Spis treści
Czym jest kardamon?
Znany u nas głównie jako suszona przyprawa i niezbyt często stosowany kardamon to dokładnie kardamon malabarski (Elettaria cardamomum). Pochodzi on z wybrzeża Malabar w Indiach, a dziko występuje również na Cejlonie, w Chinach i Indonezji oraz w Ameryce Środkowej. Dlatego nazywany jest również kardamonem cejlońskim, indyjskim, długim czy jawajskim, a także zielonym w odróżnieniu od kardamonu czarnego (roślin z rodzaju Amomum) czy kardamonu korarima (rośliny z rodzaju Aframomum) nazywanych „fałszywym kardamonem” i stosowanych jako tańsze zamienniki kardamonu malabarskiego.
Czytaj też: Ta kawa smakuje obłędnie, chłodzi i odchudza. Dodaj jeden składnik, a kilogramy polecą w dół
Kardamon malabarski pochodzi z rodziny Zingiberaceae, czyli imbirowatych, jest więc spokrewniona z imbirem i zaliczany w gastronomii do przypraw korzennych. Jednak w przeciwieństwie do imbiru jako surowiec leczniczy oraz przyprawę w kuchni wykorzystywane są jego owoce i nasiona, a nie korzeń. Roślina jest byliną, która osiąga od 2 do 5 metrów wysokości, posiada długie, lancetowate liście i owoce w postaci trójkomorowej torebki w kolorze żółtawym lub jasnozielonym skrywającej w swoim wnętrzu drobne, brązowe lub czerwonobrunatne nasiona. Na rynku dostępne są całe owoce kardamonu lub zmielone nasiona, które posiadają charakterystyczny mocno korzenny smak i aromat, stąd jej klasyfikacja do przypraw korzennych.
Właściwości lecznicze kardamonu
Kardamon stosowany był już w starożytności, a jego lecznicze właściwości zostały udokumentowane w literaturze medycyny ajurwedyjskiej już 3000 lat temu. Jest on jedną z najdroższych przypraw świata, zaraz po szafranie i wanilii. W Indiach uznawany jest za królową przypraw, obok czarnego pieprzu, który jest obwołany królem przypraw.
Jako przyprawę i produkt leczniczy wykorzystuje się całe lub zmielone nasiona kardamonu, a także całe owoce. Najlepiej jest kupić owoce w całości i samodzielnie wydobyć z nich oraz zmielić nasiona, ponieważ dłuższe przechowywanie zmielonych nasion powoduje utlenianie się wartościowych olejków eterycznych i utratę właściwości leczniczych. Torebki owocowe pozwalają zachować smak i wartości owoców, często są jednak sztucznie wybielane, ponieważ oryginalne owoce po wysuszeniu przybierają niezbyt estetycznie wyglądający słomkowy kolor.
W składzie kardamonu najwartościowszy składnik to olejek eteryczny kardamonowy, który zawiera cineol, limonen, terpineol, sabinen i borneol. Owoc zawiera do 10 proc. tłuszczu, 20-40 proc. skrobi oraz sole mineralne (wapń, magnez) i gingerol (antyoksydant występujący również w korzeniu imbiru).
Kardamon w 100 g zawiera 229 kcal oraz:
- 10,2 g białka,
- 2,2 g tłuszczu,
- 20,1 g błonnika,
- 130 mg wapnia,
- 4,6 mg żelaza,
- 173 mg magnezu.
Kardamon na trawienie, odchudzanie, przeziębienie i astmę
Lecznicze działanie kardamonu oraz pozyskiwanego z nasion rośliny olejku kardamonowego wykorzystywane jest głównie w celu wspomagania trawienia, ponieważ olejki eteryczne zawarte w przyprawie pobudzają produkcję soków trawiennych, regulują przemianę materii oraz wzmagają apetyt. Dzięki temu przyprawa może być wykorzystywana zarówno w przypadku niejadków, jak i u osób odchudzających się. Dodatkowo oczyszcza organizm z toksyn i zbędnych produktów przemiany materii. Kardamon ułatwia również pozbycie się z przewodu pokarmowego bakterii H. pylori, która jest główną przyczyną powstawania wrzodów żołądka.
Zobacz także: Przepis na ciastka owsiane z bananem i kardamonem
Antyseptyczne i zwalczające drobnoustroje właściwości kardamonu wspomagają również leczenie infekcji wirusowych i bakteryjnych górnych dróg oddechowych. Przyprawa wspomaga odporność, łagodzi kaszel i katar, a także objawy astmy takie jak świszczący oddech, kaszel i trudności w oddychaniu. Można ją dodać do herbaty i zaparzyć lub przygotować inhalacje dodając kilka rozgniecionych ziaren kardamonu lub kilka kropli olejku kardamonowego do miski z gorącą wodą. Następnie należy wdychać napar.
