Brązowe upławy – co oznacza brązowe plamienie zamiast okresu, przed i po miesiączce oraz w ciąży?

Czy brązowe plamienie jest normalne?

Brązowe upławy to wydzielina śluzowa z pochwy z zawartością krwi, podczas gdy w normalnych warunkach wydzielina z pochwy jest przezroczysta lub biaława oraz bezwonna.

Jeżeli brązowe upławy nie są nienaturalnie obfite, a wraz z nimi nie występują inne dolegliwości, należy je traktować jako niegroźne zjawisko, mogące wystąpić w różnych fazach cyklu miesiączkowego. Jeżeli jednak wydzielina jest przebarwiona, ma zmienioną konsystencję i wydziela przykrą woń, może być oznaką postępującego procesu chorobowego.

Co oznacza brązowe plamienie przed okresem lub zamiast okresu?

Brązowe plamienie przed okresem, które pojawiające się około 14. dnia cyklu czy ogólnie w jego drugiej fazie, nie jest zjawiskiem prawidłowym. Najczęściej wskazuje na obniżony poziom progesteronu, co może wynikać z niewydolności wytwarzającego go ciałka żółtego, które stanowi pozostałość po pękniętym pęcherzyku Graffa (jajnikowym). Jest to sposób, w jaki organizm podtrzymuje ciążę. Jeżeli jednak nie doszło do zapłodnienia, ciałko żółte ulega degeneracji, poziom progesteronu się obniża i w następstwie tego procesu pojawia się krwawienie.

Niewydolność ciałka żółtego prowadzi do sytuacji, w której stężenie progesteronu jest niskie już w drugiej fazie cyklu. W rezultacie, do śluzu dostaje się krew i pojawiają się brązowe upławy. Może to skutkować wystąpieniem tzw. cyklu bezowulacyjnego. U zdrowych kobiet sytuacja taka zdarza się zwykle 1-2 razy w roku, a w naturalny sposób częściej występuje przed menopauzą, gdy w organizmie stopniowo spada wytwarzanie progesteronu. Brązowe plamienia mogą też jednak pojawiać się co kilka miesięcy po klimakterium, gdy czynność jajników nie jest jeszcze całkowicie wygasła.

Brązowe upławy mogą mieć też przyczyny hormonalne innego typu. Do najczęstszych należy hiperprolaktynemia, czyli nadmiernie wysokie stężenie prolaktyny – hormonu produkowanego przez przedni płat przysadki mózgowej.

Do przyczyn hiperprolaktynemii należą m.in.:

• gruczolak przysadki mózgowej,
• zbyt niski poziom dopaminy,
• stosowanie leków przeciw nadciśnieniu i depresji, opioidów,
• niewydolność wątroby,
• niewydolność nerek.

Hiperprolaktynemia może mieć też charakter czynnościowy. W następstwie nadprodukcji prolaktyny cykl miesiączkowy może ulec wydłużeniu albo zaniknąć. W niektórych przypadkach brązowe plamienie pojawia się zamiast okresu.

Brązowy śluz zamiast okresu może pojawić się w następstwie stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej, która blokuje owulację. W przypadku stosowania środków jednoskładnikowych z progesteronem brunatne plamienia mogą pojawić się też w środku cyklu menstruacyjnego.

Brązowe upławy, a na pewno obfite krwawienia menstruacyjne, mogą być też wynikiem założenia domacicznej wkładki antykoncepcyjnej, zwłaszcza z zawartością miedzi. Natomiast substancje zawarte w hormonalnych środkach antykoncepcyjnych mogą przyczyniać się do rozwoju hiperprolaktynemii.

Brązowe plamienie po okresie

Brązowe plamienie pojawiające się po ustaniu zwyczajowego krwawienia miesiączkowego w większości przypadków stanowią prawidłowy objaw fizjologiczny – świadczą o tym, że organizm oczyszcza się z resztek nabłonka macicy i krwi.

Nie oznacza to jednak, że brązowe plamienia można bagatelizować. Jeżeli trudno jest powiązać ich występowanie z konkretną fazą cyklu menstruacyjnego, mogą wskazywać na stan chorobowy. W takiej sytuacji za występowanie brunatnych upławów mogą odpowiadać:

• choroby przenoszone drogą płciową,
• zapalenie narządów miednicy mniejszej,
• mięśniaki macicy,
• polipy macicy,
• nadżerka szyjki macicy,
• otarcia lub inne urazy narządów rozrodczych,
• rak endometrium lub szyjki macicy.

Występowanie ciemnych upławów zazwyczaj wiąże się z chorobą weneryczną, jeżeli pojawią się objawy współwystępujące takie jak m.in. nieprzyjemny zapach wydzieliny, świąd i pieczenie pochwy i sromu, ból towarzyszący oddawaniu moczu i stosunkowi oraz zmiany takie jak owrzodzenie i wysypka w obszarze narządów płciowych.

Brązowe upławy mogą pojawić się w przebiegu raka. Mogą być objawem raka endometrium, nazywanego również rakiem trzonu macicy, który rozwija się w błonie śluzowej wyściełającej wnętrze trzonu macicy i najczęściej dotyczy kobiet po menopauzie.

Natomiast rak szyjki macicy najczęściej dotyczy kobiet między 45. a 59. rokiem życia i zaraz po raku piersi jest drugim najczęściej występującym nowotworem kobiecym. Za jego rozwój odpowiedzialny jest onkogenny wirus brodawczaka ludzkiego, najczęściej podtyp HPV 16 i HPV 18. Brązowe upławy pojawiają się dopiero w bardziej zaawansowanej fazie rozwoju choroby, ponieważ wcześniej nowotwór nie daje objawów. Właśnie dlatego tak ważne jest regularne wykonywanie badania cytologicznego.

Brązowe plamienia w ciąży – plamienie implementacyjne czy infekcja?

Brązowe plamienie w ciąży są zwykle objawem fizjologicznym, jeżeli pojawiają się w pierwszych dniach po zapłodnieniu – najczęściej w 7.-12. dniu. Jest to tzw. krwawienia implantacyjne, świadczące o zagnieżdżaniu się zarodka w błonie macicy.

• W I trymestrze ciąży brązowe upławy najczęściej spowodowane są wahaniami hormonalnymi, głównie niedoborem progesteronu. Mogą też jednak wskazywać na poronienie lub ciążę zagrożoną.

• W II trymestrze brązowe plamienia mogą wskazywać na infekcję bakteryjną, grzybiczą lub wirusową lub świadczyć o występowaniu polipów, mięśniaków lub nadżerki szyjki macicy.

• W III trymestrze przyczyny występowania ciemnych plamień są zwykle bardzo poważne. Zabarwione na brązowo upławy mogą wskazywać na odklejenie łożyska, które jest stanem wymagającym natychmiastowego przeprowadzenia cięcia cesarskiego. Brunatne upławy mogą też pojawić się w następstwie pęknięcia macicy lub jej skurczu.

Warto pamiętać, że ciąża jest czasem podwyższonej troski o zdrowie – własne i jeszcze nienarodzonego dziecka. Wszystkie nieprawidłowe upławy, bez względu na ich zabarwienie i wygląd, wymagają konsultacji ginekologicznej.

ZOBACZ: Trudy zapłodnienia in vitro, które jest metodą leczenia niepłodności nie dającą stuprocentowej pewności zajścia w ciążę. Ekspert: dr Piotr Lewandowski, ginekolog i endokrynolog