Jakie objawy powoduje grzybica ogólnoustrojowa? Przyczyny zakażenia organizmu drożdżakami Candida, sposoby leczenia i zalecana dieta

Grzybica ogólnoustrojowa to skutek nadmiernego rozwoju w organizmie drożdżaków rodzaju Candida, a zwłaszcza gatunku Candida albicans. Grzyb nazywany bielnikiem białym atakuju zarówno narządy wewnętrzne, jak i ich całe ich układy w organizmie.

Można wyróżnić przeszło 350 gatunków grzybów z rodziny Candida. Są one normalnym składnikiem flory przewodu pokarmowego zdrowego człowieka, np. grzyb Candida albicans posiada w swoim ustroju co druga osoba dorosła. Pełni on wiele funkcji potrzebnych dla zachowania zdrowia, m.in. wspomaga utylizację toksyn i resztek pokarmu powstałych w wyniku procesów przemiany materii. Do niekorzystnej sytuacji dochodzi jednak w przypadku, gdy drożdżaki zaczynają namnażać się w niekontrolowany sposób, na skutek czego dochodzi do rozwoju zakażeń.

Zobacz też: Ten grzyb jest przenoszony drogą płciową i nie reaguje na leczenie

Do najważniejszych przyczyn nadmiernego rozwoju drożdżaków zalicza się:

• nadmierne spożycie cukru z dietą,
• niedobór witamin i składników mineralnych,
• osłabienie układu odpornościowego, np. w przebiegu AIDS,
• zaburzenie mikroflory jelitowej, zwłaszcza zmniejszenie się różnorodności liczebności bakterii kwasu mlekowego,
• przewlekłe stosowanie antybiotyków, głównie u pacjentów, którzy zaniedbali zażywanie preparatów probiotycznych,
• choroby nowotworowe,
• radioterapia,
• przebyta przez pacjenta chemioterapia,
• zabiegi operacyjne,
• dializy,
• cukrzyca,
• atopowe zapalenie skóry (AZS),
• stosowanie sterydów,
• leczenie hormonalne, w tym stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych,
• zatrucia metalami ciężkimi,
• stany niedożywienia,
• przewlekły stres, gdy wydziela się sprzyjający rozwoju drożdżaków hormon kortyzol,
• nieustanne życie w pośpiechu,
• niedosypianie,
• przewlekłe zmęczenie,
• nadużywanie alkoholu,
• picie w nadmiarze kawy
• palenie papierosów,
• brak odpowiedniej higieny,
• częste korzystanie z publicznych sanitariatów.

Konieczność zwalczania grzybów z rodziny Candida następuje wyłącznie wtedy, kiedy u pacjenta zauważalne są charakterystyczne objawy kliniczne.

Sama obecność drożdżaków w organizmie nie jest wystarczającym powodem do rozpoczęcia leczenia. Objawy infekcji w przypadku grzybicy ustrojowej przybierają charakter przewlekły.

Drożdżak Candida albicans w pierwszej kolejności dokonuje ataku na jelito grube. Dochodzi wówczas do rozrostu grzybni, w wyniku czego zaczynają się rozwijać określone objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak:

• zaparcia,
• bóle brzucha,
• wzdęcia,
• nieprzyjemny zapach z ust,
• biegunki, 
• zaburzenia trawienne,
• nudności.

Chora osoba odczuwa również nasilony pociąg do słodyczy, ponieważ drożdżak Candida żywi się węglowodanami prostymi. Kiedy u pacjenta dochodzi do stanu obniżonej odporności, grzyb może przedostać się do krwiobiegu i zaatakować różne narządy w organizmie.

Grzybica może rozwinąć się m.in. w jamie pochwy, przewodzie pokarmowym, gardle, migdałkach, zatokach czy jamie ustnej. Staje się to możliwe w sprzyjających warunkach rozwojowych. Pojawiają się wówczas nieswoiste objawy, które mogą być mylnie zdiagnozowane. Pacjent może cierpieć wówczas z powodu symptomów takich jak m.in.:

• pleśniawki,
• zajady,
• nawracające aftowe zapalenie jamy ustnej,
• przewlekłe stany zapalne,
• częste przeziębienia i inne infekcje,
• przewlekłe zmęczenie,
• objawy alergiczne,
• obniżenie nastroju, 
• nieustanna senność, 
• bóle kostno-stawowe,
• schorzenia zatok,
• alergie skórne, 
• wysypki,
• niechęć do działania.

Następnie na skutek rozwoju drożdżaków powstaje coraz więcej toksyn i dochodzi do zatrucia organizmu. Grzyby mogą dotrzeć nawet do mózgu i zaatakować ośrodkowy układ nerwowy. Chory zmaga się wtedy z takimi objawami neurologicznymi, jak:

• problemy z koncentracją,
• agresja,
• koszmary nocne,
• stany lękowe i depresyjne,
• napady złości,
• bezdech senny.

W następstwie namnażania się grzybów dochodzi do zatrucia toksynami całego organizmu. W takim przypadku może dojść do zaburzenia w funkcjonowaniu wszystkich narządów. Istnieje ryzyko, że na tym etapie powstanie stan zagrażający życiu pacjenta, który jest nazywany posocznicą drożdżakową. 

Grzybica ogólnoustrojowa (wewnętrzna) może również dawać takie symptomy nieswoiste, jak na przykład:

• spadek libido,
• zaburzenia hormonalne,
• łuszczyce,
• bolesne i obfite miesiączki,
• zapalenie gruczołu krokowego,
• trądzik różowaty,
• bóle reumatyczne,
• wzrost poziomu enzymów wątrobowych,
• dna moczanowa,
• próchnica zębów,
• paradontoza,
• dolegliwości reumatyczne,
• fibromialgia,
• stwardnienie rozsiane,
• cukrzyca.

