Olejki eteryczne w walce z koronawirusem SARS-CoV-2. Jak działają naturalne esencje zapachowe i jak stosować je przeciw COVID-19?

Olejki eteryczne to produkty pozyskiwane z surowców roślinnych, które stanowią złożone mieszanki różnych lotnych związków zapachowych. W ich skład wchodzą przede wszystkim związki z grupy monoterpenów (np. limonen), seskwiterpenów (np. farnezol) i fenylopropanoidów (np. kwas cynamonowy), choć również wiele innych.

Olejki eteryczne mają właściwości antyoksydacyjne i zwalczające bakterie, grzyby oraz wirusy, a ponadto przeciwzapalne, modulujące odporność, a także upłynniające wydzielinę śluzową i rozszerzające oskrzela, które są studiowane od lat.

Cenne właściwości olejków eterycznych wynikają nie tylko z działania ich poszczególnych składników, ale też ich wzajemnych interakcji, które wzmacniają ich aktywność. Te naturalne mieszanki zawierają tak wiele różnych związków, że odtworzenie ich działania na organizm za pomocą syntetycznych leków nigdy nie będzie możliwe. W sytuacji braku środków farmakologicznych, które zapewniałyby pełną skuteczność przeciw COVID-19, naukowcy coraz częściej zwracają się w stronę terapii roślinnych.

Dzięki swoim aktywnym związkom olejki eteryczne zakłócają funkcjonowanie wirusów, przy czym mechanizmy takiego działania są różne. Za sprawą swojego powinowactwa do tłuszczów (lipofilowości), czyli skłonności do rozpuszczania się w nich, olejki eteryczne mają potencjał wnikania w podwójną warstwę lipidową, którą posiadają wirusy otoczkowe (należy do nich również SARS-CoV-2). W ten sposób zmieniają właściwości otoczki, uniemożliwiając infekowanie ludzkich komórek, a nawet powodują jej pękanie i inaktywację wirusa.

Olejki eteryczne mogą wpływając bezpośrednio na wolne wirusy, zakłócać ich przyczepianie się do błon komórek, wnikanie do ich wnętrza, proces namnażania się oraz uwalniania z zainfekowanych komórek, a ponadto hamować aktywność wirusowych enzymów. Natomiast działając bezpośrednio na organizm, olejki eteryczne chronią komórki nabłonka oddechowego, redukują stres oksydacyjny i stan zapalny oraz pomagają łagodzić objawy infekcji.

Wykazano, że naturalne związki zapachowe z wielu roślin działają aktywnie przeciw różnym wirusom typu RNA i DNA, m.in. takich jak:

• wirus grypy (IFV),
• wirus opryszczki pospolitej (HSV),
• ludzki wirus niedoboru odporności (HIV),
• wirus żółtej febry (YFV),
• wirus ptasiej grypy (H1N1),
• wirus polio (PV),
• adenowirus typu 3 (Ad 3 V),
• wirus dengi typu 2 (DENV-2),
• wirus Coxsackie typy B-1 (COX Vb1),
• wirus Junin (JUNV).

Dla przykładu olejki eteryczne:

• z melisy lekarskiej (Melissa officinalis) – zwalcza m.in. wirusy opryszczki pospolitej HSV-1 i HSV-2, zapobiegając formowaniu się zmian chorobowych, a w odpowiednio dużym stężeniu niemal całkowicie blokując ich infekcyjność,
• z anyżu gwiazdkowego (Illicium verum), drzewa herbacianego (Melaleuca alternifolia), krzewu manuka (Leptospermum scoparium) i rumianku pospolitego (Matricaria recutita) – zapobiegają infekcjom spowodowanym przez szczepy wirusa HSV, zarówno te wrażliwe, jak i oporne na lek acyklowir,
• z pomarańczy bergamoty (Citrus bergamia) i eukaliptusa gałkowego (Eucalyptus globulus) – ich opary oraz związki wchodzące w ich skład (m.in. cytronelol and eugenol) mają silne działanie przeciw wirusowi grypy (IFV),
• z cynamonu cejlońskiego (Cinnamomum zeylanicum), bergamoty, palczatki pogiętej – lemongrassowy (Cymbopogon flexuosus) oraz z tymianku pospolitego (Thymus vulgaris) – w postaci ciekłej mają najsilniejsze właściwości hamujące aktywność wirusa IFV, wynoszące przy odpowiednim stężeniu nawet 100 procent.

Składniki olejków eterycznych wspomagają ochronę i walkę z nowym koronawirusem na wiele różnych sposobów, które prowadzą do jego unieczynnienia lub uniemożliwiają jego replikację w organizmie. Jeden z ważnych mechanizmów działania polega na blokowaniu białek S1 wypustki koronawirusa, za pomocą której wnika do infekowanej komórki. Udowodniono to w badaniach laboratoryjnych m.in. dla związków takich jak:

• pulegon (zawiera go m.in. mięta pieprzowa),
• tymol (m.in. tymianek),
• terpinen-4-ol – pochodna terpinolu (m.in. olejek z drzewa herbacianego),
• octan cynamylu (m.in. cynamon),
• geraniol (m.in. trawa cytrynowa),
• karwakrol (m.in. oregano),
• cynamaldehyd (m.in. cynamon),
• anetol (m.in. anyż, koper włoski).

