Porcja „płynnego złota” kosztuje tylko 2 zł. Jest polecane na odporność, ale pomoże też na włosy i skórę. Działa lepiej niż zabieg w salonie

Olej z czarnuszki siewnej (Nigella sativa L.) znany także jako olej z czarnego kminku, jest rozpowszechniony przede wszystkim w krajach Basenu Morza Śródziemnego. W starożytności określany był mianem „płynnego złota”, ze względu na swoje cenne właściwości, co potwierdzają wyniki współczesnych badań naukowych.

Olej z czarnuszki jest gęsty i przybiera barwę miodową po ciemnobrązową. Smak tego oleju wielu osobom nie przypada do gustu, ponieważ jest intensywny, gorzkawy, a przez niektórych, określany jako lekko korzenny i pieprzny. Olej z czarnuszki ma też bardzo intensywny zapach.

Najlepszy i najbardziej wartościowy jest nierafinowany (nieoczyszczony) olej z czarnuszki tłoczony na zimno. Olej ten powinien być sprzedawany w ciemnych butelkach, które chronią tłuszcz przed utlenianiem pod wpływem promieniowania słonecznego. Jeśli w sklepie dostępny jest olej w jasnej butelce – nie warto go kupować.

W warunkach domowych należy przechowywać go w szafce lub lodówce, by maksymalnie zminimalizować ryzyko zepsucia się. Czas przydatności do spożycia po otwarciu butelki wynosi ok. 3-4 miesiące. Należy pamiętać, że jest to olej, którego nie należy ogrzewać – wskazane jest spożycie go wyłącznie na surowo.

Olej z czarnuszki ma bardzo korzystny profil kwasów tłuszczowych, zawiera niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, a także szereg cennych witamin i składników bioaktywnych. Wykorzystywany jest wspomagająco w leczeniu chorób zapalnych, zaburzeń gospodarki węglowodanowej i lipidowej, a także w celach kosmetycznych.

Olej z czarnuszki to źródło bardzo korzystnych dla zdrowia, nienasyconych kwasów tłuszczowych. Główną frakcją kwasów tłuszczowych w oleju z czarnuszki są wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT), które stanowią, aż 58 proc. składu tego oleju. W mniejszej, ale w dalszym ciągu, dużej ilości występują jednonienasycone kwasy tłuszczowe (JNKT) w ilości 26 proc. Pozostałą część tłuszczową dopełniają nasycone tłuszcze, w ilości 16 procent.

Olej z czarnuszki nie zawiera cholesterolu. Kwas oleinowy z kolei najzasobniej reprezentuje jednonienasycone kwasy tłuszczowe i zaliczany jest do kwasów omega-9. Przedstawicielem WNKT najzasobniej występującym w tym oleju jest kwas linolowy – zaliczany do rodziny kwasów omega-6. Kwas linolenowy z rodziny omega-3, występuje w ilości 1 proc.

Olej z czarnuszki to także dobre źródło cennych witamin antyoksydacyjnych. Występują w nim witamina E, C oraz beta-karoten, a także witaminy z grupy B. Nie brakuje w oleju z czarnuszki składników mineralnych – obecny jest w nim:

• cynk,
• selen,
• miedź,
• potas,
• żelazo,
• wapń.

Zawartość w oleju z czarnuszki związku o nazwie tymochinon determinuje wiele cennych właściwości prozdrowotnych tego produktu. Tymochinon to związek o bardzo silnych właściwościach przeciwutleniających i przeciwzapalnych. Zawartość tego związku z oleju z czarnuszki wynosi od 595 do 3854 mg na kilogram oleju, a zawartość różni się od okresu zbioru nasion czarnuszki, z których olej jest tłoczony.

Olej z czarnuszki wykazuje bardzo wiele korzystnych właściwości, które wykorzystywane są we wspomaganiu leczenia wielu schorzeń i poważnych chorób.

Badacze z University of Medical Sciences w Iranie przeprowadzili badanie z udziałem kobiet w wieku 25-55 lat z nadwagą lub otyłością. Kobiety przez okres 8. tygodni zażywały każdego dnia 1000 mg oleju z czarnuszki (w tym 0,01 mg tymochinonu) i stosowały dietę o kaloryczności odpowiadającej ich zapotrzebowaniu. Po tym czasie zaobserwowano, że olej z czarnuszki ma działanie przeciwzapalne i może sprzyjać utracie masy ciała.

