Kasztany jadalne – wartość odżywcza i właściwości. Jak przygotować pieczone kasztany?

Kasztan jadalny (Castanea sativa Mill.) to drzewo z rodziny bukowatych, które wbrew pozorom nie jest spokrewnione z kasztanowcem zwyczajnym rosnącym w parkach. Te popularne kasztany wykorzystywane przez dzieci do robienia ludzików, zawierają toksyczne substancje o nazwie saponiny, dlatego nie nadają się do spożycia.

Kasztan jadalny rzadko rośnie w Polsce, ponieważ nie sprzyja mu zmienny klimat. Występuje jedynie na Pomorzu Zachodnim i na Dolnym Śląsku, gdzie zimy nie są tak mroźne, jak w innych częściach kraju, oraz w ogrodach botanicznych, gdzie jest odpowiednio zabezpieczony na okres przymrozków. Ponieważ lubi ciepło, rośnie w rejonie Morza Śródziemnego, na Półwyspie Bałkańskim, Kaukazie i w Azji Mniejszej. Dojrzewają w drugiej połowie października i listopadzie.

Owoce kasztana jadalnego nazywane są też maronami. Przypominają kasztany znane z polskich parków, gdyż również mają zieloną okrywę pokrytą kolcami, jednak po jej pęknięciu ukazują się 2-3 nasiona pokryte brązową, błyszczącą skórką. Można je jeść na surowo, naciąć i ugotować na parze, gotować w wodzie lub upiec. Są bardzo wartościowym źródłem składników pokarmowych, dlatego jesienią warto znaleźć dla nich miejsce w menu.

Kasztany jadalne tradycyjnie uznawane są szczególnie we Francji i innych krajach śródziemnomorskich za afrodyzjak, co wiąże się z wysoką zawartością cynku w tych orzechach.

Kasztany jadalne stanowią ciekawe urozmaicenie jesiennej diety. Są bezglutenowe, bardzo pożywne i sycące, a przy tym lekkostrawne. 100 g świeżych dostarcza:

• ok. 200 kcal,
• 45 g węglowodanów złożonych w postaci skrobi,
• 7-8 g błonnika,
• jedynie 1,5 g tłuszczów,
• 2 g białka.

Po upieczeniu zapewniają na tę samą porcję ok. 245 kcal, 52 g węglowodanów, 3,7 g białka, 2,2 g zdrowych tłuszczów.

Kasztany jadalne sprawdzą się na diecie odchudzającej, gdyż w porównaniu do zwykłych orzechów mają trzykrotnie mniej kilokalorii. Co więcej, zapewniają sporą dawkę błonnika pokarmowego, który reguluje perystaltykę jelit i korzystnie wpływa na poziom cukru we krwi. Odpowiednia jego dawka w diecie pomaga zwalczać zaparcia, kontrolować apetyt i wytrwać na diecie o obniżonej kaloryczności.

Kasztany jadalne mają średni indeks glikemiczny (IG 60), dlatego osoby z cukrzycą i insulinoopornością mogą jadać je niewielkich porcjach. Ich konsumpcja wskazana jest natomiast dla osób z wysokim ciśnieniem i tendencją do zatrzymywania wody w organizmie, gdyż wyróżnia je wysoka zawartość potasu. Tylko 100 g dostarcza go aż 500 mg, co stanowi ok. 15 procent dziennego zapotrzebowania na ten składnik dla osoby dorosłej. Kasztany jadalne zaskakują też wysoką zawartością witaminy C (43 mg), która wzmacnia odporność i ściany naczyń krwionośnych. Zapewniają pewnie ilości witamin A, E i K, a także niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego witaminy z grupy B. Te orzechy to również źródło kwasu foliowego, żelaza, cynku, magnezu, a także wapnia.

Mając okazję, by spróbować jadalne kasztany, warto z niej skorzystać, by poznać ich ciekawy smak. Jednorazowa konsumpcja nie poprawi stanu zdrowia, ale z pewnością dostarczy energii do dalszego spacerowania.

Kasztany jadalne służą do przygotowania naturalnej, bezglutenowej mąki o ciemnym kolorze i ciekawym smaku. Mąka kasztanowa jest bogatym źródłem wartości odżywczych. Ponieważ nie zawiera glutenu, sprawdza się na diecie osób chorujących na celiakię i uczulonych na gluten. W 100 g zapewnia:

• ok. 330 kcal,
• 70 g węglowodanów,
• aż 16 g błonnika pokarmowego,
• 7 g białka,
• 3,4 g tłuszczów.

Stanowi dobre źródło magnezu, potasu, żelaza, miedzi i wapnia, witamin z grupy B oraz antyoksydantów. Jej delikatny, lekko słodki smak i orzechowy aromat docenią miłośnicy słodkich i słonych wypieków. Ta mąka sprawdzi się do przygotowania zdrowych naleśników, racuchów, babeczek, kruchych ciasteczek, gofrów, domowych ciast i pieczywa, a także zagęszczania sosów i zup.

Kasztany jadalne najlepiej kupować w sezonie, a więc w październiku i listopadzie. Dostępne są w sklepach i na targach. Dobrej jakości mają twardą i nienaruszoną brązową łupinkę, są ciężkie, a podczas potrząsania nie dają uczucia przemieszczania się wewnątrz okrywy. Lekkie lub poruszające się wewnątrz są prawdopodobnie przesuszone i stare. Można spożywać na surowo, po upieczeniu lub ugotowaniu w wodzie, albo na parze.

Pieczone kasztany mają oryginalny, lekko orzechowy smak i aromat, a ich przygotowanie nie jest trudne.

1. Porcje orzechów należy umyć pod bieżącą wodą, osuszyć i naciąć ich brązową skórkę na krzyż.
2. Tak przygotowane rozłożyć nacięciami do góry na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia i wstawić do piekarnika nagrzanego do 200 stopni Celsjusza (opcja góra-dół) na 20 minut.
3. Gotowe kasztany dają się łatwo obrać z niejadalnej łuski. Najlepiej jeść je na ciepło, jako samodzielną przekąskę do wieczornego seansu filmowego, lub dodatek do obiadu.

Z pieczonych lub ugotowanych kasztanów jadalnych można zrobić deser z dodatkiem bitej śmietany i koniaku. Można łączyć je z cynamonem lub innymi orzechami. Ze świeżych kasztanów jadalnych można zrobić kompot. Na Węgrzech masa ze świeżych przetartych kasztanów jadalnych wykorzystywana jest do ciast i deserów. W Niemczech popularna jest zupa kasztanowa. We Włoszech z kolei z mąki kasztanowej ugotowanej na wodzie lub mleku robi się tradycyjną potrawę tamtejszej kuchni, polentę.

Kasztany jadalne mogą powodować uczulenia – dotyczy to zwłaszcza osób uczulonych na lateks. Po zjedzeniu kasztanów jadalnych oraz bananów i owocu kiwi może pojawić się tak zwana alergia krzyżowa. Jej objawy to ból głowy i brzucha, w rzadkich przypadkach duszności i obrzęk gardła, które są stanem bezpośrednio zagrażającym życiu.