W innych badaniach związki takie jak cynamaldehyd z cynamonu cejlońskiego oraz tymochinon, który występuje m.in. w olejku z nasion czarnuszki siewnej (Nigella sativa), blokowały enzym polimerazę koronawirusa, która jest niezbędna dla jego namnażania się. Dla cynamaldehydu wykazano też, że chroni płuca, zmniejsza ich obrzęk i ilość płynu, zmniejsza poziom prozapalnych cytokin.

Olejek z czarnuszki okazał się też skuteczny przeciw koronawirusowi SARS-CoV-2 także w innych badaniach. Natomiast naukowcy wietnamscy potwierdzili skuteczność olejku z czosnku zwyczajnego (Allium sativum) przeciwko temu wirusowi. Nie są to jednak surowce stosowane do aromaterapii, tylko do spożycia jako suplement diety.

Antywirusowe produkty roślinne zastosowano także do produkcji eksperymentalnych przeciwwirusowych maseczek ochronnych barwionych łuskami cebuli zwyczajnej (Allium cepa) i blokującą wirusy kurkuminą – związkiem aktywnego z kłącza kurkumy, czyli ostryżu długiego (Curcuma longa). Maseczki nasączano różnymi olejkami eterycznymi i ich mieszankami, badając ich czas ich aktywności. Najdłużej wydzielające się olejkami okazały się tymiankowy i goździkowy, a najkrócej – jałowcowy, rozmarynowy i miętowy.

Które olejki najlepiej stosować przeciw COVID-19? Sprawdź w naszej galerii!

Stosowanie aromaterapii z użyciem olejków eterycznych jest polecane w okresach osłabienia organizmu, gdy mamy częste kontakty z innymi ludźmi, a zwłaszcza gościmy ich w domu. Warto wtedy nasycić zapachami pokój, w którym przebywamy, albo sypialnię. W małych pomieszczeniach należy stosować skromniejsze ilości olejków eterycznych, nie można też zapominać o ich regularnym wietrzeniu.

Wszystkie polecane roślinne źródła olejków eterycznych służące jako przyprawy mogą być spożywane w codziennej diecie, wspomagając jej potencjał ochronny przeciw COVID-19.

Zobacz: Tak działają popularne olejki eteryczne. Który pomaga na co?

Stosowanie naturalnych esencji zapachowych zaleca się w ramach aromaterapii, do czego nadają się szczególnie elektryczne dyfuzory. Dobrym pomysłem jest też inhalacja pary wodnej z olejkami w ramach tzw. parówki, należy jednak przestrzegać zaleceń producentów odnośnie stosowanego stężenia.

Używanie olejków w kominkach podgrzewanych świeczką nie jest przy tym polecaną metodą aromaterapii, ponieważ powoduje ich szybkie przegrzewanie się, co wpływa negatywnie na ich właściwości i zapach. Naturalne esencje zapachowe można też rozpylać w powietrzu czy na pościeli, należy jednak pamiętać, że mogą powodować odbarwienia powierzchni, z którymi mają kontakt.

Ostrożność w stosowaniu olejków eterycznych powinny jednak zachować osoby z alergiami, zwłaszcza oddechowymi, ponieważ wiele z lotnych składników może wywoływać objawy uczuleniowe. Dla bezpieczeństwa stosowania należy unikać kontaktu nierozcieńczonych olejków eterycznych ze skórą, ponieważ mają wtedy silne działanie drażniące nawet u osób bez uczuleń.

W razie wystąpienia duszności należy unikać wywołujących je olejków, a przy wrażliwej skórze warto dozować je do dyfuzora lub olejku do masażu, okręcając nakrętkę w ochronnych rękawiczkach.

Należy pamiętać, że stosowanie antywirusowych olejków aromatycznych może być jedynie uzupełnieniem profilaktyki i leczenia zakażenia nowym koronawirusem czy innymi wirusami, m.in. grypy. Nie może jednak zastąpić zalecanych zachowań, takich jak zasłanianie ust i nosa, dystans społeczny i unikanie kontaktu z ludźmi, a także szczepień i odpowiedniego leczenia w razie zarażenia się COVID-19.

Pomimo zaawansowanych i niezwykle obiecujących badań nad działaniem olejków eterycznych przeciw wirusowi wywołującemu COVID-19 ich producenci nie mogą umieszczać informacji na ten temat na opakowaniach swoich produktów.

Klienci natomiast nie powinni traktować naturalnych esencji zapachowych jako środka profilaktycznego ani leczniczego, ponieważ takie zastosowanie wymaga bezpośrednich badań klinicznych. Niemniej warto wspomagać się ich działaniem, które w większości przypadków może przynieść istotne korzyści.

Zobacz także:

ZOBACZ: Kiedy możesz się zaszczepić? Powstał internetowy kalkulator