Brak okresu - ciąża, stres, choroba, problemy hormonalne. Jakie są najczęstsze przyczyny braku miesiączki?

Brak miesiączki jest jednym z najbardziej charakterystycznych pierwszych objawów ciąży. Z tego powodu kobiety, które regularnie uprawiają seks powinny w pierwszej kolejności wykluczyć ciążę. Najprostszym sposobem jest wykonanie testu ciążowego. Przy czym warto podkreślić, że niepokój powinna wzbudzić sytuacja, w której okres spóźnia się o dłużej niż 5 dni.

Spóźniony okres powinien skłonić do wykonania testu ciążowego. Takie badanie można przeprowadzić w warunkach domowych, przy użyciu testerów dostępnych w aptece (płytkowe, strumieniowe i paskowe). Ich znaczna czułość sprawia, że ciąża może być wykryta nawet na kilka dni przed spodziewaną miesiączką. Jeżeli test dał wynik negatywny, a okres spóźnia się przez około dwa miesiące, należy niezwłocznie udać się do lekarza.

Brak okresu prawie zawsze wywołuje niepokój, często jednak okazuje się, że problem wynika z niektórych zmian, które pojawiły się w życiu kobiety.

• Dieta

Zatrzymanie okresu może być wynikiem rygorystycznej diety. Długotrwałe odchudzanie może doprowadzić do niedoboru podstawowych składników odżywczych w organizmie - węglowodanów, białka i witamin. W takiej sytuacji mogą wystąpić nieregularne miesiączki. Ekstremalne diety prowadzą do znacznej redukcji tkanki tłuszczowej. Jeżeli jej poziom będzie utrzymywał się poniżej 16 proc., całkowity zanik okresu nie będzie niczym niezwykłym.

• Intensywna aktywność fizyczna

Diecie często towarzyszą intensywne ćwiczenia fizyczne, a to kolejny czynnik, który może być odpowiedzialny za brak okresu. Organizm doprowadzony do stanu wyczerpania nie ma energii, pozwalającej mu kontrolować poszczególne funkcje. Efektem może być zaburzenie wydzielania hormonów i w konsekwencji - brak miesiączki.

• Praca zmianowa

Spóźniający się okres może być spowodowany pracą w trybie zmianowym. Zbyt krótki sen i przemęczenie to czynniki, które temu towarzyszą i w rezultacie wpływają na procesy metaboliczne. Brak miesiączki jest czymś w rodzaju manifestu organizmu, który domaga się większej troski.

• Zmiana strefy czasowej

Gospodarkę hormonalną może też zaburzyć daleka podróż, zwłaszcza gdy wiąże się ze zmianą strefy czasowej. Prowadzi to do rozregulowania naturalnego zegara biologicznego, co negatywnie wpływa na produkcję hormonów.

• Stres

Winowajcą może okazać się też stres. Problemy osobiste, trudny czas w pracy - wszystko to może doprowadzić do wystąpienia przewlekłego stresu. W Takiej sytuacji dochodzi do wzrostu poziomu prolaktyny w organizmie. Pod tą nazwą kryje się hormon, którego nadmiar doprowadza do zatrzymania owulacji, co z kolei prowadzi do zaburzenia cyklu menstruacyjnego.

• Leki

Do zatrzymania miesiączki może też dojść w następstwie przewlekłego stosowania niektórych leków. Do tej grupy zaliczają się przede wszystkim leki psychotropowe, nazywane też antydepresantami.

• Antykoncepcja hormonalna

Z brakiem miesiączki i nieregularnymi cyklami bardzo często spotykają się kobiety, które zaprzestały stosowania antykoncepcji hormonalnej. Wraz z rozpoczęciem przyjmowania pigułek, w organizmie zachodzą zmiany w poziomie hormonów i w poziomie ich wydzielania, co ma na celu zatrzymanie owulacji. Odstawienie pigułek skutkuje zaburzeniem nowej równowagi.
Należy jednak zaznaczyć, że obecnie stosowana antykoncepcja hormonalna ogranicza do minimum liczbę substancji czynnych, hamujących owulację. Właśnie dlatego, powrót do normalnego cyklu nie powinien trwać zbyt długo. Jeżeli krwawienie nie pojawia się przez dwa miesiące, konieczna będzie wizyta u lekarza.

