Tuczące leki na depresję. Naukowcy oszacowali, które najbardziej sprzyjają tyciu, a po których przybieranie na wadze jest najmniejsze

Przyjmowanie niektórych leków na depresję, czyli antydepresantów, związane jest z ze zwiększeniem apetytu i przybieraniem na wadze. Większość ze stosowanych leków wpływa bowiem na poziom serotoniny, nasilając ochotę zwłaszcza na cukier i węglowodany.

Badania sugerują także, że rozpoczęcie terapii lekami z grup SSRI i SNRI wiąże się ze wzrostem wskaźnika masy ciała BMI i zaburzeniami metabolicznymi, co z kolei zmniejsza skuteczność terapii.

Leki przeciwdepresyjne są powszechnie stosowane w leczeniu tzw. dużej depresji (ang. major depressive disorder, MDD) i innych przewlekłych problemów psychicznych, takich, jak zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD), stany lękowe czy zespół stresu pourazowego (PTSD).

Pomimo korzyści, zażywanie każdego leku jest związane z potencjalnymi zagrożeniami i działaniami niepożądanymi. Te skutki uboczne powinny być rozważone przez lekarza przy doborze leczenia, bo to istotny czynnik wpływający na przestrzeganie zaleceń terapii. Tak jest właśnie z przyrostem masy ciała, któremu przyjrzeli się badacze amerykańscy.

Aby ocenić wpływ antydepresantów na wzrost wagi, naukowcy dokonali analizy danych związanych z leczeniem 8 powszechnie stosowanymi lekami.

Pod uwagę wzięto substancje czynne takie, jak:

• sertralina (w Polsce jest w lekach: Zoloft, Asertin, Asentra, Setaloft),

• citalopram (Cipramil),

• escitalopram (Escitalopram Bluefish, Escitalopram Aurovitas, Escitalopram Actavis),

• fluoksetyna (Fluoksetyna Egis, Andepin, Bioxetin),

• paroksetyna (Arketis, Seroxat, Paroxetine Aurovitas),

• bupropion (Bupropion Neuraxpharm, Wellbox, Oribion, Mysimba),

• duloksetyna (Dulxetenon, Dulsevia, Dutilox, AuroDulox, Dulofor, Depratal, Duloxetine Mylan, Duloxetine Zentiva, Duloxetine +pharma, Duloxetine Sandoz),

• wenlafaksyna (Oriven).

Większość z badanych leków należy do grupy SSRI (selektywne inhibitory wychwytu serotoniny), przy czym duloksetyna, wenlafaksyna i bupropion to leki SNRI (inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny). Autorzy badania ocenili, jak wymienione medykamenty wpływają na zmiany masy ciała, a wyniki opisali na łamach „Annals of Internal Medicine”.

W badaniu uwzględniono ponad 183 tys. uczestników w wieku wynoszącym od 20 do 80 lat (średnio 48 lat), których obserwowano przez ponad 2 lata. Skupili się przy tym na pacjentów, którzy stosowali lek antydepresyjny po raz pierwszy i przyjmowali tylko jeden jego rodzaj. Nie uwzględniono osób z historią raka, ciąży czy operacji bariatrycznej.

Do najczęściej stosowanych leków przeciwdepresyjnych w badanej grupie należały sertralina, citalopram i bupropion. Zaleceń związanych z ich stosowaniem przestrzegało tylko 28-41 proc. osób w ciągu 6 miesięcy, jednak liczba ta skurczyła się do 4-5 proc. po upływie 2 lat.

Eksperci porównali masę ciała poszczególnych uczestników, którą mierzono na początku badania, po 6 miesiącach, a następnie po roku oraz dwóch latach terapii. Po uwzględnieniu czynników takich, jak przyjmowanie innych leków mogących wpływać na masę ciała, status palenia tytoniu czy dowodów na niedawne zmiany wagi, naukowcy doszli do ważnych wniosków.

Badacze stwierdzili, że osoby przyjmujące bupropion tyły najrzadziej, podczas gdy na przyrost wagi najbardziej narażeni byli pacjenci stosujący escitalopram, paroksetynę i duloksetynę.

Zmiany wagi w wyniku leczenia antydepresantami badacze odnieśli też do efektów przyjmowania sertraliny, która jest znana ze swojego „tuczącego” działania.

Po 6 miesiącach terapii stosowanie bupropionu powodowało mniejszy przyrost masy ciała niż łykanie sertraliny. Natomiast większy przyrost kilogramów niż ten lek wiązał się z przyjmowaniem substancji leczniczych takich, jak escitalopram, duloksetyna, paroksetyna, wenlafaksyna i citalopram. Podobne działanie do sertraliny miała pod tym względem fluoksetyna.

Gdy oszacowano ryzyko przyrostu masy ciała o 5 procent lub więcej w stosunku do wagi wyjściowej, zagrożenie to było o 10-15 proc. większe przy stosowaniu escitalopramu, paroksetyny i duloksetyny. W przypadku bupropionu ryzyko to malało o 15 procent. Zagrożenie tyciem od tego leku w porównaniu z sertraliną było mniejsze również po roku i dwóch lat od rozpoczęcia terapii.

O ile przyjmowanie escitalopramu przez rok nadal wiązało się z tyciem, efekt ten wydawał się ustawać po 2 latach. Po tym czasie stosowanie duloksetyny i wenlafaksyny prawdopodobnie wiązało się z mniejszym przyrostem masy ciała niż sertralina. Należy jednak pamiętać, że szacunki te są przybliżone z powodu niskiego stopnia przestrzegania terapii po tak długim czasie.

Autorzy badania podkreślają, że potencjalny wpływ danego leku na masę ciała powinien być uwzględniany przez lekarzy, jeśli można dokonać innego wyboru, a inny produkt również jest wskazany klinicznie i należy do najlepszych opcji dla pacjenta.

Z powodu ograniczeń w dostępności danych, szacunki są najdokładniejsze dla półrocznego okresu leczenia. Aby zyskać dokładniejsze wyniki, naukowcy muszą przyjrzeć się pełnym danym długoterminowym, a także efektom konkretnych dawek leków. Obserwacyjny charakter badania nie pozwala stwierdzić bezpośredniej zależności przyczynowo-skutkowej między leczeniem antydepresantami i a tyciem, jednak zapewnia ono ważne wskazówki dla pacjentów i lekarzy.

Źródła:

• Study pinpoints 3 common antidepressants tied to the most weight gain Medical News Today

• Metabolic Effects of Antidepressants; Is It Time to Change the Conversation? BJPsych Open