Amarantus ma właściwości zdrowotne. Zobacz, jak wykorzystać nasiona szarłatu w diecie. Czy amarantus ekspandowany jest zdrowy?

Amarantus to roślina jednoroczna należąca do rodziny szarłatowatych. Osiąga nawet 3 metry wysokości i ma ozdobne kwiaty w kolorze amarantowym, tj. czerwieni przechodzącej w fiolet. Jadalne są całe rośliny, m.in. z ich liści można przyrządzać sałatki, jednak do produkcji przemysłowej używane są nasiona szarłatu.

Nasiona amarantusa są niewielkie, mają żółty lub jasnobrązowy kolor i lekko orzechowy smak z charakterustyczną nutą.

Amarantus był znany i ceniony w Ameryce Południowej już w starożytności. Uważano, że daje siłę i zapewnia zdrowie, więc chętnie go uprawiano i jadano. Do Europy amarantus sprowadzony został w XV wieku, jednak aż do XVI wieku był traktowany jako roślina ozdobna. Dopiero później oprócz jego walorów dekoracyjnych doceniono również fakt, że jest smaczny i bogaty w związki o korzystnym działaniu na organizm.

Wartość odżywcza nasion szarłatu jest wyższa niż w przypadku popularnych zbóż, takich jak pszenica, jęczmień i żyto. Należy przy tym zaznaczyć, że tak naprawdę amarantus nie jest zbożem. Zalicza się go do tzw. zbóż rzekomych (pseudozbóż) wraz z roślinami takimi jak gryka i komosa ryżowa.

Nasiona amarantusa mają wysoką wartość odżywczą, która wpływa na ich cenne właściwości zdrowotne. Wyróżnia je zwłaszcza wysoka zawartość łatwo przyswajalnego białka o doskonałym składzie aminokwasów, wynosząca ok. 15 g na 100 g suchego produktu. Pod tym względem przewyższają nawet niezwykle cenną soję, która ma co prawda więcej białka, jednak jest ono słabiej przyswajalne.

Amarantus to także bogactwo cennych kwasów tłuszczowych w ilości ok. 7 g na 100 g, w tym kwasu linolowego (omega-6) i oleinowego (omega-9, tak jak w oliwie z oliwek czy awokado). Towarzyszy im cenna substancja o nazwie skwalen, który chroni je przed ultenianiem i powstawaniem wolnych rodników. Jest ważnym składnikiem tkanek organizmu, gdzie wykazuje podobne działanie ochronne. Ponadto zmniejsza wchłanianie cholesterolu w jelitach, ma właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe. Stymuluje pracę układu odpornościowego, a także jest pomocny w łagodzeniu objawów alergii.

Nasiona amarantusa zawierają dużo łatwo przyswajalnego żelaza (9,6 mg) i wapnia (221 gm), co sprawia, że spożycie szkarłatu zalecane jest kobietom w ciąży i osobom cierpiącym na anemię. Szarłat zawiera również znaczące ilości kwasu foliowego – 82 mcg (21 proc. zalecanej dziennej dawki) oraz witaminy B5 – 1,5 mg (15 proc.).

Amarantus jest ceniony m.in. ze względu na fakt, że nie zawiera glutenu, dzięki czemu jest odpowiedni dla osób z nietolerancją glutenu oraz z celiakią. Ma za to sporo błonnika pokarmowego (4,5 g/100 g), którego spożycie jest zalecane dla sprawnej pracy jelit i usuwania z organizmu toksyn.

Amarantus można jadać na różne sposoby. Z młodych pędów i liści amarantusa można zrobić smaczną i zdrową sałatkę. Najczęściej są jednak jadane nasiona amarantusa, które zawierają sporą ilość tłuszczu, białka i węglowodanów w postaci skrobi.

Nasiona amarantusa gotuje się je w lekko osolonej wodzie lub bulionie w proporcji 1 i 1/2 szkl. płynu na 1/2 szkl. nasion, co daje 1 i 1/2 szkl. ugotowanej kaszy. Czas gotowania wnosi ok. 20 minut, aż do momentu, gdy woda zostanie w całości wchłonięta.

Ugotowany amarantus można spożywać jako kaszę do dań obiadowych, a także dodawać do sałatek warzywnych, zup i innych potraw jednogarnkowych. Świetnie smakuje też jako składnik burgerów, a ponadto deserów, np. na bazie jogurtu. Do przygotowania musli i dań w stylu owsianki polecane są niewymagające gotowania płatki z amarantusa.