Kardamon wykazuje właściwości:
- odtruwające,
- antyseptyczne,
- antybakteryjne,
- przeciwwirusowe,
- antyoksydacyjne,
- przeciwzapalne,
- napotne,
- pobudzające,
- przeciwbólowe,
- rozkurczowe,
- żółciopędne,
- moczopędne,
- wiatropędne.
Z tego względu zastosowany leczniczo kardamon:
- łagodzi stany zapalne jamy ustnej i gardła (afty, pleśniawki, zapalenie gardła),
- wspomaga leczenie infekcji górnych dróg oddechowych np. przeziębienia i grypy, ale też zapalenia płuc czy gruźlicy,
- wspomaga trawienie,
- łagodzi bóle żołądka, wzdęcia i niestrawność,
- pobudza apetyt,
- usprawnia przemianę materii,
- łagodzi objawy astmy,
- poprawia krążenie krwi,
- wspiera pracę serca,
- obniża ciśnienie krwi,
- wspomaga leczenie zapalenia powiek.
Kardamon odświeża też oddech. Po zjedzeniu intensywnie pachnącej potrawy, np. zawierającej czosnek należy żuć kilka ziaren kardamonu, aby zneutralizować jego zapach.
Kardamon jako afrodyzjak zwiększa libido i potencję
Już w starożytnym Egipcie wierzono, że dodatek do potrawy nasion lub olejku z kardamonu pozwoli na zdobycie serca wybranki czy wybranka. Olejek kardamonowy był wykorzystywany również w produkcji perfum i olejków do masażu, co jest stosowane do dziś, szczególnie w perfumach dla mężczyzn. Jego silny zapach działa pobudzająco i stymulująco oraz dodaje energii i wigoru, a także poprawia nastrój i działa przeciwdepresyjnie. Jako afrodyzjak kardamon w naturalny sposób zwiększa libido i potencję oraz wydłuża erekcję, ponieważ wpływa na poprawę ukrwienia narządów płciowych. Wspomaga również osiągnięcie orgazmu u kobiet.
Kardamon w kuchni dodaj do ciasta, kawy lub mięsa i ryb
Nasiona są używane w całości lub w proszku w kuchni azjatyckiej, zwłaszcza indyjskiej, a także kuchni arabskiej, szczególnie saudyjskiej, somalijskiej, sudańskiej i jemeńskiej. Kardamon ma intensywny korzenny smak i aromat z wyczuwalną nutą kamfory, pieprzu, cytrusów i eukaliptusa, ale jego smak nie jest ostry, a raczej lekko słodki. Z tego powodu wykorzystuje się go do przyprawiania zarówno słodkich, jak i wytrawnych dań. Wystarczy szczypta kardamonu dodana do potrawy, aby nadać jej intensywny aromat i orientalny smak.
W Polsce najczęściej stosowany jest jako przyprawa do pierników wypiekanych na Boże Narodzenie lub do aromatyzowania grzanego wina, jednak w kuchniach orientalnych znajduje dużo szersze zastosowanie. Stosuje się go więc do wyrobów cukierniczych takich jak czekolady czy ciastka, ale też do musów owocowych, dżemów, puddingów, masła migdałowego, naleśników, jak i surówek, marynat, drobiu, salami, kiełbas, pasztetów, ryb, kompotów, grzańców bezalkoholowych, likierów i nalewek.
Popularny jest także jako przyprawa do herbaty (indyjska chai masala) i arabskiej kawy, gdzie miesza się go ze zmielonymi ziarnami kawy i zaparza. Kardamon jest również bardzo ważnym składnikiem orientalnej mieszanki curry, a także mniej znanej garam masala. W daniach przyprawa ta świetnie łączy się z innymi takimi jak koper, anyż, chili, imbir, cynamon i goździki.
Napar z kardamonu łagodzący katar, kaszel i gorączkę przy przeziębieniu i grypie
Ze względu na działanie antyseptyczne oraz przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe kardamon świetnie sprawdzi się w łagodzeniu objawów przeziębienia i grypy. Napar z kardamonu wspomaga leczenie stanów zapalnych górnych dróg oddechowych, a także wzmacnia fizycznie i psychicznie. Z tego powodu można go stosować w przypadku chorób zakaźnych, ale też przy osłabieniu po intensywnym wysiłku fizycznym czy umysłowym.
Napar z kardamonu – przepis
Składniki:
- 1 łyżeczka owoców kardamonu,
- 1 szklanka mleka lub wody.
Jak przygotować napar z kardamonu?
- Kardamon pognieść i zalać wrzącą wodą lub mlekiem.
- Odstawić na 30 minut do zaparzenia.
- Po tym czasie odcedzić. Można posłodzić miodem.
- Według zaleceń dr Henryka Różańskiego napar z kardamonu należy pić 2-3 razy dziennie po 1 szklance. Można go również podawać dzieciom.