Alergia pokarmowa: objawy, przyczyny, leczenie. Najpopularniejsze alergeny pokarmowe. Alergia na jajka

Alergie pokarmowe nie są zależne od wieku i mogą pojawić się zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Szacuje się, że występują u około 4-8 proc. pełnoletnich, z czego prawie 60 proc. stanowią kobiety. Diagnozuje się je u około 13 proc. dzieci w wieku 6-7 lat i 11 proc. młodzieży w wieku 11-14 lat.

Sprawdź też: Ryzyko alergii na orzeszki ziemne można zmniejszyć o 81 proc.

W przypadku najpopularniejszych alergenów (tj. jajka czy mleko) objawy alergii pokarmowej u najmłodszych mogą ustępować samoistnie, wraz z rozwojem systemu immunologicznego. Z powodu braku enzymów rozkładających niektóre substancje lub nadwrażliwości na niektóre dodatki do żywności może także dochodzić do niealergicznej nadwrażliwości pokarmowej.

Reszta z nich ma z kolei związek z reakcją alergiczną po spożyciu m.in.

• glutenu,
• czekolady,
• truskawek,
• selera,
• pomidorów,
• miodu,
• soi,
• konserwantów (siarczanów),
• kofeiny lub alkoholu.

Skłonność do alergii pokarmowych może być dziedziczna, dlatego przyczyn tego zjawiska należy szukać w uwarunkowaniach genetycznych. Niestety takie przypadki zdarzają się coraz częściej. Jednym z powodów takiej sytuacji może być coraz bardziej modyfikowana żywność i paradoksalnie coraz wyższe standardy higieniczne. Ich rezultat jest taki, że system odporności ma coraz mniej szans na zetknięcie z drobnoustrojami i wykształcenie reakcji, dzięki którym może wzmacniać odpowiedź immunologiczną i ograniczać objawy alergii pokarmowych.

Niektóre z objawów alergii pokarmowej mogą wystąpić niemal natychmiast po spożyciu pokarmu, na który jesteśmy uczuleni. Inne z kolei pojawiają się dopiero po pewnym czasie (nawet po kilku, czasem kilkunastu godzinach). Wśród najczęstszych objawów alergii pokarmowej u osób dorosłych pojawia się:

• ból brzucha,
• biegunka,
• wymioty,
• zaczerwienienia lub wysypka na skórze (pokrzywka).

Czasem może dochodzić także m.in. do:

• astmy oskrzelowej,
• duszności,
• obrzęku krtani.

Zobacz: Powstały jajka dla alergików. Czy są bezpieczne?

Jajka kurze należą do jednych z najbardziej alergizujących pokarmów. Większość alergii pokarmowych występuje w reakcji na białko kurze, zdecydowanie rzadziej zdarzają się alergie na żółtko. U dzieci od alergii na jajka częściej zdarza się tylko alergia na mleko (szacuje się, że około 85 proc. przypadków alergii pokarmowej na jajka mija do 3. roku życia). W wyniku reakcji alergicznej może dojść m.in. do:

• biegunki,
• wymiotów,
• problemów z oddychaniem,
• astmy,
• pokrzywki na skórze,
• zapalenia spojówek,
• a nawet wstrząsu anafilaktycznego.

Warto wyjaśnić, że w przypadku szczepionek posiadających w składzie wirusy namnażane w hodowlach fibroblastów zarodków kurzych (tj. szczepionka MMR czy szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu) badania kliniczne potwierdzają, że ilość białka kurzego użytego do ich produkcji jest niewystarczająca, by mogło dojść do reakcji alergicznej, dlatego można je bezpiecznie podawać osobom uczulonym na białko jajka kurzego (również dzieciom).

Osoby uczulone na jajka powinny unikać produktów, które w składzie prócz jaj mają także takie oznaczenia jak: albumina, globulina, lipowitelina, owoalbumina czy owoglobulina.

Zobacz także: Smog i nowe meble mogą być przyczyną alergii pokarmowej u dziecka. Zanieczyszczenie powietrza zwiększa ryzyko alergii nawet o 80 proc.

Najprostszym sposobem na to, by przekonać się, który produkt spożywczy wywołuje u nas niepożądane reakcje, jest sprawdzenie, co się dzieje po jego odstawieniu (czyli tzw. dieta eliminacyjna). Zwykle objawy ustają, kiedy wyeliminujemy alergen z naszego menu. Taka metoda sprawdza się nie tylko przy alergiach pokarmowych, ale także przy ustalaniu, czy przyczyną naszych dolegliwości jest niealergiczna nietolerancja pokarmowa.

