Dlaczego po statynach bolą mięśnie? Naukowcy podali powód: to rozregulowanie układu endokannabinoidowego, który hamuje zapalenie

Statyny to leki grupa leków stosowanych w celu obniżenia wysokiego poziomu cholesterolu we krwi, a także leczenia miażdżycy. Pozwalają zmniejszyć jego poziom nawet o połowę, co uznaje się za istotne w celu redukcji zagrożenia chorobami sercowo-naczyniowymi. To problem aż 60 proc. polskiego społeczeństwa, który bez leczenia prowadzi do rozwoju miażdżycy i jej powikłań, w tym zawałów serca i udarów mózgu.

Statyny zaliczają się do najczęściej przepisywanych leków na świecie, a do najpopularniejszych w Polsce należy simwastatyna i atorwastatyna. Zwykle są bardzo skuteczne, choć są też badania świadczące o tym, że korzyści z obniżenia cholesterolu są mniejsze niż potencjalne efekty uboczne terapii.

Znane jest wiele rodzajów działań niepożądanych statyn, w tym:

• dolegliwości mięśniowo-kostne,
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
• zmęczenie,
• bezsenność,
• podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych w postaci aminotransferaz,
• neuropatia obwodowa (choroba nerwów),
• zaburzenia poznawczych, w tym częstszy rozwój demencji,
• wzrost ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2.

Jednym z działań niepożądanych statyn są dolegliwości związane z uszkodzeniem mięśni (miopatia), w tym mięśnia sercowego, objawiająca się m.in. ich bólem i osłabieniem. Zaburzenie to występuje u niektórych pacjentów i należy do głównych powodów, dla których przyjmowanie leku zostaje przez chorych przerwane. W jednym z badań odstawiło go 30 proc. pacjentów przyjmujących statyny w porównaniu z grupą placebo.

Wcześniej lekarze uważali, że bóle te mają charakter psychosomatyczny, jednak wcale tak nie jest. Jak się okazuje, statyny zaburzają funkcjonowanie receptorów endokannabinoidowych, które są kluczowym elementem wewnętrznego układu przeciwzapalnego i przeciwbólowego w organizmie. To wnioski z badania włoskiego, które po publikacji na serwerze Research Square jest w trakcie recenzji naukowej. Publikacja dotyczy konkretnie simwastatyny. Lek ten zaburza działania enzymów układu endokannabinoidowego w organizmie, do którego należą związki produkowane w ustroju – m.in. endokannabinoidy (anandamid i 2-AG), a także kilka rodzajów związków tłuszczowych. Warto dodać, że układ ten został odkryty dopiero w 1988 r. i wciąż jest poznawany. Działają na nie również przyjmowane z zewnątrz kannabinoidy roślinne, w tym niepsychoaktywny CBD oraz THC z medycznej marihuany.

Niestety, simwastatna zmienia także ekspresję genów, których aktywność reguluje działanie ww. receptorów – czyli miejsc przyłączania się endokannabinoidów. Dokładniej są to białka na błonach komórek i należą do dwóch rodzajów. Te typu CB1 występuję w ośrodkowym układzie nerwowym, zwłaszcza mózgu, a także w tkance tłuszczowej, wątrobie, płucach i właśnie mięśniach, gdzie wpływają na regulację wrażliwości komórek na insulinę i jej pobór. Drugi typ receptorów, CB2, znajduje się głównie w obwodowym układzie nerwowym i odpornościowym.

Czytaj też: Czy suplementy na wysoki cholesterol rzeczywiście są tak skuteczne? Naukowcy odkryli, które produkty wykazują słabsze działanie niż statyny

Statyny redukują poziom „złego” cholesterolu LDL i trójglicerydów, a podwyższają poziom „dobrego” cholesterolu HDL, który chroni arterie przed odkładaniem się płytki miażdżycowej. Dzieje się to poprzez hamowanie w wątrobie aktywności enzymu o nazwie reduktaza HMG-CoA.

Regulując lipidogram, statyny wpływają jednak także na inne związki lipidowe, w tym właśnie te należące do układu endokannabinoidowego. W tym zaburzają przekształcanie kwasów omega-3 do endokannabinoidów. To właśnie dlatego statyny, takie jak simwastatyna, które ogólnie są dobrze tolerowane, u niektórych osób mogą powodować ból mięśni i polekowe miopatie.

Simwastatina zmienia też działanie genów odpowiedzialnych za wytwarzanie i degradację endokannabinoidów. Choć zwiększa stężenie wspomnianego anandamidu i 2-AG, może stanowić to źródło problemów. Nadmierna aktywność tych neuroprzekaźników jest związana z szeregiem zaburzeń dotyczących mózgu, narządów takich jak wątroba i nerki oraz tkanek, a także zwiększeniem zagrożenia cukrzycą typu 2.

Oprócz tego simwastatyna ten hamuje aktywność receptorów CB1, jak i CB2, a także przeciwbólowego TRPV1 (receptora waniloidowego, na którego wpływają m.in. związki z wanilii oraz papryki chili).

Mając tę wiedzę naukowcy planują stworzenie nowoczesnego leku przeciw hipercholesterolemii, który będzie wspomagał działanie receptora CB1, by zmniejszać negatywne skutki uboczne. Póki co, zalecają, by kontynuować terapię zgodnie z zaleceniami lekarza i przestrzegają przed nagłym odstawieniem leczenia ze względu na wzrost zagrożenia sercowego. Choć często terapię trzeba stosować do końca życia, lekarze przepisują je także okresowo. Aby tak było, należy zmienić styl życia, by zlikwidować przyczynę zaburzeń – statyny leczą tylko ich objawy. Zalecane są: utrata nadwagi, wdrożenie zdrowej diety, zwiększenie aktywności i odstawienie używek.

Zobacz też: Jak obniżyć cholesterol? 10 produktów diety portfolio, które skutecznie poprawią lipidogram