Cholestaza ciężarnych i wewnątrzwątrobowa. Jakie objawy mogą świadczyć o nieprawidłowej pracy wątroby? Sprawdź, jak leczyć cholestazę

Cholestaza to schorzenie spowodowane zaburzeniem pracy wątroby, głównie zmniejszoną produkcją żółci lub utrudnionym jej przepływem z wątroby do dwunastnicy.

Jak dochodzi do rozwoju cholestazy? Żółć wydzielana jest przez hepatocyty, czyli komórki wątrobowe do dróg żółciowych. Stamtąd dostaje się ona przez przewody żółciowe do pęcherzyka, a następnie trafia do dwunastnicy. Jeśli przepływ zostanie zaburzony na którymkolwiek z tych etapów, może dojść do wzrostu cieśnienia i poszerzenia dróg żółciowych, a długo utrzymujący się taki stan grozi poważnym uszkodzeniem wątroby.

W zależności od tego,na jakim etapie dochodzi do zaburzeń wydzielania żółci, cholestazę możemy podzielić na:

• wewnątrzwątrobową – upośledzenie wytwarzania i zastój żółci w wątrobie,
• zewnątrzwątrobową – upośledzenie odpływu żółci z wątroby,
• ciężarnych – nadwrażliwość komórek wątroby na wzrost stężenia hormonów płciowych, co skutkuje wzrostem stężenia kwasów żółciowych.

Na rozwój cholestazy wpływ ma wiele czynników, począwszy od przyjmowania niektórych leków, aż po choroby przewlekłe. Wśród głównych przyczyn cholestazy wewnątrzwątrobowej wymienia się:

• nadmierne spożywanie alkoholu,
• niektóre leki przeciwgrzybicze, immunosupresyjne oraz antybiotyki,
• toksoplazmoza,
• różyczka,
• cytomegalia,
• gruźlica,
• zakażenie wirusem opryszczki,
• wirusowe zapalenie wątroby,
• kamienie żółciowe,
• torbiele dróg żółciowych,
• nowotwór wątroby lub trzustki,
• zakażenie układu moczowego,
• ciąża,
• otyłość,
• wysokie stężenie trójglicerydów we krwi, które prowadzi do rozwoju kamieni żółciowych,
• wysokokaloryczna dieta, obfitująca w nasycone kwasy tłuszczowe, cholesterol i węglowodany.

Natomiast do przyczyn rozwoju cholestazy zewnąrzwątrobowej można zaliczyć przede wszystkim atrezję, czyli wrodzoną wadę, polegającą na zrośnięciu się przewodów żółciowych. Wśród innych czynników zwiększających ryzyko pojawienia się zaburzeń przepływu żółci wymienia się również kamienie w przewodach żółciowych, a także nowotwory.

To, jakie objawy będą wskazywać na cholestazę zależy przede wszystkim od przyczyny, która wywołała chorobę. Pierwsze symptomy schorzenia pojawiają się w momencie utrudnionego przepływu żółci, jednak początkowo mogą one być niezauważalne.

Najczęściej o chorobie pacjenci dowiadują się w momencie wystąpienia żółtaczki, czyli żółtego zabarwienia twardówek oczu, błon śluzowych oraz skóry. Wśród innych objawów cholestazy wewnątrzwątrobowej można wymienić:

• odbarwione stolce,
• ciemne zabarwienie moczu,
• uporczywy świąd skóry,
• ból w okolicy prawego żebra, związany z powiększeniem wątroby,
• zaburzenia trawienia,
• nudności,
• przewlekłe zmęczenie,
• suchość w jamie ustnej.

Jednym z częstych objawów cholestazy jest silny świąd skóry, który nasila się po ogrzaniu skóry, np. po kąpieli, treningu lub przykryciu się kołdrą. Warto wspomnieć, że uporczywe swędzenie skóry może dotyczyć nawet 70 proc. osób z cholestazą, a szczególnie tej występującej u kobiet ciężarnych.

Ten rodzaj cholestazy pojawia się tylko w ciąży i stosunkowo szybko mija po porodzie. Szacuje się, że dotyczy ona ok. 2 proc. wszystkich ciąż w Polsce.

Charakterystycznym objawem jest pojawienie się świądu w trzecim trymestrze. Ta dolegliwość dotyczy nawet 70 proc. kobiet z cholestazą ciężarnych, natomiast żółtaczka występuje zaledwie u 10 proc.

Cholestaza ciążowa nie stanowi zagrożenia dla życia matki, jednak nawet u 60 proc. może być przyczyną przedwczesnego porodu, a w 1-4 proc. nawet obumarcia płodu.

Kobiety w ciąży powinny regularnie badać stężenie bilirubiny tak, aby w przypadku zaburzeń pracy wątroby szybko podjąć odpowiednie leczenie. Ze względu na ryzyko przedwczesnego porodu, kobiety z cholestazą często mają indukowany poród w 36-37 tygodniu ciąży.

Leczenie cholestazy wewnątrz i zewnątrzwątrobowej zależy przede wszystkim od przyczyny jej powstania. Pacjenci najczęściej udają się do lekarza w momencie wystąpienia niepokojących objawów, głównie żółtaczki, która jest już zaawansowanym stadium choroby.

Jak rozpoznaje się cholestazę? Pierwszym i najważniejszym badaniem powinno być określenie stężenia bilirubiny, czyli barwnika żółciowego, na podstawie którego można ocenić stan wątroby oraz zdiagnozować wiele chorób układu pokarmowego.

Dodatkowo lekarz może zlecić wykonanie enzymów wątrobowych, czyli wskaźników AST, ALT oraz GGTP, a także USG jamy brzusznej.

Leczenie zazwyczaj rozpoczyna się od wprowadzenia modyfikacji stylu życia, w tym zmiana diety na lekkostrawną. Natomiast w przypadku zaawansowania choroby stosuje się również inne metody:

• leczenie farmakologiczne – włączenie leków i suplementów działających żółciopędnie,
• wprowadzenie stentów do naczyń, dzięki czemu poszerza się średnica przewodu i nie dochodzi do zastoju żółci,
• endoskopia – usunięcie złogów żółciowych.

W leczeniu cholestazy stosuje się również modyfikację diety, która powinna być lekkostrawna z organiczną ilością tłuszczu zwierzęcego. Warto pamiętać także o wypijaniu odpowiedniej ilości płynów po to, aby nie doprowadzić do zagęszczenia żółci.

Z jadłospisu należy wykluczyć następujące produkty:

• smażone i tłuste potrawy,
• tłuste kawałki mięsa,
• alkohol,
• fast food,
• słodkie napoje,
• pieczywo cukiernicze,
• produkty konserwowane.

Warto natomiast zadbać o dobrej jakości produkty, świeże owoce i warzywa, produkty zbożowe, które będą źródłem węglowodanów złożonych i błonnika pokarmowego.

Należy również spożywać 5-6 posiłków dziennie o małej objętości. Jadłospis można także wzbogacić o niewielkie ilości oleju lnianego i oliwy z oliwek, które są znakomitym źródłem kwasów omega-3.

Napary z niektórych roślin również mogą wspomóc pracę wątroby. Rośliny o działaniu żółciopędnym to:

• lubczyk,
• bazylia,
• mięta pieprzowa,
• kminek.

Źródło: Cholestaza ciążowa — wybrane aspekty Gastroenterologia Kliniczna