Metaanaliza przeprowadzona przez naukowców z Kerman University of Medical [5], do której zaliczono tylko 5 publikacji, wykazała, że suplementacja oleju z czarnuszki znacznie obniża poziom CRP (białko ostrej fazy) we krwi. Działanie to zaobserwowano przede wszystkim u osób otyłych. Otyłość generuje stan zapalny, stąd warto by osoby z nadmierną masą ciała dostarczały wraz z dietą substancji, które neutralizują związki o działaniu prozapalnym.

Wielokrotnie stwierdzano, że działanie przeciwutleniające, które wykazuje olej z czarnuszki, wynika z przede wszystkim z wysokiej zawartości tymochinonu. Badacze z Uniwersytetu w Camerino zaobserwowali, że nie tylko ilość tego składnika determinuje właściwości przeciwzapalne tego tłuszczu, ale także inne fitozwiązki mają istotny wpływ.

Olej z czarnuszki powinny uwzględnić w diecie osoby chore na cukrzycę, insulinooporność i inne zaburzenie gospodarki glukozowo-insulinowej. W licznych badaniach, w wyniku regularnego stosowania niewielkich dawek oleju z czarnuszki, zaobserwowano:

• poprawę kontroli glikemii,
• zwiększenie wrażliwości tkanek na działanie insuliny,
• poprawę profilu lipidowego.

Badanie z udziałem osób z cukrzycą typu 2, które miało na celu zbadanie, czy olej z czarnuszki ma wpływ na glikemię, przeprowadzili naukowcy z Uniwersytetu w Egipcie. Metmorfina jest substancją stosowaną jako lek pierwszego rzutu dla osób, u których stwierdzono zaburzenia węglowodanowe.

Zaobserwowano, że dawka 1350 mg oleju z czarnuszki, lepiej niż metmorfina, wpływała na obniżenie masy ciała, wartości wskaźnika BMI i obwodu talii u uczestników. Z kolei w kontekście leczenia cukrzycy, preparat farmaceutyczny był bardziej skuteczny.

Właściwości oleju z nasion czarnuszki na stan wątroby u osób z niealkoholowym stłuszczeniem, przeprowadzili naukowcy z University of Medical Sciences w Iranie. Zaobserwowali, że u osób zażywających 2,5 ml oleju z czarnuszki, co 12 godzin przez 3 miesiące, obniżeniu uległo stężenie „złego” cholesterolu LDL i triglicerydów, a podwyższeniu stężenie „dobrego” cholesterolu HDL.Ponadto zaobserwowano korzystny wpływ suplementacji na wydzielanie enzymów wątrobowych ALT i AST.

Olej z czarnuszki jest prawdopodobnie bezpieczny do stosowania. Jednym z niewielu badań, w którym określano bezpieczeństwo stosowania oleju z czarnuszki, jest badanie z udziałem osób ze stłuszczeniem wątroby, przeprowadzone przez badaczy z Iranu. Dawka oleju z czarnuszki w nim stosowana wynosiła 5 ml (1 łyżeczka) na dobę, przez okres 3 miesięcy.

Olej z czarnuszki w większości publikacji wykazywał skuteczność w kontekście poprawy funkcjonowania gospodarki węglowodanowej oraz wspomagająco w procesie odchudzania, w dawce 1 g przy stosowaniu go przez 8 tygodni. Wydaje się więc korzystne spożywanie 0,5 do 1 łyżeczki oleju dziennie przez ok. dwa-trzy miesiące.

Olej z czarnuszki pomaga w leczeniu astmy. Zalecane stosowanie dla osób dorosłych to 3 razy dziennie po 1 ml oleju. Dla dzieci zaleca się podawanie do 3 razy dziennie w dawce 0,5 ml.

Olej z czarnuszki stosowany w małych dawkach jest prawdopodobnie bezpieczny. Niestety zostało przeprowadzonych niewiele badań mających na celu zbadanie bezpieczeństwa tego produktu. Nie powinny go stosować kobiety w ciąży i karmiące, ponieważ nie ma badań, w których sprawdzano bezpieczeństwo stosowania tego oleju w tych grupach.