Eksperci zalecają, by przez kilka dni (najczęściej około 4) spożywać produkty, które zwykle nie powodują reakcji alergicznych (tj. ziemniaki czy ryż). Na kolejnym etapie (który trwa również około 4 dni) do menu możemy stopniowo włączać bardziej uczulające produkty. Nie zawsze jednak możliwe jest, by zidentyfikować w ten sposób konkretny alergen (zwłaszcza, jeśli występuje w wielu produktach).

Czasem sprawdza się tzw. dieta rotacyjna, polegająca na czasowym wyłączaniu z diety określonych składników lub wzbogacanie naszego jadłospisu o wybrane produkty). W niektórych przypadkach pod kontrolą lekarza przeprowadza się tzw. próby prowokacyjne, za pomocą których można sprawdzić, po spożyciu jakiego pokarmu dochodzi do określonych reakcji.

Alergeny w diecie dziecka. Dr Anna Wójtowicz wyjaśnia, kiedy wprowadzać produkty uczulające.

Szacuje się, że u około 2-3 proc. osób cierpiących na alergie pokarmowe wstrząs anafilaktyczny może doprowadzić nawet do zgonu. Bez szybkiego podania adrenaliny grozi im śmiertelne niebezpieczeństwo.

Pacjentom z silnymi alergiami pokarmowymi zaleca się, by zawsze mieli przy sobie ampułkostrzykawkę z lekiem.

W takich przypadkach liczy się szybka reakcja. Najbardziej ryzykowne są sytuacje, w których objawy anafilaksji pojawiają się po raz pierwszy. Szansę na ratunek daje niezwłoczne wezwanie pogotowia ratunkowego lub przewiezienie uczulonego pacjenta do najbliższego szpitala (zwłaszcza w przypadku uczuleń na jad owadów lub alergii na orzechy ziemne).

Zarówno w przypadku alergii pokarmowych, jak i nietolerancji pokarmowych, mogą występować podobne objawy. Różni je jednak mechanizm rekcji organizmu w kontakcie z uczulającym nas alergenem. Dokładną diagnozę można postawić po przeprowadzeniu m.in.

• testów skórnych,
• testów prowokacyjnych,
• badań krwi (pod kątem obecności przeciwciał IgE),
• badań kału,
• czasem biopsji jelitowej lub badań DNA.

Przy alergiach pokarmowych (przy których większe znaczenie ma nasz system immunologiczny) odpowiedź organizmu zazwyczaj następuje szybciej (po 2 godz. mówimy o reakcji wczesnej, po 12 - reakcji opóźnionej, a powyżej 12 godzin – o reakcjach późnych). U pacjentów może dojść wtedy do obrzęków utrudniających oddychanie. Mogą też cierpieć z powodu wysypek na skórze, czują się rozdrażnieni, mogą mieć nudności i problemy z układem pokarmowym, bóle brzucha, nudności i wymioty. Czasem skarżą się też na bezsenność lub problemy z zasypianiem. Przy silnych uczuleniach może dojść nawet do wstrząsu anafilaktycznego, który w skrajnych przypadkach doprowadza do zgonu pacjenta.

Do alergii pokarmowych dochodzi z powodu błędnej odpowiedzi organizmu na alergen (białko zawarte w danym produkcie). W kontakcie z nim u osób zdrowych nie zachodzą żadne reakcje, natomiast u uczulonych – zazwyczaj po drugim (lub kolejnym) zetknięciu się z alergenem – dochodzi do aktywacji przeciwciał IgE, które wykorzystywane są do mechanizmów obronnych i stymulacji komórek tucznych do wydzielania m.in. histaminy. Chorym pomaga przede wszystkim unikanie uczulających pokarmów (lub ich całkowite wyeliminowanie z diety), a przy reakcjach skórnych – leki przeciwhistaminowe.

Alergolog dr Piotr Dąbrowiecki wyjaśnia, czym się różni nietolerancja laktozy od alergii pokarmowej.

Z kolei nietolerancje pokarmowe (przy których większe znaczenie ma nasz metabolizm) częściej mają nieco łagodniejszy przebieg i w zależności od tego, jakich produktów nie tolerujemy, nasz organizm reaguje na różne sposoby. Objawy mogą wystąpić po kilku godzinach lub nawet po kilku dniach od kontaktu z alergenem. Chorym pomaga ograniczenie ilości źle tolerowanych pokarmów w diecie.

źródło:

• M. Kurek: „Alergia i pseudoalergia pokarmowa u młodzieży i osób dorosłych”, Samodzielna Pracownia Alergologii Instytutu Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Gdańsku.
• K. Pałgan, Z. Bartuzi:„Czynniki genetyczne i środowiskowe w rozwoju alergii na pokarmy” Katedra i Klinika Alergologii, Immunologii Klinicznej i Chorób Wewnętrznych, Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.