Mąka z amarantusa może być stosowana jako zamiennik mąki pszennej i używana do wypieku ciast, choć ze względu na brak glutenu nie ma takich właściwości spajających, jak mąka pszenna. Mąki z amarantusa można też używać do wyrobu domowego pieczywa, dzięki czemu będzie miało wyższą wartość odżywczą.

Potrawy z dodatkiem amarantusa są to produkt dla każdego. Do jego spożywania nie ma żadnych przeciwwskazań zdrowotnych. Nasiona amarantusa są wartościowe pod względem odżywczym, choć nie każdemu odpowiada ich ziemisty posmak. Dodając szarłat do potraw można go jednak znacznie zniwelować.

Jedzenie amarantusa poleca się szczególnie osobom, które mają duże zapotrzebowanie na białko oraz tym, których dieta nie dostarcza odpowiedniej ilości białka. Produkt ten jest zatem polecany w diecie sportowców, wegetarian i wegan, a także osób starszych, rekonwalescentów, dzieci, kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Amarantus mogą jeść osoby chorujące na cukrzycę, ponieważ zawiera głównie węglowodany złożone, których trawienie jest spowalniane przez białko i tłuszcz. Dzięki temu amarantus i pozyskiwana z niego mąka mają niski indeks glikemiczny (IG 35) i nie podnoszą gwałtownie poziomu cukru we krwi.

Amarantus polecany jest też osobom na diecie odchudzającej – ze względu na dużą zawartość białka i błonnika zawierające go dania zapewniają długotrwałą sytość.

Nasiona amarantusa są bardzo dobrym źródłem wapnia, magnezu i witamin z grupy B, zaleca się zatem ich spożywanie zwłaszcza w sytuacjach, gdy dopada nas stres i przemęczenie. Amarantus wspomaga pamięć i koncentrację, jest więc korzystnym składnikiem potraw dla dzieci, młodzieży i osób pracujących umysłowo.

Ponieważ nasiona amarantusa mają sporą zawartość kwasu foliowego, ich jedzenie zalecane jest kobietom w ciąży. Warto dodać, że 100 gramów nasion amarantusa pokrywa aż 30 proc. dziennego zapotrzebowania na żelazo.

Amarantus ma również udokumentowane naukowo działanie grzybobójcze. Ponieważ pomaga zwalczać szkodliwe drobnoustroje, na jedzeniu go skorzystają osoby często zapadające na różnego rodzaju stany zapalne.

Magnez i zdrowe kwasy tłuszczowe, w które bogate są nasiona amarantusa, wspomagają pracę serca, obniżają poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Mają działanie przeciwmiażdżycowe, przez co włączenie amarantusa do zdrowej diety polecane jest w ramach profilaktyki miażdżycy.

W sklepach dostępny jest tak zwany popping, czyli amarantus ekspandowany (ziarna „dmuchane” jak popularny kiedyś ryż). W przeciwieństwie do nieprzetworzonych nasion nie jest produktem dietetycznym, ponieważ ma wysoki indeks glikemiczny (IG 70). Ze względu na stosowaną obróbkę w wysokiej temperaturze, która niszczy witaminy i antyoksydanty, popping z amarantusa jest też najmniej wartościowym produktem pozyskiwanym z szarłatu.

Ponieważ jednak amarantus ekspandowany nadaje się do natychmiastowego spożycia, jest jednak wygodnym składnikiem deserów, dań na bazie jogurtu czy mleka krowiego bądź roślinnego. Jest też lekkostrawny, dzięki czemu może być bezpiecznie podawany małym dzieciom. Świetnie sprawdza się m.in. jako dodatek do mlecznej zupki.

Z dobroczynnych właściwości nasion amarantusa korzysta także przemysł kosmetyczny. Powszechnie wykorzystywanym składnikiem produktów pielęgnacyjnych jest nie tylko wyciąg z nasion szarłatu, ale także pozyskiwany z nich olej. Ze względu na bogactwo antyoksydantów są to składniki, które pomagają spowalniać procesy starzenia się skóry.

Olej z amarantusa można go znaleźć w składzie niektórych kremów i balsamów przeznaczonych do ujędrniania i regeneracji skóry, a także stosować jako samodzielny produkt. Dzięki wysokiej zawartości skwalenu, który wchodzi w skład naturalnych wydzielin skóry, pomaga on wzmacniać barierę ochronną naskórka. Działa też przeciwalergicznie i wspomaga gojenie drobnych uszkodzeń skóry.