Osoby zażywające leki przeciwzakrzepowe także powinny rozsądnie korzystać z czarnuszki oraz oleju. Składniki aktywne występujące w czarnuszce mogą spowalniać proces krzepnięcia krwi, co zwiększ ryzyko krwawień.

Osoby z niskim ciśnieniem powinny uważać, gdyż czarnuszka działa hipotensyjne i może nasilać senność. Osobom z cukrzycą, którym zalecana jest czarnuszka i olej z czarnuszki, wskazana jest kontrola poziomów cukru we krwi ukierunkowana na wykrycie ewentualnej hipoglikemii, wywołanej działaniem substancji aktywnych zawartych w oleju lub nasionach czarnego kminu.

Olej z czarnuszki dla dzieci warto stosować w celu wzmocnienia naturalnej odporności organizmu dziecka. Drugim wskazaniem do stosowania tego oleju w tej grupie wiekowej są alergie i problemy skórne. Olej z czarnuszki można bezpiecznie podawać w małych ilościach i przez krótki okres czasu dziecku, które ukończyło 1. rok życia.

Olej z czarnuszki zaleca spożywać tylko na surowo, dlatego należy go podawać dziecku tylko w takiej formie. Dzienna dawka doustna zalecana dla dziecka to ok. ¼ do ½ łyżeczki przez kilka dni. Ze względu na wymagający smak, olej można wymieszać na łyżce z miodem, syropem klonowym lub dodać do posiłku. Można go również stosować miejscowo, bezpośrednio na zmiany skórne lub egzemę.

Olej z czarnuszki stosowany na włosy również się sprawdzi. Polecany jest dla osób z łupieżem, a także wspomagająco na porost włosów, gdyż odżywia cebulki włosowe. Mężczyźni z łysieniem androgenowym oraz kobiety z PCOS (zespół policystycznych jajników), u których objawem choroby jest utrata włosów, mogą wypróbować masaż skóry głowy olejem z czarnuszki. Najlepiej ten zabieg wykonywać tuż przed myciem włosów, ponieważ skalp potraktowany tłuszczem, da wrażenie brudnych i zaniedbanych włosów.

Olej z czarnuszki to bogate źródło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-6, które najkorzystniej spośród wszystkich tłuszczy wpływają na kondycję skóry. Olej z czarnuszki na twarz polecany jest dla osób z wrażliwą cerą, skłonnością do podrażnień i cerą trądzikową. Warto by skorzystały z jego właściwości osoby z egzemą, łuszczycą, a także atopowym zapaleniem skóry (AZS).

Kobiety w każdym wieku skorzystają z cennych właściwości tego oleju, gdyż działa on odżywczo, regenerująco i przeciwzapalnie. Zmiękcza i ujędrnia skórę, a także działa przeciwstarzeniowo, stąd warto by kobiety po 50 roku życia włączyły ten olej do codziennej pielęgnacji swojej dojrzałej cery.

Olej z czarnuszki jest z reguły dobrze tolerowany przez osoby z cerą z tendencją do zapychania się, ponieważ ma niski wskaźnik komedogenności wynoszący 1-2. Jego właściwości wspomagają walkę z pryszczami i wykwitami skórnymi, a także pomagają na zaskórniki.

1. Adamska A., Ochocka R.J.: Nigella sativa źródłem związków bioaktywnych. Postępy Fitoterapii. 2016:17(2); 97-105.
2. Borusiewicz M., Janeczko Z.: Nigella sativa L. – roślinny surowiec o właściwościach plejotropowych. Postępy Fitoterapii. 2015:16(4); 223-236.
3. Kazimierczak A., Wcisło-Dziadecka D., Zmarzły N.: Zdrowie z natury – czarnuszka siewna.... Postępy Nauk Meducznych 2018; XXXI(1A): 61-64
4. Razmpoosh E., Safi S., Mazaheri M. i inni:Badanie z udziałem kobiet otyłych. Trials, 2019
5. Tavakoly R., Arab A., Vallianou N. i inni: Wpływ suplementacji Nigella sativa L. na białko C-reaktywne.... Complement Ther Med. 2019
6. Bordoni L., Fedeli D., Nasuti C. i inni: Właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne.... Antioxidants (Basel). 2019