Jak zmniejszyć objawy astmy za pomocą diety? Poznaj produkty zalecane i te, których warto unikać w jadłospisie osoby z astmą oskrzelową

Astma oskrzelowa to chroniczna choroba zapalna dróg oddechowych, która powoduje ich nadreaktywność. W rezultacie utrudnia oddychanie i może powodować poważne komplikacje.

Sprawdź: To nasila objawy astmy. Unikaj wyzwalaczy duszności

Objawy astmy są wywoływane i zaostrzane przez alergeny i czynniki podrażniające, m.in. pyłki traw, dym papierosowy, zanieczyszczenia atmosferyczne, wysiłek fizyczny, stres, a także pewne składniki żywności, takie jak np. związki siarki czy salicylany.

W celu redukcji symptomów chorzy muszą przyjmować leki, które mają poważne działania uboczne. Naukowcy poszukują więc też innych, niefarmaceutycznych sposobów poprawy jakości życia pacjentów. Takie rozwiązanie sugerują wyniki analizy dostępnych badań, opisanej na łamach „Nutrition Reviews”.

Ustalono, że nie tylko objawy astmy, ale też ryzyko jej rozwoju, można ograniczyć za pomocą diety roślinnej.

Natomiast sięganie po produkty mleczne wiąże się z nasileniem obu zagrożeń. Korzystny efekt może przynieść ponadto wyeliminowanie z menu jaj kurzych. Z innych ustaleń wynika ponadto, że szczególnie niekorzystna jest dieta bogata w nasycone kwasy tłuszczowe, a uboga w błonnik.

Jak zapewniają eksperci z amerykańskiego Komitetu Lekarzy na Rzecz Medycyny Odpowiedzialnej, którzy przeprowadzili wspomniane badania, reakcje odpornościowe związane z występowaniem astmy korzystnie można ograniczyć poprzez spożywanie określonych składników odżywczych. Są to:

• Przeciwutleniacze (antyoksydanty)– związki ochronne pochodzące głównie z roślin, które hamują niszczycielskie reakcje utleniania (oksydacji) w organizmie, działając zarazem przeciwzapalnie. Za najważniejsze dla ochrony układu oddechowego z przestudiowanych związków uznano witaminę E, witaminę C, beta-karoten, flawonoidy i selen.
• Błonnik pokarmowy – niestrawne i częściowo strawne części nieprzetworzonych produktów roślinnych, które wspierają pasaż jelitowy i korzystną mikroflorę jelitową,
• Wielonienasycone kwasy tłuszczowe – działające antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie związki tłuszczowe zawarte w rybach morskich, algach, nasionach oleistych i orzechach.
• Witamina D – związek wytwarzany w skórze pod wpływem promieniowania UVB i w ok. 20 procentach pozyskiwany z diety, zwłaszcza bogatych w tłuszcz ryb i produktów nabiałowych.

Skład diety ma kluczowy wpływ na poziom stresu oksydacyjnego w organizmie, który przyczynia się do rozwoju zmian zapalnych. Wpływa też negatywnie na skład mikroflory jelitowej, od której zależy nawet 80 procesów odpornościowych zachodzących w organizmie. Korzystne bakterie działają też przeciwzapalne, regulują trawienie, wspomagają wchłanianie niezbędnych związków z żywności (m.in. witaminy D) i wytwarzają substancje hamujące aktywność patogenów.

Wszystkie z polecanych astmatykom związków występują obficie w diecie śródziemnomorskiej, która jest rekomendowanym sposobem odżywiania się również w innych chorobach, a także polecana jako zdrowy jadłospis dla wszystkich.

Jedną z odmian menu w stylu śródziemnomorskiem jest dieta DASH, która działa korzystnie na układ krążenia i pomaga ograniczyć zagrożenie rozwojem nadciśnienia tętniczego.

Na co dzień najważniejsze jest zwiększenie spożycia warzyw i owoców, które powinno obywać się na rzecz zmniejszenia konsumpcji produktów wysokoprzetworzonych i odzwierzęcych – zwłaszcza tych o wysokiej zawartości tłuszczu, jeśli nie są to wyroby świeże i dobrej jakości.

