Spis treści
Czy kurkuma jest bezpieczna dla zdrowia?
Kurkuma to jeden z najpopularniejszych produktów prozdrowotnych, stosowanych jako przyprawa i suplement diety. Kłącze znane jest ze swoich silnych właściwości antyoksydacyjnych, przeciwzapalnych i antywirusowych, a przy tym uznawane za nietoksyczne i bezpieczne dla zdrowia. Jak okazuje się, nie zawsze tak jest.
Kurkuma czy inaczej ostryż długi (Curcuma longa) jest pomocna m.in. przy bólach stawów, wysokiej glukozie i cholesterolu we krwi, zapewnia korzyści nawet przy cukrzycy. Działa odmładzająco, wspiera trawienie, zwalcza bakterie, ma też działanie antydepresyjne i antyrakowe. Wpiera zdrowie jelit i wątroby. Jednak właśnie ten narząd może ucierpieć w wyniku przyjmowania kurkumy, na co wskazują badania.
Czy kurkumą niszczy wątrobę?
Szkodliwy wpływ suplementów diety z kurkumą, a także jej składnika aktywnego w postaci kurkuminy, zauważono już wcześniej. W 2020 r. o uszkodzeniu wątroby donosili badacze włoscy, którzy odnotowali w Toskanii siedem przypadków ostrego niezakaźnego cholestatycznego zapalenia wątroby, tj. przebiegającego z zastojem żółci.
Przypadki te powiązano w wywiadzie z przyjmowaniem preparatów z kurkumy, które charakteryzowała wysoka biodostępność i duże dawki kurkuminy oraz pokrewnych związków. Związek przyczynowy potwierdziły efekty odstawienia preparatów.
Pacjentów z problemami wątrobowymi było więcej (w sumie 23 osoby), przy czym większość przyjmowała jednocześnie co najmniej jeden inny lek. Jak wiadomo, wiele z medykamentów wchodzi w interakcje z kurkuminoidami, bo są tak samo przetwarzane w wątrobie.
W innej pracy ze Stanów Zjednoczonych naukowcy donoszą o przypadku 49-letniej kobiety, u której stwierdzono uszkodzenie wątroby. Do szpitala została przyjęta z nieprawidłowymi wynikami badań enzymów wątrobowych. Była to zwiększona aktywność aminotransferazy asparaginianowej (AspAT lub AST) i transferazy alaninowej (oznaczanej jako ALT, ALAT, AIAT lub GPT). Nie miała wcześniej chorób wątroby, w tym zaburzeń związanych z używaniem alkoholu.
Naukowcy amerykańscy poinformowali natomiast w ubiegłym roku na łamach „The American Journal of Medicine” o szesnastu takich chorych w latach 2004-2022, jak wynika z danych z krajowej bazy Drug-Induced Liver Injury Network (DILIN, sieć dotycząca uszkodzeń wątroby wywołanych lekami).
Wykryto dziesięć przypadków uszkodzenia wątroby związanego z używaniem kurkumy, do których doszło po 2011 r., oraz sześć po roku 2017. Pięć osób hospitalizowano, a jedna zmarła z powodu ostrej niewydolności tego narządu. Autorzy pracy wskazali na ryzyko związane z zażywaniem suplementów zawierających jednocześnie kurkumę i czarny pieprz. Dodaje się go, częściej w postaci substancji aktywnej – piperyny, w celu wzmocnienia działania kurkuminy.
Obecnie wyniki sugerują, że takich pacjentów przybywa.
– Zatem pytanie, które zawsze zadajemy, brzmi: dlaczego nagle to widzisz? I to jest bardzo ważne pytanie. Dlaczego? Jednym z powodów jest to, że [kurkuma] jest obecnie używana przez miliony ludzi – powiedział dr Jay Hoofnagle, jeden z autorów badania, ekspert ds. hepatatoksyczności, który nadzoruje DILIN. – Ale drugim powodem jest to, że kurkuma jest przyprawą, prawda? Nie wchłania się. Nie wchłaniasz pieprzu. Twoje ciało tego nie wchłania. Nie wchłaniasz curry czy kurkumy w przyprawie. Jak więc może to powodować chorobę wątroby, jeśli nie jest wchłaniana? Cóż, naszym zdaniem odpowiedź jest taka, że nowoczesne produkty z kurkumy zostały zmodyfikowane tak, aby się wchłaniały.
Kurkuma z piperyną – komu szkodzi na wątrobę?
W ostatnim ze wspomnianych badań wyszła na jaw ważna zależność: 7 z 10 pacjentów z uszkodzeniem wątroby od kurkumy miało specjalną wersję genu (nazywaną allelem) układu antygenu zgodności tkankowej (HLA) w postaci HLA-B*35:01. Występuje on u 6-7 proc. ludzi i koduje białka, które pomagają rozpoznać układowi odpornościowemu, czy coś jest częścią organizmu, czy obcym obiektem.
Co więcej, w wielu przypadkach chorzy brali jednocześnie inne leki. Nie jest jeszcze wiadomo, czy i jak ta wersja genu wpływa na pacjentów, jednak przy jego obecności przypadki uszkodzeń wątroby przebiegały nieco inaczej. Obecnie autorzy badania prowadzą dalsze prace nad zrozumieniem tego zjawiska.
Wskazują jednak na możliwą rolę roślinnych fenoli w uszkodzeniach wątroby, a kurkumina należy do tej grupy. Badania wskazały też wcześniej na podatność osób z podanym wariantem genetycznym na takie reakcje w wyniku stosowania innego zioła – rdestu wielokwiatowego. To surowiec stosowany w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej.
Ponadto z uszkodzeniem wątroby powiązano suplementy z zielonej herbaty, głównie w postaci suplementów diety na odchudzanie. Zawiera ona związki fenolowe takie, jak galusanu epigallokatechiny (EGCG).
Substancje roślinne w skoncentrowanej formie suplementów diety mogą być obciążeniem dla wątroby w przypadku wielu osób, co wiąże się z powszechnym występowaniem niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Często nawet o tym nie wiedzą, tymczasem sprawia ono, że narząd ten trudniej przerabia substancje dostające się do organizmu. Jeśli nie może ich wydajnie usuwać, to stan prowadzący do uszkodzeń narządu.
Czytaj też: Przeciwwskazania do kuracji kurkumą
Więcej nie znaczy więc lepiej. Działanie związków aktywnych zależy od dawki i tego, jak wchłaniają się w organizmie. Im jest większa, tym częściej występują skutki uboczne. W tym przypadku nie mówimy o naturalnej przyprawie, tylko oczyszczonym składniku, którego działanie najczęściej wzmagane jest poprzez dodatek wyciągu z pieprzu.
Tymczasem niektóre formy kurkuminy w suplementach diety zwiększają jej biodostępność 7-30 razy, nawet do 185 razy. Natomiast dodatek 20 mg piperyny do dawki 2 g kurkuminy sprawia, że efektywność jej wchłaniania rośnie o 2000 procent.
Należy więc zachować ostrożność i zostać przy niższej zalecanej dawce (ok. 0,5 g kurkuminy dziennie) i czasie kuracji (do 2 miesięcy), kontrolując jednocześnie enzymy wątrobowe.
W przypadku chorób wątroby (lub innych, a także przyjmowania leków, również bez recepty) kurację należy skonsultować z lekarzem. Dotyczy to również spożywania takich domowych specyfików, jak nalewka z kurkumy, a ponadto złote mleko albo mikstura nazwana złotym miodem.
Źródła:
