Nadżerka szyjki macicy – rodzaje, przyczyny, objawy i sposoby leczenia. Jak wygląda nadżerka?

Nadżerka jest zmianą patologiczną, powstającą na skutek wyparcia nabłonka walcowatego z kanału szyjki macicy przez nabłonek pochwy. Wskazana zmiana chorobowa atakuje pochwową część szyjki macicy. Nadżerka jako ubytek prawidłowej tkanki nabłonkowej w danej tkance jest schorzeniem, z jakim zmaga się co czwarta kobieta. Ze względu na brak specyficznych objawów nadżerka szyjki macicy często rozpoznawana jest zbyt późno. Nabłonek nadżerki jest czerwony i zwykle silnie ukrwiony. Różni się od nabłonka płaskiego bladoróżowego, znajdującego się w normalnych warunkach na szyjce macicy. Można wyróżnić trzy rodzaje nadżerek szyjki macicy:

• Nadżerka prawdziwa to ubytek nabłonka, pojawiający się na skutek urazu mechanicznego, chemicznego albo toczących się stanów zapalnych.
• Nadżerka rzekoma to najczęstsza postać nadżerki, kiedy to nabłonek wielowarstwowy płaski zastąpiony jest nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym. Zjawisko to określa się jako metaplazję. W badaniu ginekologicznym nadżerka rzekoma widoczna jest jako zaczerwienienie. Związana jest z: zaburzeniami poziomu hormonów, licznymi porodami w przeszłości, częstymi zakażeniami szyjki macicy oraz pochwy, dużą liczbą partnerów seksualnych, czy ze wczesnym rozpoczęciem współżycia. Leczenie rozpoczyna się od zlikwidowania stanu zapalnego.
• Nadżerka w stanach przednowotworowych, czyli rak szyjki macicy. Jeśli ten rodzaj nadżerki jest podejrzewany to niezbędne jest wykonanie badania cytologicznego.
• Nadżerka fizjologiczna występująca u kobiet dojrzałych płciowo. Może być wywołana zmianami poziomu hormonów podczas cyklu miesięcznego, stosowaniem doustnej antykoncepcji lub ciążą.

Zobacz: Diagnozę o raku szyjki macicy codziennie 10 Polek, a można mu zapobiegać

Najczęstsze przyczyny nadżerki to:

• Uwarunkowania i predyspozycje genetyczne.
• Urazy mechaniczne powstałe na skutek porodu, stosowania tamponów lub podczas badania ginekologicznego.
• Stosowanie antykoncepcji hormonalnej.
• Duża liczba partnerów seksualnych z uwagi na to, że częste zmienianie partnerów wiąże się z ryzykiem stanów zapalnych i zarażeniem chorobami wenerycznymi.
• Stosowanie środków chemicznych np. pianki antykoncepcyjnej.
• Brak odpowiedniej higieny osobistej.

Nadżerka bardzo często nie daje żadnych objawów. Czasem jednak jako objawy nadżerki klasyfikowane są obfite upławy. Nadżerka odpowiada bowiem za produkcję dużej ilości zasadowego śluzu zmieniającego fizjologiczne kwaśne pH pochwy. [b]Mogą też pojawić się objawy podobne do infekcji dróg rodnych:

• Ból.
• Pieczenie.
• Zmiana charakteru upławów.
• Bóle brzucha.

Częstym i zwykle jedynym objawem nadżerki wśród kobiet dojrzałych płciowo są plamienia lub krwawienia po stosunku. Pacjentka może nie wiedzieć, że miała nadżerkę, a podczas badania ginekologicznego widoczna będzie torbiel. Powstaje ona wtedy, gdy w trakcie samoistnego gojenia się nadżerki nabłonek płaski zamyka ujście gruczołów produkujących śluz, co doprowadza do pojawienia się torbieli Nabotha.

Do rozpoznania nadżerki stosowane są trzy metody. Kobieta 2 dni przed badaniem nie powinna współżyć, a jeśli przyjmowane były środki dopochwowe to powinna odczekać do 4 dni.

Cytologia polega na tym, że lekarz pobiera z szyjki macicy materiał do badania przy użyciu szczoteczki, jaką dokładnie pobiera próbkę z komórek błony śluzowej. Materiał przenoszony jest później na odpowiednie szkiełko oraz oddawany do laboratorium. Pod mikroskopem sprawdza się, jaka jest wielkość komórek, a także ich budowa i kształt. Im niższa jest grupa cytologiczna na wynikach to, tym lepiej dla pacjentki. Poza diagnostyką nadżerki ginekolog w trakcie cytologii może ocenić stan szyjki macicy, wykryć ewentualne stany zapalne lub nawet raka we wczesnym stadium rozwoju.

