„Kaszle, więc coś go bierze”. Niekoniecznie. Suchy kaszel u dziecka nie zawsze jest objawem przeziębienia. Jak go rozpoznać i leczyć?

Suchy kaszel to kaszel nieproduktywny, bez odkrztuszania wydzieliny. Charakterystyczne są napady męczącego kaszlu zwłaszcza w nocy oraz uczucie suchości i drapania w gardle. Zwykle suchy kaszel u dziecka pojawia się w początkowej fazie infekcji dróg oddechowych, zapowiadając rozwój przeziębienia, COVID-19 czy grypy. Następnie suchy kaszel przechodzi w mokry z odkrztuszaniem gęstej wydzieliny.

Należy jednak pamiętać, że kaszel to mechanizm obronny organizmu, który jest uruchamiany, gdy drogi oddechowe są narażone na substancje drażniące. Może on więc wystąpić nie tylko w czasie infekcji. Jego przyczyną może więc być ciało obce znajdujące się w drogach oddechowych. Może być też spowodowany refluksem, gdy kwaśna treść cofa się z żołądka i podrażnia przełyk.

Suchy kaszel u dziecka występuje także w przebiegu astmy oskrzelowej i alergii wziewnej. Jeśli suchy kaszel utrzymuje się długo, nasila się nad ranem lub podczas wysiłku i towarzyszy mu świszczący oddech najprawdopodobniej przyczyną jest astma. Natomiast, gdy oprócz kaszlu dziecko ma cieknący katar, łzawią mu oczy i ma wysypkę na ciele może cierpieć na alergię.

Przewlekły suchy kaszel utrzymuje się także dość długo po infekcji i może trwać nawet do 3 tygodni po wyleczeniu przeziębienia czy zapalenia oskrzeli. Wynika on z podrażnienia błony śluzowej układu oddechowego, która powoduje nadreaktywność oskrzeli. W takim przypadku wysiłek fizyczny, silne emocje czy nagła zmiana temperatury otoczenia (np. wejście z zimna do ogrzewanego pomieszczenia, gdzie panuje ciepłe i suche powietrze) może wywołać napad suchego kaszlu.

Kaszel może też wywołać dym papierosowy, smog lub inne unoszące się w powietrzu zanieczyszczenia. Trzeba też wziąć pod uwagę, że może pokasływać także dziecko zdrowe kilkanaście razy dziennie. Wtedy kaszel jest naturalnym mechanizmem obronnym świadczącym o wydolności układu oddechowego dziecka.

Suchy kaszel najczęściej jest spowodowany infekcją u dziecka, dlatego należy zwalczyć jego przyczynę, czyli wirusy lub bakterie. Jeśli kaszel jest męczący i wybudza dziecko w nocy możesz zastosować leki hamujące odruch kaszlowy zawierające lewodropropiozynę, butamirat lub dekstrometorfan, które można stosować u dzieci od 2. roku życia. Najlepiej podawać je właśnie na noc, ponieważ powodują senność.

U starszych dzieci od 12. roku życia w razie konieczności można zastosować leki zawierające kodeinę. Pamiętaj, że w leczeniu kaszlu mokrego stosuje się leki wykrztuśne. Mogą one być też podawane w ciągu dnia przy suchym kaszlu, który występuje w początkowej fazie infekcji. Nigdy jednak nie podawaj dziecku równocześnie leków wykrztuśnych i hamujących kaszel, ponieważ działają one przeciwstawnie. Uważaj też na równoczesne stosowanie ziół czy produktów naturalnych o takich działaniach.

W przypadku suchego kaszlu warto również robić dziecku inhalacje z soli fizjologicznej NaCl. Nawilżą one gardło i drogi oddechowe, co zmniejszy odruch kaszlowy. Inhalacje nie zaszkodzą też przy mokrym kaszlu, ponieważ upłynnią i ułatwią odprowadzenie gęstej zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny.

Nie zawsze jednak stosowanie leków przy suchym kaszlu u dziecka jest konieczne. Pamiętaj, że kaszel to naturalny odruch, którego w wielu przypadkach lepiej nie hamować. Pozwala on bowiem pozbyć się ciała obcego z dróg oddechowych.

W przypadku kaszlu utrzymującego się po infekcji należy przede wszystkim zregenerować i nawilżyć podrażnioną błonę śluzową np. stosując siemię lniane, syrop z wyciągiem z mniszka lekarskiego, porostu islandzkiego czy nagietka lub miód.

Do domowych sposobów łagodzących suchy kaszel u dziecka należą:

• nawilżanie powietrza w pomieszczeniu – szczególnie w sypialni dziecka można zastosować nawilżacz powietrza lub powiesić mokry ręcznik na kaloryferze. Suche powietrze podrażnia błonę śluzową i wywołuje napady kaszlu,

• używanie oczyszczacza powietrza – jeśli w twojej okolicy występuje smog lub inne zanieczyszczenia powietrza warto zaopatrzyć się w oczyszczacz powietrza i włączać go szczególnie na noc,

• podawanie dużych ilości wody do picia – co również nawilży i pomoże zregenerować śluzówkę dróg oddechowych,

• płukanie i nawilżanie nosa – dobrze sprawdzi się woda morska lub sól fizjologiczna, nie tylko nawilżą, ale też oczyszczą nos i zatoki,

• stosowanie naparów i herbatek – napary z rumianku czy podbiału nawilżają gardło i łagodzą suchy kaszel. Można do nich dodać miód (do przestudzonego płynu o temp. poniżej 40 st. C) lub syrop z malin, które dodatkowo złagodzą objawy infekcji.

Jeśli kaszel jest objawem alergii najlepiej jest udać się do alergologa, który zleci zrobienie testów alergicznych i zaleci odpowiednie leczenie najczęściej za pomocą leków antyhistaminowych. W przypadku zdiagnozowania astmy oskrzelowej konieczne może się też okazać przyjmowanie leków wziewnych na receptę rozszerzających oskrzela lub działających przeciwzapalnie.

Udaj się z dzieckiem do lekarza, gdy kaszel u malucha utrzymuje się przez długi czas, zwłaszcza jeśli trwa powyżej 4 tygodni i żadne stosowane przez ciebie sposoby go nie zwalczają. Szczególnie jeśli oprócz kaszlu pojawią się objawy takie jak:

• trudności w oddychaniu,

• świszczący, ciężki oddech,

• szczekający kaszel lub przypominający pianie,

• wysoka gorączka lub gorączka utrzymująca się dłużej niż 5 dni,

• brak apetytu,

• złe samopoczucie, częsty płacz i marudzenie.

Jeśli kaszel pojawia się u noworodka lub niemowlaka nie czekaj tylko od razu skonsultuj się z lekarzem. U małych dzieci dużo częściej występują groźne powikłania niż u starszych dzieci.