Pacjent jest w związku z tym zmuszony podjąć leczenie u wielu specjalistów i poddać się różnorodnym badaniom. Wykrycie przyczyny powyższych objawów w postaci grzybicy ogólnoustrojowej zwykle zajmuje sporo czasu.

Diagnoza grzybicy ogólnoustrojowej zawsze rozpoczyna się od przeprowadzenia szczegółowego wywiadu z pacjentem. Zadaje pytania dotyczące charakterystyki objawów, ich częstotliwości i momentu, w którym wystąpiły. Lekarz zapyta o historię chorób, przebytych zabiegów operacyjnych, stosowanych leków i stylu życia pacjenta.

Lekarz może podjąć decyzję o konieczności przeprowadzenia badań laboratoryjnych krwi, a także badania endoskopowego, znanego lepiej jako kolonoskopia. Jego przeprowadzenie pozwala wykryć białe naloty, które przylegają do ścian wewnętrznych narządów pacjenta oraz zajmują sporą powierzchnię błon śluzowych.

Pobrane wycinki są także przekazywane do badania histopatologicznego. W trakcie badania endoskopowego lekarz może ponadto usunąć zauważone polipy czy wykonać inne nieskomplikowane zabiegi chirurgiczne. Obok kolonoskopii, przydatne w diagnostyce są również badania obrazowe (np. RTG czy USG), a także laboratoryjne (np. badania krwi, kału czy moczu).

Warto pamiętać o tym, że grzybica ogólnoustrojowa jest trudna w diagnostyce, ponieważ w jej przebiegu pacjent zwykle odczuwa nieswoiste objawy, charakterystyczne również dla wielu innych chorób. Leczenie jest zazwyczaj długotrwałe i uciążliwe, a także wymaga od pacjenta ścisłego przestrzegania zaleceń pod względem stylu życia, w tym zwłaszcza diety.

Grzybica ogólnoustrojowa wymaga przede wszystkim leczenia farmakologicznego i zmiany nawyków pod względem stylu życia, w tym zwłaszcza diety. Powszechnie stosowane u pacjentów są leki przeciwgrzybiczne z zawartością flukonazolu. W przypadku grzybicy ogólnoustrojowej konieczne jest podawanie preparatu w postaci doustnej. W ciężkich przypadkach lekarz może podjąć decyzję o podaniu leków przeciwgrzybicznych drogą dożylną.

Dokonanie odpowiednich zmian w codziennej diecie pacjenta jest niezbędne zwłaszcza w przypadku, kiedy do rozwoju grzybicy ogólnoustrojowej doprowadziła długotrwała antybiotykoterapia. Należy wówczas zrezygnować ze spożywania produktów bogatych w cukry poste, do których można zaliczyć m.in.: 

• biały cukier,
• słodycze, w tym ciasta, lody czy batony,
• słodkie napoje,
• produkty na bazie białej mąki (np. białe pieczywo),
• alkohol,
• dania typu fast food,
• żywność wysoko przetworzona,
• sery pleśniowe,
• żywność zawierająca drożdże,
• słodkie owoce.

Grzybica ogólnoustrojowa wymaga odstawienia produktów zawierających proste, łatwo przyswajalne przez organizm węglowodany z uwagi na to, że stanowią one doskonałe pożywienie dla drożdżaków Candida, przyczyniając się tym samych do ich wzrostu. Nie należy ponadto pić wody bezpośrednio z kranu.

Do diety osoby, u której wystąpiła grzybica ogólnoustrojowa, należy natomiast dołączyć produkty zawierające żywe kultury bakterii prohiotycznych oraz o wysokiej zawartości błonnika pokarmowego. Zalecane są zwłaszcza produkty takie jak: 

• jogurty naturalne z żywymi bakteriami, szczególnie probiotyczne,
• kefiry, maślanki, naturalnie ukwaszane twarogi i inne fermentowane napoje mleczne bez dodatków,
• zakwas buraczany,
• kiszonki warzywne,
• różnokolorowe warzywa świeże,
• czosnek i cebula,
• pełnoziarniste kasze i płatki,
• nasiona roślin strączkowych,
• orzechy i pestki wraz ze skórkami,
• suplementy diety z probiotykami i prebiotykami.

W leczeniu grzybicy ogólnoustrojowej pomocne bywa zarazem stosowanie ziół i suplementów diety z zawartością składników o właściwościach antygrzybicznych. W zwalczaniu grzybicy pomagają między innymi takie substancje jak m.in.:

• kwas kaprylowy,
• karwakrol,
• wyciąg z pestek grapefruita,
• olej czosnkowy,
• aloes,
• jeżówka wąskolistna,
• zielona herbata,
• piołunpiołunpiołun,
• goździki. 

Aby przeciwdziałać grzybicy ogólnoustrojowej, warto również wprowadzić zmiany w pozostałych aspektach swojego stylu życia. W tym celu należy zadbać o regularną aktywność fizyczną, unikać stresujących sytuacji, nie nadużywać antybiotyków, zadbać o dobrą jakość snu, a także zaprzestać zażywania alkoholu oraz używek. Należy pamiętać o tym, aby po ustąpieniu objawów nie wrócić do szkodliwych nawyków. Drożdżak może bowiem wejść w stan uśpienia i po czasie zacząć rozwijać się ponownie.

ZOBACZ: Czy powinniśmy obawiać się grzybów w naszym organizmie?