Zgaga – objawy i przyczyny. Jak sobie z nią radzić? To częsty problem kobiet w ciąży. Domowe sposoby na zgagę i pieczenie w gardle

Zgaga jest głównym objawem choroby refleksowej i jest to piekący, nieprzyjemny ból zlokalizowany w okolicy nadbrzusza i za mostkiem. W niektórych sytuacjach, dyskomfort odczuwalny jest nawet w gardle.

Zobacz także: To zwykła zgaga czy poważna choroba? Świąteczne przejedzenie może wywołać nieprzyjemne objawy

Nieprzyjemne objawy są wywołane cofaniem się treści pokarmowej i kwasu solnego z żołądka do przełyku – w następstwie tego procesu, delikatny nabłonek wyściełający przewód pokarmowy zostaje podrażniony, co objawia się uczuciem silnego pieczenia.

Dla zgagi charakterystyczne są następujące objawy:

• pieczenie za mostkiem,
• ból zlokalizowany w okolicy nadbrzusza i klatki piersiowej,
• powtarzające się odbijanie kwaśną treścią,
• uporczywe uczucie palenia w gardle,
• występujący po jedzeniu ucisk w brzuchu.

W niektórych przypadkach, dolegliwościom bólowym i uciskowi towarzyszy chrypa i kaszel. Objawy pojawiają się po około 30 minutach od posiłku. Jeżeli występują sporadycznie, najprawdopodobniej nie ma powodu do niepokoju. W takiej sytuacji, zgaga może wynikać z przejedzenia lub być objawem niestrawności.

Jeżeli jednak pojawiają się regularnie i gdy towarzyszą im inne symptomy (np. problemy z przełykaniem, wymieszane z krwią wymioty, czy niezamierzona utrata masy ciała) należy niezwłocznie udać się do lekarza.

Zgaga zazwyczaj spowodowana jest przejedzeniem, czyli przepełnieniem żołądka. Nieprzyjemne objawy mogą pojawić się też w sytuacji, gdy obfity posiłek został spożyty tuż przed snem lub na skutek szybkiego jedzenia i niedokładnego przeżuwania. W sytuacji, gdy zgaga jest objawem niestrawności, wraz z uczuciem palenia za mostkiem i w gardle pojawiają się wzdęcia, częste odbijanie się i dolegliwości bólowe w okolicy pępka.

Wyróżniamy pewne pokarmy, które mogą przyczyniać się do zgagi. Zaliczamy do nich:

• kakao, czekolada i wyroby czekoladowe,
• owoce cytrusowe: pomarańcz, grejpfrut, cytryna, mandarynki,
• pomidory i przetwory pomidorowe: keczup, sok pomidorowy, passata pomidorowa, koncentrat pomidorowy,
• kwaszone za pomocą octu przetwory warzywno-owocowe np. pikle,
• czosnek świeży i suszony,
• cebula,
• tłuste, smażone i pikantne potrawy,
• kawa,
• mocna herbata,
• alkohol – również wino białe i czerwone,
• mięta,
• gazowane napoje i woda.

Objawy zgagi ulegają nasileniu pod wpływem palenia tytoniu, ponieważ nasila on wydzielanie kwasu solnego przez komórki okładzinowe żołądka. Do ich wystąpienia może przyczynić się też zażywanie antybiotyków i kwasu acetylosalicylowego, zwłaszcza na czczo. Kwas acetylosalicylowy jest składnikiem leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, a jego pochodne pochodzą też z naparu z kory wierzby.

Zgaga występująca sporadycznie nie powinna być traktowana jako objaw chorobowy. Jeżeli jednak dolegliwości występują często, mogą świadczyć o chorobie układu pokarmowego. Poniżej zaprezentowana jest lista najczęstszych schorzeń, w przebiegu których występuje zgaga.

W przebiegu refluksu żołądkowo-przełykowego dochodzi do cofania się treści żołądkowej do przełyku. Taki stan jest spowodowany przez zwiotczenie mięśnia zwieracza przełyku, zlokalizowanego w obszarze ujścia przełyku do żołądka. W normalnych warunkach, mięsień ten ulega chwilowemu rozluźnieniu w momencie przełykania. Po kilku sekundach ulega obkurczeniu, zapobiegając cofnięciu się pokarmu i kwasów żołądkowych. U osób cierpiących na chorobę refluksową, mięsień pozostaje rozluźniony nawet przez minutę.

