Histamina powstaje nie tylko przy alergii! Zobacz, jakie objawy powoduje nietolerancja histaminy i w jakich produktach występuje ten związek

Histamina jest hormonem tkankowym należącym do grupy amin, produkowany i magazynowanym w komórkach krwi, takich jak bazofile (komórki zasadochłonne) i mastocyty (komórki tuczne), ale także w trombocytach (płytki krwi), limfocytach czy makrofagach.

Do funkcji histaminy należy m.in.:

• regulacja napięcie mięśni gładkich (np. przepony),
• kontrola pracy gruczołów wydzielniczych,
• przewodnictwo impulsów nerwowych (neuroprzewodnictwo),
• regulacja cyklu snu i czuwania,
• stymulowanie wydzielania kwasu żołądkowego,
• umożliwianie erekcji,
• uruchamianie reakcji zapalnej.

Histamina jest wydzielana w ramach reakcji alergicznej, która stanowi odpowiedź organizmu na działanie alergenu. Mianem określa się przy tym czynnik normalnie niegroźny, którym w danym organizmie aktywuje układ odpornościowy. To właśnie histamina uruchamia reakcję zapalną, wywołując szereg nieprzyjemnych dolegliwości.

Czytaj też: Histamina jest zawarta w wielu napojach alkoholowych. Zobacz, jak wyglądają objawy tzw. alergii na alkohol

Uwalnianie histaminy zachodzi na skutek działania alergenu histamina na receptory przeciwciał IgE, najczęściej na powierzchni komórek tucznych. Gdy związek spełni swoją rolę, nadmiar jest rozkładany przez enzym histaminazę (oksydazy diaminowej, inaczej diaminooksydazy, DAO), obecny w eozynofilach (komórki obojętnochłonne). Pozwala to na złagodzenie objawów reakcji alergicznej i regulację procesów układu immunologicznego.

Zdarza się jednak, że enzymu DAO jest za mało, co powoduje objawy „alergię na histaminę”. Jest to:

• świąd skóry,
• wysypka,
• wodnisty katar,
• łzawienie oczu,
• chrypka,
• obrzęk,
• swędzenie i obrzęk oczu
• skurcz mięśni gładkich.

Zobacz też: Wapno na alergię nie działa. Ten popularny suplement sprawdzi się jednak w innych zastosowaniach

Silna reakcja alergiczna może być przyczyną poważniejszych problemów, a w ciężkiej postaci powoduje szok anafilaktyczny, który może prowadzić do niewydolności krążeniowej i śmierci. Czujność powinny obudzić objawy takie jak:

• biegunka, kolka i ból brzucha,
• ból w klatce piersiowej i uczucie duszności,
• trudności z przełykaniem,
• zawroty głowy (vertigo),
• uczucie lęku lub niepokoju,
• zaczerwienienie twarzy,
• mdłości lub wymioty,
• palpitacje serca,
• opuchlizna twarzy, oczu i języka,
• osłabienie,
• świszczący oddech,
• trudności w oddychaniu,
• utrata przytomności.

Do reakcji uczuleniowej spowodowanej działaniem histaminy, w tym także do szoku anafilaktycznego, może dojść nie tylko pod wpływem czynników wewnętrznych, czyli spożycia produktów najczęściej uczulających (należą do nich orzechy ziemne, orzechy z drzew, jaja, mleko, ryby i owoce morza, pszenica, soja i nadmierne ilości siarki), toksyn pochodzenia bakteryjnego, wirusowego i grzybiczego bądź niektórych leków (jak np. aspiryna czy penicylina).

Wydzielenie histaminy i stan zapalny mogą inicjować ponadto inne czynniki niż pokarmowe, m.in.:

• pyłki,
• sierść i ślina zwierząt,
• jad owadów i zwierząt,
• pasożyty,
• drażniące substancje,
• drażnienie mechaniczne,
• podwyższona lub zbyt niska temperatura,
• wibracje,
• ucisk,
• promieniowanie słoneczne.

