Chcesz mieć mocne kości? Zadbaj o układ trawienia. Tak działa oś jelito-kości, o której mało kto jeszcze słyszał

Osteoporoza to choroba kości związana ze zmniejszeniem ich gęstości i masy, a także zmianami w budowie. Sprzyja to ich złamaniom, które w starszym wiek są groźne dla życia pacjentek, które drastycznie też skracają.

Rozwój osteoporozy dotyczy zwłaszcza pań po 50. roku życia, gdyż w okresie menopauzy kości zaczyna szybko ubywać z powodu zmian hormonalnych. Wśród pań po pięćdziesiątce choruje co trzecia, a w wieku 80 lat osteoporozę ma co druga seniorka. Spadek masy kostnej może dotyczyć także osób młodszych i niewielkiego odsetka mężczyzn. Początkowo prowadzi do osteopenii, która wiąże się z mineralizacją kości poniżej normy.

Czytaj też: Pierwsze objawy osteoporozy mogą być mylące

Zdrowie kości okazuje się zależeć od zdrowia jelita grubego, a wpływa na nie równowaga zamieszkującej tam flory – bilionów mikroorganizmów, w tym bakterii, grzybów i wirusów.

Już we wcześniejszych badaniach powiązano stan mikroflory jelitowej z rozwojem schorzeń takich, jak otyłość, zespół jelita drażliwego (ZJD), cukrzyca typu 2, depresja czy choroby autoimmunologiczne. Wykazano też, że prawidłowy mikrobiom jelitowy odgrywa ważną rolę w regulowaniu gęstości kośćca i może poprawiać ich stan u chorych z osteoporozą.

W nowych badaniach naukowcy z Marcus Institute for Aging Research w Szkole Medycznej Harvarda i Centrum Medycznym Beth Israel Deaconess potwierdzili znaczenie zdrowia trawiennego i zidentyfikowali bakterie jelitowe, które na nie wpływają. Wyniki swoich poszukiwań omówili w piśmie medycznym „Frontiers in Endocrinology”.

Oś jelito kości to określenie szlaku komunikacyjnego między jelitem grubym a kośćcem. To, co jemy, ma na niego dobitny wpływ – i nie chodzi tylko o składniki mineralne niezbędne do budowy i regeneracji tkanki kostnej, takie jak wapń i magnez, a także witamina D.

Wiadomo na przykład, że jedzenie owoców i warzyw obfitujących w witaminę C stymuluje produkcję komórek wytwarzających kości i chroni przed ich uszkodzeniami. Natomiast sięganie po produkty bogate w białko i wapń sprawia, że mogą pozostać mocne.

Już w 2019 r. wykazano w przeglądzie badań, że zmiany w mikrobiomie jelitowym mogą przyczyniać się do utraty tkanki kostnej, a przyjmowanie suplementów diety z probiotykami i prebiotykami może temu zapobiegać, a nawet odwracać niszczycielski proces.

W jelicie bytują powiązane z tworzeniem kości bakterie o nazwie Faecalibacterium prausnitzii, które produkują też kwas masłowy. To ważny składnik regulujący metabolizm tkanki kostnej należący do tzw. krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Działa m.in. przeciwzapalnie na komórki błony śluzowej i nabłonka jelita, umożliwiając ich naprawę i regenerację.

W przeglądzie prac naukowych z 2022 r. dowiedziono natomiast, że bakterie jelitowe mogą być nowym celem leczenia osteoporozy i prewencji złamań kości.

W ramach aktualnych analiz naukowcy przeprowadzili badanie obserwacyjne z użyciem wyników obrazowania o wysokiej rozdzielczości kości górnych i dolnych kończyn uczestników. Były to osoby obu płci, zaprzęgnięte do badania o nazwie „Framingham Third Generation Study” oraz mężczyzn biorących udział w poświęconym im badaniom „Osteoporotic Fractures in Men (MrOS)”.

Wykryto, że do negatywnego wpływu na zdrowie kości u osób w starszym wieku przyczyniały się dwa typy bakterii – rodzaju Akkermansia oraz rzędu Clostridiales o nazwie DTU089. Wysoki poziom tego ostatniego powiązano w innych badaniach z niższym poziomem aktywności fizycznej i mniejszym spożyciem białka.

– Nie wiemy dokładnie, dlaczego te bakterie miałyby być powiązane ze zdrowiem układu szkieletowego, ale wiemy, że obfitość Akkermansii w jelicie jest związana z otyłością, a otyłość może wpływać na ograniczenia w integralności kośćca – powiedział dr Douglas P. Kiel, profesor medycyny w wymienionych wyżej ośrodkach i główny autor badania. – To samo dotyczy bakterii DTU089, która ma związek z niską aktywnością fizyczną. Wiemy, że aktywność wpływa na bardziej gęste i mocne kości. Co więcej, bakterie w jelicie mogą produkować inne związki, które mogą wpływać negatywnie na kości. To czynniki, które zwiększają ogólny stan zapalny o niskim natężeniu, mogący mieć szkodliwy wpływ na komórki kostne.

Autorzy badania wierzą, że ich odkrycia mogą doprowadzić do ustalenia czynnika zdrowia kości, na który można by wpływać za pomocą leczniczych interwencji. Obecnie jedynym sposobem terapii osteoporozy są leki.

Zobacz też: Co jest dobre na mocne kości? Zobacz, co jeść i jak ćwiczyć

– Jeśli istniałyby sposoby na zachowanie mocnego układu szkieletowego, mniej kobiet chorowałoby na osteoporozę i wymagałoby leczenia. Obecnie jest niewiele sposobów, jeśli nie w ogóle, na osiągnięcie tego celu – wyjaśnił dr Kiel. – Na obecnym etapie naszych badań nie możemy zarekomendować niczego, co mógłby zrobić lekarz w celu utrzymania masy kostnej poprzez mikrobiom. Zaczynamy jednak nowe badanie, by sprawdzić, czy probiotyki w połączeniu z prebiotykami mogą modyfikować metabolizm kostny w korzystny sposób.

Polecamy: Te produkty są najbogatsze w prebiotyki

Dieta na osteoporozę powinna być dobrze zbilansowana i wzbogacona w kluczowe składniki. Warto skorzystać z gotowych jadłospisów, a takie zapewnił Narodowy Fundusz Zdrowia. Przygotowany przez nich plan żywieniowy nosi nazwę DASH Osteoporoza i wspiera profilaktykę oraz leczenie osteoporozy. Można wygenerować go bezpłatnie na Diety NFZ.

Gdy natomiast działanie profilaktyki poprzez wpływ na mikroflorę jelitową zostanie potwierdzone, lekarze będą mogli zalecać pacjentkom z osteopenią i osteoporozą przyjmowanie synbiotyków (połączenie pro- i prebiotyków). Prawdopodobnie będą to wyselekcjonowane szczepy bakterii, jednak już teraz można zadbać o zdrowie całego organizmu, sięgając po te dostępne na rynku. Oprócz tego warto zadbać o kwestie podkreślone w badaniach – odpowiednią ilość ruchy, jak najwięcej świeżych warzyw i owoców w menu, dobrej jakości białka i źródła wapnia – najlepiej fermentowane, jak jogurt czy dojrzewający ser, bo takie są najlepsze dla jelit.

Źródło: Healthy gut microbiome linked to greater bone density in older adults Medical News Today