Aleksandra Remplakowska
Aktualizacja:
Histamina jest sprawcą objawów alergii takich jak obrzęk nosa, katar i swędzenie oczu. ©sweetlouise/pixabay.com
Histamina jest sprawcą objawów alergii takich jak obrzęk nosa, katar i swędzenie oczu. ©sweetlouise/pixabay.com
Podobne działanie ma histamina obecna w produktach fermentowanych, dojrzewających i tych niepierwszej świeżości, produkowana przez obecne tam mikroorganizmy. Niekoniecznie oznacza to alergię, ale na pewno jest sygnałem, by unikać takiej żywności.
Co to jest histamina?
Histamina to hormon tkankowy, należący do grupy amin, produkowany, a także magazynowany w komórkach krwi, takich jak bazofile (komórki zasadochłonne) i mastocyty (komórki tuczne), ale także w trombocytach (płytki krwi), limfocytach czy makrofagach. Do funkcji histaminy należy m.in.:
- regulacja napięcie mięśni gładkich (np. przepony),
- kontrola pracy gruczołów wydzielniczych,
- przewodnictwo impulsów nerwowych (neuroprzewodnictwo),
- regulacja cyklu snu i czuwania,
- stymulowanie wydzielania kwasu żołądkowego,
- umożliwianie erekcji,
- uruchamianie reakcji zapalnej.
Histamina i alergia
Za najważniejszą rolę histaminy uznaje się jej udział w reakcjach uczuleniowych. Jest uwalniana na skutek działania alergenu na receptory przeciwciał IgE, najczęściej na powierzchni komórek tucznych. Gdy histamina spełni swoją rolę, nadmiar jest rozkładany przez enzym histaminazę (oksydazy diaminowej, inaczej diaminooksydazy, DAO), obecny w eozynofilach (komórki obojętnochłonne). Pozwala to na złagodzenie objawów reakcji alergicznej i regulację procesów układu immunologicznego. Zdarza się jednak, że enzymu jest za mało, co powoduje objawy „alergię na histaminę”. Jest to:
- świąd skóry,
- wysypka,
- wodnisty katar,
- łzawienie oczu,
- chrypka,
- obrzęk,
- swędzenie i obrzęk oczu
- skurcz mięśni gładkich.
Silna reakcja alergiczna może być przyczyną poważniejszych problemów, a w ciężkiej postaci powoduje szok anafilaktyczny, który może prowadzić do niewydolności krążeniowej i śmierci. Czujność powinny obudzić objawy takie jak:
- biegunka, kolka i ból brzucha,
- ból w klatce piersiowej i uczucie duszności,
- trudności z przełykaniem,
- zawroty głowy (vertigo),
- uczucie lęku lub niepokoju,
- zaczerwienienie twarzy,
- mdłości lub wymioty,
- palpitacje serca,
- opuchlizna twarzy, oczu i języka,
- osłabienie,
- świszczący oddech,
- trudności w oddychaniu,
- utrata przytomności.
Do reakcji uczuleniowej, w tym także szoku anafilaktycznego, może też dojść nie tylko pod wpływem czynników wewnętrznych, np. spożycia najczęściej uczulających produktów (należą do nich orzechy ziemne, orzechy z drzew, jaja, mleko, ryby i owoce morza, pszenica, soja i nadmierne ilości siarki), toksyn pochodzenia bakteryjnego, wirusowego i grzybiczego czy niektórych leków (jak np. aspiryna czy penicylina).
Wydzielenie histaminy i stan zapalny mogą inicjować również czynniki inne niż pokarmowe, m.in.:
- pyłki,
- sierść i ślina zwierząt,
- jad owadów i zwierząt,
- pasożyty,
- drażniące substancje,
- drażnienie mechaniczne,
- podwyższona lub zbyt niska temperatura,
- wibracje,
- ucisk,
- promieniowanie słoneczne.
