 2 rozwija się głównie z powodu niewydolności komórek beta. Są to wyspecjalizowane komórki trzustki odpowiedzialne za produkcję i uwalnianie insuliny, hormonu, który pomaga kontrolować poziom cukru we krwi. U osób z cukrzycą komórki te przestają reagować na podwyższony poziom cukru we krwi.
Z tego powodu organizm produkuje niewystarczające ilości insuliny i nadmiar cukru nie jest usuwany z organizmu, co prowadzi do jego kumulacji i toksycznego działania. Taka sytuacja może być częściowo spowodowana nadmiernym spożyciem węglowodanów. Połączenie niewydolności komórek beta i insulinooporności powoduje rozwój i postęp cukrzycy typu 2.
Naukowcy powiązali rozwój cukrzycy typu 2 ze spożyciem zbyt dużych ilości węglowodanów. W badaniu wzięło udział 57 osób w wieku od 35 do 65 lat z „łagodną” cukrzycą typu 2. Mieli oni hemoglobinę A1c (HbA1c) mniejszą lub równą 8,0 proc. i wskaźnik masy ciała (BMI) między 25 a 50. Uczestnicy otrzymali diagnozę cukrzycy typu 2 w ciągu ostatnich 10 lat i byli leczeni dietą lub lekami, ale nie stosowali insuliny.
Pacjenci przestali stosować leki na jeden lub dwa tygodnie przed badaniem, a następnie zostali podzieleni na dwie grupy i stosowali dwie różne diety przez 12 tygodni:
dieta o obniżonej zawartości węglowodanów, zawierająca ok. 9 proc. węglowodanów i 65 proc. tłuszczu,
dieta o wyższej zawartości węglowodanów, zawierająca ok. 55 proc. węglowodanów i 20 proc. tłuszczu.
Obie diety zostały opracowane przez dietetyka i zapewniały uczestnikom odpowiednią ilość kalorii do utrzymania masy ciała. Naukowcy zbadali funkcję komórek beta i uwalnianie insuliny u uczestników na początku i na końcu 12-tygodniowego badania.
Dieta niskowęglowodanowa może zastąpić leki na cukrzycę?
Po 12 tygodniach naukowcy zaobserwowali znaczną poprawę funkcji komórek beta i uwalniania insuliny u uczestników na diecie niskowęglowodanowej w porównaniu do tych na diecie wysokowęglowodanowej. Odpowiedź komórek beta po 12 tygodniach stosowania diety niskowęglowodanowej była o 22 proc. większa w porównaniu do osób na diecie wysokowęglowodanowej oraz poprawiła wpływ insuliny na poziom glukozy we krwi o 32 proc.
– Z zastrzeżeniem, że [ograniczenie węglowodanów] może być trudne dla niektórych pacjentów, taka dieta może pozwolić pacjentom z łagodną [cukrzycą typu 2] na odstawienie leków i cieszenie się posiłkami i przekąskami, które zaspokajają ich zapotrzebowanie na energię, jednocześnie poprawiając funkcję komórek beta, czego nie można osiągnąć za pomocą leków – doszli do wniosku naukowcy.
Jednak badanie wykazało, że wrażliwość na insulinę, czyli to, jak skutecznie organizm wykorzystuje insulinę, nie zmieniła się znacząco wraz z interwencjami dietetycznymi. Poprawa działania komórek beta prawdopodobnie wynika z mniejszej ilości glukozy dostarczanej z dietą do organizmu. Dzięki temu komórki te nie są przeciążone produkcją dużych ilości insuliny i mogą pracować sprawniej.