Refluks objawia się przede wszystkim obecnością treści żołądkowej w przełyku, czasami nawet w jamie ustnej. U chorego pojawia się zgaga, częste odbijanie po posiłku, chrypka i kaszel. Wśród pozostałych objawów należy wymienić próchnicę i nieprzyjemny zapach z ust, czasami pojawiają się wymioty i krwawienie z przełyku. Symptomy ulegają nasileniu w pozycji leżącej i podczas pochylania się.

W leczeniu refluksu kluczowa jest zmiana nawyków żywieniowych. Pokarmy, które należy wyeliminować to cebula, czosnek, pomidory, cytrusy, papryka, kapusta, rośliny strączkowe, razowa mąka i gruba kasza. Warto też zrezygnować z kawy, mocnej herbaty, napojów gazowanych i alkoholu.

Jeżeli zmiana diety nie przyniesie rezultatu, konieczne jest rozpoczęcie leczenia farmakologicznego lekami hamującymi wydzielanie kwasu solnego lub zobojętniającymi soki żołądkowe. W najcięższych przypadkach konieczne może okazać się leczenie laparoskopowe.

Należy zaznaczyć, że nieleczony refluks żołądkowo-przełykowy może doprowadzić do wystąpienia poważnych powikłań – stanów zapalnych przełyku, gardła i krtani, astmy oskrzelowej, zapalenia zatok, zapalenia ucha środkowego i zwłóknienia płuc. Nieleczony refluks może być też przyczyną choroby wrzodowej żołądka, stanu przedrakowego, a nawet chorób nowotworowych, m.in. raka płaskonabłonkowego przełyku, raka żołądkowo-przełykowego czy gruczolakoraka. Pojawiających się objawów nie należy zatem bagatelizować.

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy – w przebiegu tego schorzenia dochodzi do pojawienia się wrzodów trawiennych w żołądku lub w dwunastnicy. Pod tym pojęciem należy rozumieć ubytki w błonie śluzowej z naciekiem zapalnym i martwicą. W rzadkich sytuacjach, wrzody występują nie tylko w żołądku lub w dwunastnicy, ale także w przełyku i w pętli dwunastnicy.

Przyczyną schorzenia są zaburzenia w obszarze równowagi między substancjami drażniącymi – pepsyną i kwasem solnym – a substancjami ochronnymi. W praktyce, do wystąpienia wrzodów przyczyniają się:

• stany zapalne błony śluzowej m.in. wywołane bakterią Helicobacter pylori,
• długotrwałe stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
• nadużywanie alkoholu,
• nałóg tytoniowy,
• przewlekły stres,
• niewłaściwa dieta.

Wśród objawów choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, należy wymienić: zgagę, niestrawność, nudności, wymioty, zaparcia, redukcję masy ciała i ciągłe zmęczenie. Charakterystyczne są też dolegliwości bólowe. W przypadku, gdy wrzody wystąpiły w żołądku, ból pojawia się w dołku podsercowym, po około 1-2 godz. po posiłku.

Wrzody dwunastnicy objawiają się natomiast bólem zlokalizowanym w obszarze prawego łuku żebrowego. W tym przypadku, dolegliwości wstępują po kilku godzinach po posiłku (3-5 godz.), ale mogą również pojawić się na czczo i w nocy.

Należy zaznaczyć, że nieleczone wrzody mogą być przyczyną krwotoku wewnętrznego. Metoda leczenia jest uzależniona przede wszystkim od czynnika chorobotwórczego. W sytuacji, w której za wystąpienie wrzodów odpowiada bakteria Helicobacter pylori, chory musi przyjmować antybiotyki. W pozostałych przypadkach, wdrażana jest terapia lekami hamującymi wydzielanie kwasu solnego w żołądku i działającymi osłonowo. Istotna jest też zmiana diety na lekkostrawną.

Przepuklina rozworu przełykowego – w przebiegu choroby dochodzi do przesuwania się żołądka ku górze. Taki stan pojawia się, gdy rozwór przełykowy przepony (miejsce w którym przełyk przechodzi z klatki piersiowej do jamy brzusznej) ulega rozluźnieniu w stopniu, który umożliwia przemieszczenie się górnej części żołądka z jamy brzusznej do klatki piersiowej. Schorzenie może mieć postać wrodzoną lub nabytą. W drugim przypadku, do przemieszczenia najczęściej dochodzi w następstwie wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej.