Uczulenie na histaminę w diecie
Histamina jest częstym składnikiem produktów spożywczych, gdzie jest produktem działalności drobnoustrojów – tych dodawanych celowo w procesie produkcji żywności fermentowanej, jak również tych powodujących jej psucie.
U osób wrażliwych na działanie histaminy, np. w wyniku niedoboru enzymu DAO, jak również przy jej nadmiernym spożyciu z dietę, pojawiają się objawy nietolerancji tego związków, które są podobne do symptomów reakcji uczuleniowej. Pojawić się może m.in.:
- migrena, silny ból i zawroty głowy,
- podrażnienie błon śluzowych,
- problemy z oddychaniem,
- podwyższone ciśnienie,
- wzdęcia i biegunki,
- odczyny zapalne skóry.
Nietolerancja histaminy – badania i leczenie
Prawidłowa diagnoza nietolerancji histaminy wymaga wykonania badań laboratoryjnych krwi. Oznaczyć należy przede wszystkim poziom diaminoksydazy (DAO) w surowicy krwi, który odpowiada za degradację histaminy.
Dodatkowym parametrem, który warto zbadać, to poziom eozynofili, wyznaczany na podstawie badania morfologii krwi. Zbyt wysoki może sugerować nadmierną lub nieadekwatną reakcję układu odpornościowego na alergeny, będącą przyczyną nadmiernego wydzielania histaminy.
Jeśli wyniki badania DAO jednoznacznie wskazują na jej niedobór, warto wykonać kolejne badania krwi, by określić:
- poziom witaminy B6 (występuje jako kofaktor DAO),
- poziom miedzi (pełni podobną rolę do witaminy B6),
- poziom cynku (ogranicza aktywności histaminy).
Na podstawie wyników tych badań można stwierdzić, czy reakcja na histaminę była sytuacją jednorazową, czy też istnieje groźba, że się powtórzy, np. gdy u jej podstaw leży niesprawny proces dezaktywacji tego hormonu.
Dieta przy nietolerancji histaminy
Nietolerancja histaminy nie podlega leczeniu, można za to zapobiegać powstawaniu jej objawów lub ograniczać skutki, jakie wywołuje w organizmie. Podstawowe działanie polega na poznaniu dietetycznych źródeł histaminy i jej konsekwentnym unikaniu.
Do najbardziej o największej zawartości histaminy należą produkty takie jak:
- konserwy rybne,
- ryby wędzone i solone,
- kiszona kapusta, ogórki i inne kiszonki,
- zakwasy, np. buraczany czy żur,
- sery dojrzewające, żółte i pleśniowe,
- wędliny dojrzewające,
- fermentowane produkty sojowe
- ekstrakt drożdżowy,
- ocet balsamiczny, winny jabłkowy i inne,
- napoje alkoholowe, m.in. piwo, wino i szampan,
- wysokoprzetworzone produkty.
Do uwalniania histaminy może też prowadzić spożycie określonych produktów spożywczych i dodatków do żywności, m.in.:
- alkohol,
- owoce: cytrusowe, truskawki, ananasy, kiwi,
- sos pomidorowy,
- owoce morza,
- czekolada,
- ryby,
- grzyby,
- wieprzowina,
- produkty zbożowe,
- białko jaja,
- glutaminiany (wzmacniacz smaku),
- benzoesany (konserwant w żywności, lekach i kosmetykach),
- azotyny (konserwant w wędlinach),
- siarczany (przeciwutleniacz w winach, suszonych owocach i warzywach)
- sztuczne barwniki: E102 (tartrazyna), E110 (żółcień pomarańczowa), E123 (amarant) i E124 (koszenila).
Sprawdź szkodliwe dodatki w żywności
Tym trują nas producenci żywności. Które dodatki „E” mogą szkodzić? Dlaczego nie wszystkie dodatki do żywności są bezpieczne
10
Fot. cottonbro studio/Pexels
