Grzybica pochwy – jak leczyć pieczenie, upławy i inne objawy infekcji intymnej. Przyczyny kandydozy pochwy i metody zapobiegania zakażeniom

Kandydoza lub grzybica pochwy (inaczej drożdżyca lub drożdżakowe zapalenie pochwy) to infekcja grzybem Candida albicans powodująca podrażnienie, upławy i swędzenie tkanek pochwy i okolic.

Grzyb C. albicans jest normalną częścią mikroflory różnych miejsc w ciele człowieka, ale dzięki utrzymaniu jej równowagi nie dochodzi do jego nadmiernego rozrostu. Gdy jednak pojawią się sprzyjające warunki, zaczyna się namnażać, wywołując stan zapalny.

Kandydoza pochwy to problem większości kobiet w wieku rozrodczym. Szacuje się, że u 3 na 4 panie infekcja ta rozwinie się w pewnym momencie ich życia. Wiele kobiet doświadcza epizodu choroby przynajmniej dwukrotnie. U 8 proc. kobiet pojawia się nawracająca postać choroby, co w praktyce klinicznej oznacza, że stan zapalny występuje częściej niż 4 razy w roku. Najwięcej zachorowań dotyczy pań w przedziale wiekowym od 17 do 35 lat.

Grzybica pochwy może przebiegać w sposób łagodny lub umiarkowanie zaostrzony. Do nieprzyjemnych objawów należy m.in.:

• podrażnienie, zaczerwienienie, obrzęk, silny świąd i ból pochwy oraz warg sromowych,
• pieczenie i uczucie palenia, zwłaszcza pod wpływem dotyku lub oddawania moczu,
• obecność zmian na błonie śluzowej okolic objętych zapaleniem,
• występowanie wodnistej wydzieliny z pochwy albo gęstych, białych upławów o grudkowatej czy serowatej konsystencji i słodkawej woni drożdży (w warunkach zdrowia wydzielina z pochwy jest przezroczysta lub biaława i nie wydziela zapachu).

Choć grzybica pochwy daje szereg objawów, mogę być one mogą być błędnie zinterpretowane, bo podobne symptomy mogą wskazywać również na infekcję o podłożu bakteryjnym lub wirusowym. Z tego względu samodzielne leczenie nie jest wskazane.

W niektórych przypadkach grzybica pochwy cechuje się bezobjawowym przebiegiem. W takiej sytuacji do rozpoznania dolegliwości dochodzi zazwyczaj podczas kontrolnego badania ginekologicznego.

Grzybica pochwy, która nie została wyleczona do końca lub gdy, co gorsza, terapia nie została podjęta, może skutkować rozwojem poważnych powikłań. Zakażenie w stanie przewlekłym lub nawracającym objawia się już dolegliwościami bólowymi i z czasem może objąć kanał szyjki macicy i przydatki. Taki stan może doprowadzić do wystąpienia b, a w niektórych przypadkach infekcja może objąć także inne narządy wewnętrzne (jest to wtedy grzybica ogólnoustrojowa) czy nawet doprowadzić do zakażenia krwi.

Grzybica pochwy rozwija się w sytuacji, gdy dojdzie do zaburzenia naturalnej równowagi mikrobiologicznej okolic intymnych. Wpływ na to ma wiele czynników:

• niewłaściwa lub nadmierna higiena intymna,
• stosowanie środków czystości mogących zaburzyć naturalną florę bakteryjną, m.in. mydeł w kostce czy płynów do higieny intymnej z syntetycznymi składnikami, w tym ze środkami antybakteryjnymi, zapachowymi, konserwującymi,
• używanie gąbek i myjek do higieny intymnej, które stanowią idealne środowisko do rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych,
• irygacje intymne, które nie zostały zlecone przez ginekologa,
• używanie lubrykantów intymnych, prezerwatyw czy gadżetów z syntetycznych tworzyw, ze środkami plemnikobójczymi czy konserwantami, które powodują reakcję alergiczną lub podrażnienie,
• używanie zapachowych wkładek higienicznych, podpasek i tamponów, mogących wywołać podrażnienia,
• branie długich kąpieli, zwłaszcza w płynach do kąpieli zawierających chemiczne detergenty,
• korzystanie z publicznych basenów, jacuzzi, łaźni i przebieralni,
• noszenie bielizny z syntetycznego materiału, co doprowadza do miejscowego wzrostu temperatury i wilgotności, a włókna sztuczne sprzyjają rozwojowi patologicznych drobnoustrojów,
• współżycie podczas miesiączki,
• używanie wkładki wewnątrzmacicznej,
• wczesna inicjacja seksualna,
• niedostateczne przestrzeganie zasad higieny w toaletach publicznych,
• chodzenie w mokrym kostiumie kąpielowym lub przepoconej bieliźnie po treningu.

W niektórych przypadkach winą za zaburzenie mikroflory pochwy należy obarczyć zmiany hormonalne. Może do tego dojść w okresie ciąży i połogu, przy stosowaniu hormonalnej terapii zastępczej lub złożonej antykoncepcji hormonalnej, ponieważ wzrostowi grzyba sprzyja podwyższony poziom estrogenu.