Wśród objawów przepukliny rozworu przełykowego wymienia się następujące: zgagę, ból za mostkiem, wymioty, utrudnione przełykanie, puste odbijanie, duszności i nadmierną potliwość. W niektórych sytuacjach, u chorego pojawia się chrypa i kaszel.
Symptomy ulegają nasileniu po obfitym posiłku i w pozycji leżącej. Objawy nie pojawiają się jednak u wszystkich chorych. Czasami zdarza się, że schorzenie przebiega bezobjawowo, a o jego wystąpieniu pacjent dowiaduje się przypadkowo, zwykle podczas gastroskopii wykonywanej z innego powodu.

Choroba podlega leczeniu farmakologicznemu (głównie poprzez przyjmowanie leków hamujących wydzielanie kwasu solnego), a w ciężkich przypadkach – operacyjnemu.

Rak żołądka – należy do grupy nowotworów, które rozwijają się przez długi czas i które dają niecharakterystyczne objawy. Na wczesnym etapie rozwoju schorzenia, chory może odczuwać dolegliwości bólowe w dołku podsercowym i mdłości. Może też pojawić się puste odbijanie i zgaga.

W zaawansowanej postaci choroba objawia się bólem o znacznym nasileniu, obejmującym nadbrzusze. Dolegliwości pojawiają się przede wszystkim po jedzeniu. Dochodzi do krwawienia z przewodu pokarmowego, co objawia się smolistymi stolcami.
Choremu zaczyna doskwierać brak apetytu i wstręt do mięsa. Następuje zauważalna redukcja masy ciała. Może pojawić się też anemia, bladość skory, uczucie ciągłego zmęczenia i zaburzenia połykania.

Skuteczne leczenie raka żołądka jest możliwe wyłącznie metodą operacyjną. W zależności od stopnia zaawansowania choroby, usuwany jest cały żołądek lub jego fragment. Jeżeli zmiana nie nacieka głębszych warstw żołądka, rak może być usunięty metodą endoskopową. W najbardziej zaawansowanej postaci nowotworu, stosowane jest leczenie paliatywne, mające na celu poprawę komfortu życia pacjenta.

Zgaga jest dolegliwością, powszechnie pojawiającą się w okresie ciąży. W tym przypadku, za wystąpienie nieprzyjemnych objawów odpowiada wzmożona produkcja progesteronu i estrogenu. Doprowadza to do rozluźnienia mięśni gładkich przewodu pokarmowego.

Objawy zgagi są najbardziej nasilone w dwóch ostatnich trymestrach ciąży, gdy powiększająca się macica wywiera ucisk na żołądek.

Należy pamiętać, że w okresie ciąży, leki na zgagę można przyjmować tylko po uprzedniej konsultacji z lekarzem. Można wypróbować następujące domowe sposoby na zgagę:

• unikać jedzenia zbyt obfitych porcji – posiłki lepiej podzielić na 5-6 małych porcji,
• unikać schylania się – zamiast pochylać tułów, lepiej zgiąć kolana,
• spożywać posiłki powoli, w spokoju psychicznym,
• unikać leżenia po posiłku,
• unikać pokarmów i napojów, które nasilają objawy zgagi,
• picie ziołowych herbat np. rumianku, melisy,
• spożywać kolację minimum 3 godziny przed snem,
• spać w pozycji z lekko uniesioną głową.

Na końcu artykułu znajdziesz listę produktów, których włączenie do diety może przynieść ulgę w objawowym leczeniu zgagi.

Zgaga, jeżeli pojawia się często, wymaga ustalenia przyczyny jej występowania. W tym celu, lekarz przeprowadzi specjalistyczne badania. Podstawowym badaniem diagnostycznym jest gastroskopia.

Gastroskopia polega na wprowadzeniu przez przełyk giętkiego przewodu, na którego końcu umieszczona jest kamera. Dzięki niej, na monitorze widoczny jest obraz błony śluzowej żołądka i dwunastnicy.

W trakcie badania możliwe jest pobranie wycinku do badania histopatologicznego tkanki. Taka konieczność zachodzi u pacjentów z chorobą wrzodową, ponieważ wrzody mogą przeistoczyć się w zmiany nowotworowe.