Brak okresu nie jest niczym niezwykłym w przypadku kobiet, które urodziły dziecko, a wiąże się to właśnie z karmieniem piersią. Wynika to z działania prolaktyny - hormonu peptydowego, który odpowiada za wzrost gruczołów sutkowych i za laktację. Jeżeli prolaktyna osiągnie duże stężenie, dochodzi do zahamowania owulacji. Wynika to z obniżenia poziomu estradiolu, folitropiny i lutropiny.

Przerwa w miesiączkowaniu może trwać nawet kilkanaście miesięcy po porodzie. Pierwszy okres pojawia się najczęściej po zaprzestaniu karmienia piersią. U niektórych kobiet, choć zdarza się to niezbyt często, regularne miesiączki pojawiają się po kilku tygodniach od rozpoczęcia karmienia piersią. Czasami pojawiają się też pojedyncze krwawienia.

Brak okresu nie zawsze wynika ze zmian, jakie pojawiły się w prowadzonym przez kobietę trybie życia. W niektórych przypadkach jest to objaw zaburzenia gospodarki hormonalnej, będącego następstwem poważniejszych dolegliwości. Taki stan może być wywołany chorobami, które mają wpływ na funkcjonowanie jajników, tarczycy, podwzgórza czy przysadki mózgowej.

Zespół policystycznych jajników (PCOS)
Brak miesiączki często jest następstwem zespołu policystycznych jajników (PCOS). W efekcie wystąpienia tej dolegliwości produkcja testosteronu w organizmie kobiety osiąga nienaturalnie wysoki poziom. Powoduje to zaburzenie cyklu menstruacyjnego, czego efektem jest brak okresu. Dochodzi do pojawienia się torbieli na jajnikach, wzrost pęcherzyków Graafa zostaje zatrzymany, a zajście w ciążę staje się utrudnione.

Zatrzymanie okresu jest jednym z objawów tej dolegliwości. Pozostałe symptomy, wskazujące na PCOS, to:

• Zmiany skórne.
• Łysienie.
• Nadmierne owłosienie.
• Zaburzenia metaboliczne (m.in. otyłość).
• Powiększone jajniki.
• Zbyt duża liczba pęcherzyków prenatalnych w jajniku.

Brak okresu powinien skłonić do niezwłocznego wykonania testu ciążowego, który wykrywa gonadotropinę kosmówkową - hormon wydzielany przez rozwijające się łożysko. Po uzyskaniu pewności, że spóźniający się okres nie jest rezultatem ciąży, konieczna jest wizyta u lekarza, który zaordynuje dalsze badania. Najczęściej wykonywane jest badanie tarczycy, prolaktyny i oznaczenie hormonów płciowych. Czasami konieczna okazuje się tomografia i USG narządów rodnych.

Leczenie braku okresu nie polega na jego farmakologicznym wywołaniu, a na eliminacji jego przyczyny. Konieczne jest przyjmowanie odpowiednich leków. Oprócz tego zalecane jest wprowadzenie zdrowych nawyków - dbanie o prawidłowy wypoczynek, unikanie stresu i stosowanie zrównoważonej diety.

Jeżeli spóźniającej się miesiączce towarzyszy ból brzucha, upławy i trądzik, wizyta u lekarza i podjęcie leczenia jest koniecznością. Stosowanie domowych metod, jak gorąca kąpiel, delikatny masaż okolic podbrzusza i seks, może być skuteczne tylko wtedy, gdy spóźniający się okres jest wynikiem stresu. W sytuacji, gdy brak okresu wynika z wejścia w fazę klimakterium, leczenie nie jest konieczne. Można jednak zdecydować się na hormonalną terapię zastępczą (nie dotyczy to kobiet, które w przeszłości chorowały na raka piersi), która złagodzi dokuczliwe objawy menopauzy.

Co zrobić, gdy cykl miesiączkowy jest za krótki lub za długi?