Dlaczego regularne wykonywanie cytologii jest tak ważne?

Posiew polega na pobraniu śluzu z szyjki macicy i pochwy przy użyciu specjalnej szpatułki. Ginekolog może ocenić jaki rodzaj infekcji wywołał stan zapalny. Wskazuje się na infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze.

Kolposkopiato badanie, podczas którego ginekolog wprowadza do pochwy przyrząd przypominający mikroskop połączony bezpośrednio z komputerem, czyli koloskopem. Dokładna obserwacja na monitorze możliwa jest dzięki powiększeniu obrazu.

Podczas badania lekarz może także wykonać biopsję podejrzanej tkanki, co może potwierdzić lub wykluczyć istnienie komórek nowotworowych. Nadżerka szyjki macicy często rozpoznawana jest w ciąży. Kobieta, która wcześniej nie widziała wskazań do wizyty u lekarza w trakcie ciąży, poddaje się rutynowym badaniom i właśnie wtedy wykrywana jest nadżerka. Nadżerkę zdiagnozowaną podczas ciąży określa się jako ektopię doczesnową. Natomiast, kobiety, które zdają sobie sprawę z tego, że cierpią na nadżerkę, powinny ją wyleczyć jeszcze przed zajściem w ciążę. Ważne jest wyleczenie stanu zapalnego. Podstawą jest wykonanie badania cytologicznego oraz przeprowadzenie wywiadu lekarskiego z pacjentką. Pozwala to wskazać na przyczyny choroby i pod tym kątem zastosować leczenie.

Leczenie nadżerek wymagane jest w większości przypadków. Metoda leczenia uzależniona jest od rodzaju nadżerki oraz od jej rozległości. Po rozpoznaniu nadżerki lekarz pobiera wymaz cytologiczny, co pozwala skontrolować prawidłowości w obrębie komórek nabłonka szyjki macicy. Jeśli wymaz nie wykazuje odchyleń od normy to leczenie nadżerki ogranicza się do obserwacji i powtórzeniu badania cytologicznego po pewnym czasie.

Czasami wystarczy wyeliminować przyczynę odpowiadającą za powstanie stanu zapalnego, żeby stan pochwy wrócił do równowagi. Jeśli natomiast zostanie rozpoznany stan zapalny to, należy wdrożyć leczenie przeciwzapalne, opierające się na stosowaniu globulek dopochwowych. W wielu przypadkach taka kuracja okazuje się wystarczająca.

Usuwanie nadżerek ma miejsce, jeśli nadżerka ma większe rozmiary. W leczeniu nieprawidłowości o dużym obszarze ubytku stosuje się głównie cztery metody.

• Elektrokoagulacja, potocznie nazywana wypalanką, to oddziaływanie na zmiany w obrębie szyjki macicy przy użyciu prądu o odpowiednio dobranym natężeniu. Zabieg przeprowadza się bezpośrednio po miesiączce, co zmniejsza ryzyko powstania endometriozy szyjki macicy. Całość trwa kilka minut i nie jest wymagane zastosowanie znieczulenia. Objawem gojenia się są obfite i wodniste upławy. Zabieg ten nie jest polecany u kobiet, które jeszcze nie rodziły ze względu na to, że blizny mogą wywołać powikłania w trakcie porodu takie jak rozwarcie szyjki macicy.
• Kriokoagulacja, czyli wymrażanie nadżerek to metoda lecznicza opierająca się na tym, że na zmiany patologiczne oddziałuje się sprężonym azotem. Niska temperatura doprowadza do martwicy powierzchownych komórek szyjki macicy, jak i samej nadżerki.
• Fotokoagulacja to oddziaływanie promieniowaniem podczerwonym. Na nadżerkę kieruje się promienie lasera, w wyniku czego komórki odwadniają się i dochodzi do ich obumarcia.

Chemiczne metody stosuje się rzadko, gdyż wykazują małą skuteczność. Ponadto są długotrwałe i podczas ich stosowania należy pozostawać w stałym kontakcie z ginekologiem.

W zależności od zastosowanej metody czas gojenia wynosi od 2 do 6 tygodni. W trakcie rekonwalescencji należy powstrzymać się od współżycia. Szyjka macicy musi mieć czas na zregenerowanie się.
Nieleczona nadżerka szyjki macicy może doprowadzić do nowotworu. Dlatego tak ważna jest prewencja raka szyjki macicy, a więc leczenie zmian przednowotworowych.
Profilaktyka w tym zakresie obejmuje:

• Skrining – badania przesiewowe zdrowych pacjentek pozwalający na zidentyfikowanie grupy kobiet zagrożonych nowotworami
• Diagnostykę istniejących zmian chorobowych na szyjce macicy.
• Leczenie zmian przednowotworowych.