– Dieta z ograniczeniem węglowodanów może poprawić funkcjonowanie komórek beta [wysp trzustkowych] u osób z łagodną cukrzycą typu 2 poprzez zmniejszenie obciążenia komórek beta w celu produkcji insuliny. Ta poprawa prawdopodobnie wynika z mniejszej ilości glukozy (z węglowodanów) przedostającej się do krwiobiegu, co zmniejsza zapotrzebowanie komórek beta na wydzielanie insuliny, potencjalnie odwracając część dysfunkcji komórek beta spowodowanej toksycznością glukozy – wyjaśnia dr Thomas M. Holland, lekarz-naukowiec i adiunkt w RUSH Institute for Healthy Aging, RUSH University, College of Health Sciences, który nie był zaangażowany w badanie.
Jak stosować dietę niskowęglowodanową w leczeniu cukrzycy i stanu przedcukrzycowego?
Dieta niskowęglowodanowa (low carb) może być skuteczna w odwróceniu cukrzycy typu 2, a także stanu przedcukrzycowego, jednak może ona być trudna do zastosowania, szczególnie u osób starszych. Dlatego naukowcy zalecają:
elastyczne podejście do spożycia węglowodanów – nie musisz ścisło trzymać się zaleceń dietetycznych unikać wszelkich węglowodanów. Wystarczy, że będziesz wybierać głównie produkty pełnowartościowe, nieprzetworzone lub minimalnie przetworzone bogate w błonnik i składniki odżywcze,
wprowadzanie różnorodnych produktów tak, aby jedzenie sprawiało ci przyjemność, a nie było nudnym obowiązkiem,
regularne monitorowanie poziomu cukru we krwi, szczególnie podczas dostosowywania lub zmniejszania dawek leków pod nadzorem lekarza,
konsultacje z lekarzem w celu zapewnienia odpowiedniej diety jest zgodnej z indywidualnymi potrzebami zdrowotnymi.
Aby łatwiej było utrzymać dietę niskowęglowodanową dietetyczka Sheri Gaw, certyfikowana specjalistka ds. opieki i edukacji diabetologicznej, która nie była zaangażowana w badanie poleca sięganie po produkty bogate w błonnik i ubogie w węglowodany. Błonnik pomaga spowolnić trawienie i zwiększa uczucie sytości. Ekspertka poleca takie produkty jak:
brokuły,
pieczarki,
zielone warzywa liściaste,
kalafior,
orzechy włoskie,
mielone siemię lniane,
migdały.
Przepisy na posiłki według diety niskowęglowodanowej znajdziesz w artykule: Co jeść na diecie low carb? Te dania są pyszne i proste. Zobacz przepisy na niskowęglowodanowe śniadanie, obiad i inne posiłki
Naukowcy przestrzegają też cukrzyków przed stosowaniem diety ketogenicznej, która jest jednym z rodzajów diety niskowęglowodanowej opartym na niemal całkowitej redukcji węglowodanów. Dieta keto wprowadzana jest na jakiś czas, nie zaleca się stosowania jej na stałe. W takim przypadku podczas powrotu do stałej diety może nastąpić znaczny wzrost masy ciała i jeszcze większe obciążenie komórek beta.
Dietetyczka podkreśliła, że dieta niskowęglowodanowa nie będzie odpowiednia dla każdej osoby chorującej na cukrzycę. Dlatego te osoby mogą wprowadzić inne zmiany w swoim stylu życia, które pozwolą im na kontrolowanie poziomu cukru we krwi:
– Alternatywne diety, które mogą poprawić funkcjonowanie komórek beta, obejmują dietę śródziemnomorską i MIND, które są bogate w zdrowe tłuszcze i ubogie w rafinowane węglowodany — takie jak cukier, mąka i inne [rafinowane] zboża, a także przerywany post, który może obniżyć poziom glukozy i poprawić wrażliwość na insulinę. Zmiany stylu życia, takie jak regularna aktywność fizyczna, kontrola masy ciała, uważność i redukcja stresu, również wykazały dowody na poprawę funkcjonowania komórek beta i ogólnego zdrowia metabolicznego – podkreśliła Gaw.
Źródło: Effects of a Carbohydrate-Restricted Diet on β-Cell Response in Adults With Type 2 Diabetes Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism.