Jeżeli zachodzi podejrzenie, że u pacjenta wystąpiła choroba wrzodowa, lekarz może zlecić badania dodatkowe – np. prześwietlenie przewodu pokarmowego z kontrastem i tomografię komputerową z kontrastem.

Zgaga będąca objawem chorobowym wymaga leczenia przyczynowego, czyli wyeliminowania pierwotnej przyczyny występowania dolegliwości. Wspomagająco, lekarz może zalecić przyjmowanie leków hamujących wydzielanie kwasu solnego lub zobojętniających kwaśną treść żołądkową. Bez recepty dostępne są alkalia, czyli środki zawierające związki wapnia i aluminium.
W leczeniu zgagi istotną rolę odgrywa zmiana nawyków żywieniowych i prowadzenie zdrowego, higienicznego trybu życia.

Aby móc pozbyć się uporczywych dolegliwości, ważne jest:

• utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
• ograniczenie spożywania tłuszczu pochodzenia zwierzęcego, a zastąpienie go olejami roślinnymi, awokado, oliwkami i orzechami,
• jedzenie małych porcji – za to częściej,
• unikanie spożywania posiłków tuż przed snem lub przed wysiłkiem fizycznym,
• ograniczenie przyjmowania NLPZ – niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
• unikanie noszenia zbyt ciasnych ubrań, wywołujących ucisk w pasie,
• spanie w pozycji z uniesionym wezgłowiem łóżka,
• rezygnacja z palenia tytoniu,
• unikanie pokarmów i napojów, które doprowadzają do wystąpienia uporczywych objawów – cebuli, czosnku, pomidorów i przetworów, cytrusów, kakao i czekolady, tłustych, pikantnych i smażonych potraw, napojów gazowanych, mięty, mocnej herbaty, kawy oraz alkoholu.

Wskazana jest dieta lekkostrawna. Duże znaczenie ma również odpoczynek, bowiem nieprzyjemne objawy ulegają nasileniu pod wpływem stresu, wyczerpania psychicznego i zmęczenia.

Zgaga może być leczona domowymi sposobami, jednak należy podkreślić, że będą one skuteczne tylko wówczas, gdy dolegliwości wynikają z przejedzenia lub z lekkiej niestrawności. Zgaga będąca objawem chorobowym wymaga leczenia specjalistycznego.

W walce ze zgagą, dużą skuteczność wykazuje siemię lniane. Ziarna lnu, dzięki dużej zawartości błonnika rozpuszczalnego w wodzie, regulują proces trawienia, a śluzy działają osłonowo na żołądek i dwunastnicę oraz osłaniają przełyk przed przenikaniem kwasu żołądkowego. Siemię (1–2 łyżeczki) należy zalać wrzątkiem i odstawić na noc. Rano będzie gotowe do spożycia.

Pomocny okaże się też sok z aloesu, który wykazuje działanie przeciwzapalne. Jedna szklanka może skutecznie złagodzić nieprzyjemne dolegliwości. Objawy zgagi może złagodzić soda oczyszczona, która neutralizuje kwasy żołądkowe, wspomaga trawienie i zapobiega wzdęciom. Jedną łyżeczkę należy dodać do szklanki wody. Po rozpuszczeniu i dokładnym wymieszaniu, wystarczy wypić powstałą mieszaninę. Nie należy jej stosować bardzo często, gdyż jej „przedawkowanie” będzie przyczyniało się do zaburzeń żołądkowo-jelitowych.

Skutecznym środkiem alkalizującym jest także mleko (szklanka zimnego mleka pomoże pozbyć się pieczenia) i musztarda (jedna łyżeczka może przynieść istotną ulgę).

Dobroczynne działanie w zakresie łagodzenia zgagi wykazują migdały. Dzięki odczynowi zasadowemu, zjedzenie kilku migdałów może rozwiązać problem pieczenia za mostkiem. W leczeniu zgagi, przydatne okazują się też ziołowe napary.
Polecane zioła to:

• koper włoski – przyspiesza trawienie i przywraca prawidłową pracę układu pokarmowego,
• kwiat lipy – dzięki zawartości śluzów roślinnych, działa osłonowo na błonę śluzową żołądka i przełyku.
• melisa – działa odprężająco i relaksująco. Pomaga się wyciszyć.