Objawy astmy oskrzelowej mogą zaostrzać związki siarki, zarówno te występujące w jedzeniu w postaci dodatków do żywności, jak i te obecne w atmosferze na skutek jej zanieczyszczenia.

Szacuje się, że ok. 70 procent przypadków nadwrażliwość na siarczyny dotyczy właśnie astmatyków, a tylko 30 proc. występuje w ogólnej populacji. Wywoływane przez nią objawy to m.in. ataki duszności, ucisk w klatce piersiowej, nudności, wymioty, ból brzucha, zawroty głowy, zaczerwienienie skóry, problemy z przełykaniem, wysypka skórna, a nawet wstrząs anafilaktyczny, który wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Siarczyny obecne z żywności znacząco obniżają też przyswajanie witaminy B1 z diety i hamują aktywność wit. B12.

Osoby z astmą, rozpoznaną nadwrażliwością na siarczyny, a także alergicy, powinny unikać spożywczych źródeł siarki, która w postaci tlenku siarki i siarczynów (E220-E228) stosowana jest jako przeciwutleniacz i konserwant produktów roślinnych, by zapobiec reakcjom prowadzącym do ich ciemnienia.

Do źródeł dodanej siarki należą produkty takie jak m.in.:

• suszone: owoce (morele, złote rodzynki, jabłka, gruszki, banany, skórki cytrusów itp.),
• suszone warzywa (czosnek, seler, grzyby, grysik ziemniaczany),
• orzechy (np. kokos),
• konserwowane i mrożone przetwory owocowe i warzywne,
• białe i czerwone wina.

Inną grupą związków, które mogą zaostrzać objawy astmy oskrzelowej, są salicylany, czyli związki kwasu salicylowego. To nie tylko popularny niesteroidowy środek przeciwzapalny w postaci kwasu acetylosalicylowego, bo podobne substancje występują też w korze wierzby, malinach, jeżynach, a także wielu innych owocach, warzywach, przyprawach i produktach przemysłowych. Osoby z nietolerancją salicylanów powinny ograniczyć spożycie zwłaszcza tych produktów, w których związki te występują w największych stężeniach.

Około 60 procent wszystkich astmatyków ma alergiczną postać choroby. Niezależnie u pacjentów może też występować alergia pokarmowa, a rozwój jej objawów jest dla chorych poważnym zagrożeniem.

Gdy układ immunologiczny wykrywa alergen, wydzielana jest histamina, która wywołuje rozwój reakcji alergicznej. Związek ten może też wyzwalać objawy astmatyczne, takie jak duszności, kaszel, trudności w oddychaniu, i wywoływać zagrażające życiu ataki astmy, w których występuje zwężenie oskrzeli. Chorzy powinni więc znać alergizujące ich produkty i wystrzegać się ich spożywania. Warto wiedzieć, że napad astmy może być także wywołany przez alergiczną reakcję skórną.

Wśród chorych na astmę częściej spotyka się osoby z nadwagą i otyłe. Wysoki poziom tkanki tłuszczowej w organizmie związany jest też z cięższym przebiegiem choroby – trudniej ją kontrolować, częściej dochodzi do zaostrzenia objawów i niezbędne są większe dawki leków. Dlaczego? Tkanka tłuszczowa jest źródłem związków prozapalnych, a astma jest właśnie chorobą na tle zapalnym. Powikłania można jednak ograniczyć poprzez utratę nadwagi.

Osoby dorosłe zmagające się zarówno z astmą oskrzelową, jak i otyłością, są też bardziej narażone na rozwój obturacyjnego bezdechu sennego. Zaburzenie, które często trudno jest nawet zauważyć, prowadzi do niedotlenienia organizmu, wywołuje senność w ciągu dnia, poranny ból głowy i suchość w ustach, problemy z koncentracją i nastrojem. Sprzyja też rozwojowi nadciśnienia, arytmii serca i nawrotom jego niedokrwienia.

ZOBACZ: Koronawirus jest wyjątkowo groźny dla osób z chorobami serca i cukrzycą, ale również astmą. Eksperci:

• prof. Krzysztof Łabuzek, specjalista chorób wewnętrznych, farmakologii klinicznej i diabetologii
• prof. dr hab. n. men. Piotr Jankowski, kardiolog, internista
• prof. dr hab. n. med. Anna Boroń-Kaczmarska, lekarz chorób zakaźnych