Podatność na rozwój infekcji pochwy Candida albicans zwiększają także terapie medyczne, niektóre choroby i stany organizmu, m.in.:

• antybiotykoterapia,
• terapia glikokortykosteroidami,
• przyjmowanie preparatów immunosupresyjnych,
• inne współistniejące choroby przenoszone drogą płciową,
• choroby nowotworowe,
• cukrzyca,
• otyłość,
• awitaminoza,
• nadmierny stres.

Nie bez wpływu na mikroflorę bakteryjną okolic intymnych pozostaje także niewłaściwa dieta, obfitująca w wysokoprzetworzone produkty i niezapewniająca odpowiedniej podaży żelaza. Przy skłonności do infekcji grzybiczych pochwy nawrotem grozi nadmierne spożycie cukru i produktów z białej mąki, które ułatwiają wzrost grzyba w organizmie. Niekorzystnym zjawiskiem jest przy tym zwiększenie apetytu na właśnie te produkty, gdy zakażenie drożdżakiem Candida już się rozwija.

Grzybica pochwy jest diagnozowana poprzez stwierdzenie obecności drożdżaków w b z pochwy. Strzępki lub zarodki drobnoustrojów są widoczne w 10-procentowym roztworze KOH lub roztworze soli fizjologicznej.

Wykonanie posiewu jest konieczne w sytuacji, gdy badanie mikroskopowe nie daje jednoznacznych wyników lub gdy leczenie nie przynosi oczekiwanego rezultatu. Przeprowadzona w ten sposób identyfikacja konkretnego szczepu drożdżaków służy też zdiagnozowaniu przyczyny zakażenia o charakterze nawracającym.

Grzybica pochwy o charakterze niepowikłanym podlega leczeniu preparatami do stosowania miejscowego i ogólnego. Leki doustne – zazwyczaj flukonazol (w jednorazowej dawce 150 mg) lub itrakonazol – i/lub miejscowe (jak np. nystatyna i nifuratel) wykazują zbliżoną skuteczność, jednak te drugie najczęściej pozwalają na szybsze wyleczenie infekcji. Najczęściej powodują też mniej działań niepożądanych.

Tego rodzaju środki zaleca się w sytuacji, gdy:

• za rozwój zakażenia odpowiada Candida albicans,
• nie ma ono charakteru nawracającego,
• cechuje się łagodnymi lub umiarkowanymi objawami,
• chora nie jest w ciąży.

O powikłanym zakażeniu drożdżakowym pochwy mówi się natomiast w sytuacji, gdy grzybicza infekcja pochwy:

• ma charakter nawracający,
• występuje u kobiety w ciąży,
• rozwija się przy zaburzonej funkcji immunologicznej, m.in. wskutek przyjmowania określonych leków czy infekcji HIV,
• towarzyszy w niekontrolowanej cukrzycy
• powoduje wystąpienie ciężkich objawów, m.in. znacznego zaczerwienienia, opuchlizny i uszkodzeń śluzówki,
• jest spowodowana innym gatunkiem drożdżaka niż Candida albicans.
• zdarza się częściej niż cztery razy w roku.

W takim przypadku lekarz może zadecydować o przedłużeniu leczenia miejscowego lub o zwiększeniu dawki leków przyjmowanych doustnie. Zakażenia nawracające mogą być wywołane innym szczepem drożdżaków. Często wdrażane jest leczenie fioletem gencjany lub kwasem borowym, a także leczenie podtrzymujące, które przewiduje cotygodniowe przyjmowanie flukonazolu.

Drożdżakowe zakażenie pochwy może być następstwem aktywności seksualnej lub rozwinąć się w okresie, gdy dochodziło do współżycia. W takiej sytuacji wskazane jest przeprowadzenie diagnostyki u partnera. W przypadku, gdy badanie nie ujawni cech infekcji grzybiczej, wskazane są dalsze badania – posiew wymazu z jamy ustnej lub nasienia. Zazwyczaj jednak w ramach profilaktyki infekcji u partnerów oboje otrzymują doustnie dawkę flukonazolu.

Profilaktyka grzybicy pochwy to przede wszystkim odpowiednia higiena i bielizna, która powinna zawierać przynajmniej bawełnianą wstawkę w kroku; przy noszeniu wkładek higienicznych i podpasek należy wybierać te „oddychające”.

Ponieważ Candida albicans do swojego rozwoju wykorzystuje krążące we krwi cukry, sprzyja mu wysoki poziom glukozy we krwi, który może być skutkiem zaburzeń metabolicznych z cukrzycą włącznie oraz częste spożywanie produktów o wysokim indeksie glikemicznym, zwłaszcza słodyczy, słodkich napojów, białego pieczywa. Przy skłonności do nawrotów infekcji produkty takie trzeba wyeliminować, a źródła węglowodanów ograniczyć do pełnoziarnistych zbóż, warzyw, nasion i owoców.

Ochronnej równowadze mikroflory bakteryjnej w organizmie, nie tylko jelicie, ale również w okolicach intymnych, sprzyja dieta oparta na warzywach, owocach i innych naturalnych produktach roślinnych, która jak najczęściej uwzględnia produkty fermentowane i bogate w probiotyczne bakterie.

ZOBACZ: Poród naturalny zdrowszy dla dziecka niż cesarka? Ekspert: dr n. med. Grzegorz Południewski, ginekolog i położnik