Czytaj też: Domowe alergie. Co może nas uczulać w mieszkaniu?

Należy ponadto pamiętać, że podobne działanie histaminy produkowanej w organizmie ma ten sam związek obecny w produktach spożywczych, m.in. fermentowanych, dojrzewających i tych nie pierwszej świeżości, produkowana przez obecne tam mikroorganizmy. Nie u każdego wywoła przez to alergię, ale wiele innych osób powinno unikać takiej żywności.

Objawy nietolerancji histaminy to symptomy podobne do oznak reakcji uczuleniowej, które występują u osób wrażliwych na działanie tego związku. Nazywane są pseudoalergią. Przyczyną problemu nazywanego też alergią na histaminę może być niedobór enzymu DAO i/lub nadmierne spożycie związku z dietą.

Do objawów nietolerancji histaminy należą:

• migrena, silny ból i zawroty głowy,
• podrażnienie błon śluzowych,
• problemy z oddychaniem,
• podwyższone ciśnienie,
• wzdęcia i biegunki,
• odczyny zapalne skóry.

Prawidłowa diagnoza nietolerancji histaminy umożliwia leczenie dolegliwości, wymaga jednak wykonania badań laboratoryjnych krwi. Oznaczyć należy przede wszystkim poziom diaminoksydazy (DAO) w surowicy krwi, który odpowiada za degradację histaminy.

Dodatkowym parametrem, który warto zbadać, to poziom eozynofili, wyznaczany na podstawie badania morfologii krwi. Zbyt wysoki może sugerować nadmierną lub nieadekwatną reakcję układu odpornościowego na alergeny, będącą przyczyną nadmiernego wydzielania histaminy.

Jeśli wyniki badania DAO jednoznacznie wskazują na jej niedobór, warto wykonać kolejne badania krwi, by określić:

• poziom witaminy B6 (występuje jako kofaktor DAO),
• poziom miedzi (pełni podobną rolę do witaminy B6),
• poziom cynku (ogranicza aktywności histaminy).

Na podstawie wyników tych badań można stwierdzić, czy reakcja na histaminę była sytuacją jednorazową, czy też istnieje groźba, że się powtórzy, np. gdy u jej podstaw leży niesprawny proces dezaktywacji tego hormonu.

Nietolerancja histaminy nie podlega leczeniu, można za to zapobiegać powstawaniu jej objawów lub ograniczać skutki, jakie wywołuje w organizmie. Podstawowe działanie polega na poznaniu dietetycznych źródeł histaminy i jej konsekwentnym unikaniu.

Do najbardziej o największej zawartości histaminy należą produkty takie jak:

• konserwy rybne,
• ryby wędzone i solone,
• kiszona kapusta, ogórki i inne kiszonki,
• zakwasy, np. buraczany czy żur,
• sery dojrzewające, żółte i pleśniowe,
• wędliny dojrzewające,
• fermentowane produkty sojowe
• ekstrakt drożdżowy,
• ocet balsamiczny, winny jabłkowy i inne,
• napoje alkoholowe, m.in. piwo, wino i szampan,
• wysokoprzetworzone produkty.

Do uwalniania histaminy może też prowadzić spożycie innych produktów spożywczych i dodatków do żywności, m.in.:

• alkohol,
• owoce: cytrusowe, truskawki, ananasy, kiwi,
• sos pomidorowy,
• owoce morza,
• czekolada,
• ryby,
• grzyby,
• wieprzowina,
• produkty zbożowe,
• białko jaja,
• glutaminiany (wzmacniacz smaku),
• benzoesany (konserwant w żywności, lekach i kosmetykach),
• azotyny (konserwant w wędlinach),
• siarczany (przeciwutleniacz w winach, suszonych owocach i warzywach)
• sztuczne barwniki, m.in. E102 (tartrazyna), E110 (żółcień pomarańczowa), E123 (amarant), E124 (koszenila).